ATATÜRK DÖNEMİ BALKAN POLİTİKASI BAĞLAMINDA TÜRKİYE-YUNANİSTAN EK ANTLAŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 557 - 599, 31.12.2021

Sezai Öztaş Gürhan Kınalı

https://doi.org/10.30903/Balkan.1036925

Cited By: 2

Öz

İkinci Dünya Savaşı öncesi Balkanlarda revizyonist devletlere karşı alınan önlemler yetersizdi. Eksikliği gidermek isteyen Türkiye ve Yunanistan, 1930 Dostluk Antlaşması ve 1933 Samimi Anlaşma Paktı’ndan doğan iş birliğinin genişletilmesine ek olmak üzere 1938 yılında yeni bir antlaşma imzalamışlardır. Antlaşma siyasi ve askeri boyutları bulunan emniyet sistemi olarak Atatürk dönemi Türk-Yunan ilişkilerinin doruk noktasıydı. Mevcut düzenlemelere eklenen hükümlere göre bağıtlı iki devletten birine saldıran devletin askerlerini diğer devlet kendi topraklarından geçirmeyecek, icabında silahla karşı konularak tarafsız kalınacaktı. Böylece iki devlet Balkan ortalarından gelecek bir saldırıya karşı topraklarının güvenliğini sağlamlaştırmışlardır. Ayrıca kendi toprakları üzerinde birbirlerinin emniyetini bozacak veya hükümetini değiştirecek girişimleri de engelleyeceklerdi. Kurulan ittifak rejimi Balkan Antantı’nın ruhuna uygun olmanın yanında bu ruhun geliştirilmesini de amaçlamıştır. Samimi Anlaşma Paktı ve Balkan Antantı Türkiye’nin barışseverliği ve Atatürk’ün uzağı gören siyasetinin bir sonucuydu. 1938 Ek Antlaşması ise bu siyasetin bir uzantısı ve en ileri aşaması olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk Dış Politikası, Türk-Yunan Antlaşmaları, Mustafa Kemal Atatürk, Elefterios Venizelos, İoannis Metaksas

TURKEY-GREECE SUPPLEMENTARY AGREEMENT IN THE CONTEXT OF BALKAN POLICY OF ATATURK PERIOD

Öz

Before the Second World War, the measures taken against revisionist states in the Balkans were insufficient. Greece and Turkey who wanted to address this issue, signed a new treaty in 1938, in addition to cooperation arising from the expansion of the Pact in the 1930 Treaty of Friendship and the 1933 Sincere Agreement. As a security system with political and military dimensions, the treaty was the culmination of Turkish-Greek relations in the Ataturk period. According to the provisions added to the existing regulations, the soldiers of the state attacking the other state under the conditions would not pass through the other state’s territory. If necessary, it would be countered with a gun and remain neutral. Thus, the two states strengthened the security of their lands against an attack from the middle of the Balkans. They would also prevent attempts to disturb each other’s security or change their government on their land. The alliance regime that was established aimed not only to be suitable for the spirit of the Balkan Pact but also to develop this spirit. Sincere Agreement Pact and Balkan Pact were the results of Turkey’s pacifism and Ataturk’s far-sighted policy. The 1938 Additional Treaty, has been an extension and also the furthest point of his policy.

Anahtar Kelimeler

Turkish Foreign Policy, Turkish-Greek Treaties, Mustafa Kemal Ataturk, Elefterios Venizelos, İoannis Metaksas

Kaynakça

• ARAS, Tevfik Rüştü, Görüşlerim, Semih Lütfi Kitabevi, İstanbul 1945.
• AKŞAM, “Atatürk’ün Kıymetli Bir Hitabesi”, 27 Mayıs 1937.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasî Tarihi, Alkım Yayınları, İstanbul 2010.
• CUMHURİYET, “Atatürk’ün Mühim Beyanatı”, 28 Şubat 1938.
• CİVAOĞLU, Güneri, “Atatürk ve Nobel Ödülü”, Milliyet, 11 Kasım 1997.
• DAVER, Abidin, “Balkan Bloku Akdeniz Şarkında Mühim Bir Sulh Amilidir”, Cumhuriyet, 31 Ekim 1937.
• DEMİRÖZÜ, Damla, Savaştan Barışa Giden Yol Atatürk-Venizelos Dönemi Türkiye-Yunanistan İlişkileri, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.
• FIRAT, Melek, “Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası, Cilt 1, (ed.) Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul 2006, ss. 325-356.
• GÖNLÜBOL, Mehmet ve SAR Cem, Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2013.
• GÜREL, Şükrü Sina, Tarihsel Boyutları İçinde Türk-Yunan İlişkileri 1821-1993, İmge Kitabevi, Ankara 2018.
• İNÖNÜ, İsmet, Hatıralar, (Haz.) Sabahattin Selek, Bilgi Yayınevi, Ankara 2014.
• KURUN, “Konseyin Resmi Tebliği”, 28 Şubat 1938.
• NADİ, Nadir, “Türk-Yunan Munzam Paktı Tasdik Edildikten Sonra”, Cumhuriyet, 4 Haziran 1938.
• NADİ, Yunus, “Atina Temaslarında Balkanlar ve Akdeniz”, Cumhuriyet, 26 Mayıs 1937.
• ÖZEL, Sabahattin, “Atatürk Dönemi Türkiye-Yunanistan İlişkileri”, Türkler, Cilt 16, (ed.) Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, ss. 643-653.
• SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, Cilt 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• UYSAL, Mehmet, 1930-1938 Dönemi Türkiye Yunanistan İlişkileri, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Sabahattin Özel