HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER’İN RAPORLARI DOĞRULTUSUNDA ROMANYA’DAKİ SİYASİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE-ROMANYA İLİŞKİLERİ (1931-1944)

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 425 - 462, 31.12.2021

Melih Duman

https://doi.org/10.30903/Balkan.1036594

Öz

Bu çalışma 1931-1944 yılları arasında Türkiye’nin Romanya Elçisi ve Büyükelçisi olarak görev yapan Hamdullah Suphi Tanrıöver’in raporları doğrultusunda, Romanya’daki siyasi gelişmeleri ve Türkiye-Romanya ilişkilerini ele almaktadır. Diplomatik misyonu boyunca Türkiye ile Romanya arasında sorun teşkil eden konuları çözmek üzere hareket eden Tanrıöver, siyasi, kültürel ve ekonomik konularda kaleme aldığı raporlarla Türkiye-Romanya ilişkilerine II. Dünya Savaşı öncesinde projeksiyon tutmuştur. İtalya’nın Akdeniz ve Balkanlarda meydana getirdiği tehdit karşısında gelişen Türkiye-Romanya ilişkileri, 1934 yılında imzalanan Balkan Antantı çerçevesinde iki ülke arasında ittifak sağlamıştır. Balkan Antantı sonrasında daha da gelişen iki ülke arasındaki ilişkiler, Tanrıöver’in Türkiye-Romanya ilişkilerini, siyasi, kültürel alanlarda tahlil etmesini gerektirmiştir. Tanrıöver’in raporları, Türkiye-Romanya siyasi ilişkilerinin dışında Türk muhacirleri ve Gagavuzlar meselesini de kapsamıştır. Çalışma bu çerçevede Hamdullah Suphi Tanrıöver’in Elçilik ve Büyükelçilik yıllarında kaleme aldığı raporlar doğrultusunda, Türkiye-Romanya ilişkilerini -1931-1944 yılları arasında- siyasi ve kültürel boyutları ile ele almakta, konjonktürel gelişmelerin iki ülke arasındaki ilişkileri nasıl etkilediğini ortaya koymaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Türkiye, Romanya

POLITICAL DEVELOPMENTS IN ROMANIA AND TURKEY-ROMANIA RELATIONS ACCORDING TO THE REPORTS OF HAMDULLAH SUPHI TANRIÖVER (1931-1944)

Öz

In the present study, political developments in Romania and Turkey-Romania relations are considered according to the reports of Hamdullah Suphi Tanrıöver, who served as the Romania Ambassador of Turkey between 1931 and 1944. Throughout his diplomatic mission, Tanrıöver acted to solve the problems between Romania and Turkey and projected Turkey-Romania relations in the period before the Second World War with his reports written in political, cultural, economic matters. Turkey-Romania relations developed against the threat caused by Italy in the Mediterranean and the Balkans have provided the alliance between two countries within the framework of Balkan Entente in 1934. Further developing relations of both countries after the Balkan Entente have required Tanrıöver to analyze the Turkey-Romania relations in political and cultural areas. Reports of Tanrıöver have consisted of Turkish immigrants and Gagauz question besides Turkey-Romania political relations. According to the reports written by Hamdullah Suphi Tanrıöver during his Ambassador years, the current study handles the political and cultural matters of Turkey-Romania relations between 1931 and 1944 and reveals how the cyclical developments affected the relations between two countries.

Anahtar Kelimeler

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Turkey, Romania

Kaynakça

• Dışişleri Bakanlığı 1983 Tarihçesi, Dışişleri Bakanlığı İcra Sekreterliği, Ankara 1984.
• METİN, Ömer, Atatürk Dönemi Türkiye-Romanya İlişkileri (1923-1938), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mehmet Akif Tural, Ankara 2011.
• ________, “Atatürk Dönemi Türk Dış Ticaretinde Romanya’nın Yeri”, Tarih Okulu, XIII, 2012, ss. 53-68.
• ________, “Romanya-Türkiye İlişkilerinde Göç Perspektifi (1923-1936)”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 15/30 (2019), ss. 309-332.
• ÖKSÜZ, Hikmet, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Atatürk Dönemindeki Balkan
• ________, “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Balkan Politikası”, Türk Dış Politikası Cumhuriyet Dönemi 2, (ed.) Mustafa Bıyıklı, Gökkubbe, İstanbul 2008, ss.11-50.
• ÖZCAN, Abdülkadir, “Boğdan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), 6, İstanbul 1992, ss. 269-217.
• PINAR, Mehmet, “Tek Parti Döneminde Hamdullah Suphi’nin Gözüyle Gagauzlar (Gökoğuzlar)”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, IV/XII, 2017, ss. 96-116.
• SERTOĞLU, Midhat, Mufassal Osmanlı Tarihi Resimli-Haritalı, VI. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2011.
• TAŞIR, M. Şakir Ülkü, “Hamdullah Suphi Tanrıöver’e Ait Birkaç Hâtıra”, Türk Kültürü, 45, 1966, ss. 802-804.
• TANRIÖVER, Hamdullah Subhî, Dağ Yolu I, (hzrl.) Fethi Tevetoğlu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
• Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl Lozan (1922-1923), Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü.
• UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1999), Filiz Kitabevi, İstanbul 2000.
• UÇMAN, Abdullah, “Hamdullah Suphi Tanrıöver”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Cilt: 39, İstanbul 2010, ss. 574-575.
• YAŞAR, Selman, “Türkiye-Romanya İlişkileri (1930-1938)”, Turkish Studies, 7/4, 2012, ss. 3199-3213.
• YAVUZ, Nuri, “Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Gagavuzlar”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, 4/7, ss. 177-184.
• YILMAZ, Türel, “Balkanlarla İlişkiler”, Türk Dış Politikası 1919-2008, (ed.) Haydar Çakmak, Ankara 2008, ss.199-206.