DEĞİŞKEN GEOMETRİLİ AVRUPA YAKLAŞIMI ARNAVUTLUK İÇİN BİR SEÇENEK MİDİR?

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 381 - 419, 31.12.2022

Mustafa Atatorun Sinan Veziroğlu

https://doi.org/10.30903/Balkan.1226436

Öz

Günümüzde Avrupa Birliği (AB) aday ülkesi olan Arnavutluk tam üyelik yolunda zorluklarla karşılaşmaktadır. Bu durumun AB’ye bağlı nedenleri olduğu gibi, Arnavutluk’a bağlı nedenleri de vardır. Bu çalışmanın amacı söz konusu nedenleri irdeleyerek bir bütünleşme modeli olan Değişken Geometrili Avrupa Yaklaşımının Arnavutluk için bir seçenek olup olmadığını tartışmaktır. Çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılarak yazılı kaynaklar incelenmiştir. Avrupa bütünleşmesinin nasıl gerçekleştirilebileceğine dair çeşitli kuramsal açıklamalar vardır. Siyaset yapıcıların konuya ilişkin katkıları incelendiğinde, işlevselcilik, hükümetlerarasıcılık, kurumsalcılık ve inşacılık gibi klasik bütünleşme kuramlarının dışında, esnek ve farklılaştırılmış bütünleşme modelleri de ortaya koyulduğu görülmektedir. Akademik çalışmalar ise, Değişken Geometrili Avrupa Yaklaşımının farklılaştırılmış bütünleşme kavramının bir alt sınıfını oluşturduğunu göstermektedir. Söz konusu yaklaşım, birçok konuda çekirdek ve diğer üye ülkelerden geri kalmış, ciddi sorunlar yaşayan ülkelerin, bunları çözmesi, hızlı ve daha kolay bütünleşmesi açısından önem arz etmektedir. Arnavutluk’u bu bağlamda ele alan çalışmamız, sonuç olarak, AB için uygun bir bütünleşme yolu olan Değişken Geometrili Avrupa Yaklaşımının, Arnavutluk’un bütünleşme sürecinde karşılaştığı siyasi ve ekonomik zorlukları aşmasında katkı sağlayabileceğini iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arnavutluk, Avrupa Birliği, Bütünleşme, Albania, European Union, Integration

IS THE APPROACH OF VARIABLE GEOMETRIC EUROPE AN OPTION FOR ALBANIA?

Öz

Today, Albania, which is a candidate country for the European Union (EU), is facing difficulties on the road to full membership. This situation has reasons related to Albania as well as the EU. This study aims to discuss whether the integration model of the Approach of Variable Geometric Europe can be an option for Albania, by examining those reasons. The method of the literature review was employed, and written sources were analysed in the study. There are some theoretical explanations concerning how European integration can be realized. When contributions of policy makers are examined, it is seen that flexible and differentiated integration models were suggested beside classical integration theories such as functionalism, intergovernmentalism, institutionalism, and constructivism. Academic studies, on the other hand, show that the Approach of Variable Geometric Europe constitutes a subclass of the concept of differentiated integration. This approach has importance in fast and easier integration, and in solving the problems of the countries which have serious challenges and are lagging behind the core and other member countries. Consequently, our study analysing Albania in this context, claims that the Approach of Variable Geometric Europe, as a suitable integration way, can contribute to Albania while it is struggling to overcome political and economic difficulties in its integration process.

Anahtar Kelimeler

Albania, European Union, Integration

Kaynakça

• AGALLIJA, Nikolin, 1990 Sonrası Arnavutluk'ta Kamu Yönetimi Reformu ve Vatandaşların Reforma Bakışı, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Özer Köseoğlu, Sakarya 2014.
• ________, “Avrupa Birliği Üyelik Sürecinin Balkan Ülkeleri Kamu Yönetimleri Üzerine Etkisi: Arnavutluk Örneği.” Electronic Turkish Studies, Cilt 13, Sayı 22, 2018, ss. 1-17.
• ARISOY, İbrahim Alper, “Balkan Paradoksu: Bir Parçalanma ve Bütünleşme Alanı Olarak Güneydoğu Avrupa”, Avrasya Etüdleri, Cilt 43, Sayı 1, 2013, ss. 79-104.
• ARSAVA, Füsun, “Hangi Avrupa İçin Ne Kadar Esneklik”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2001, ss. 33-44.
• BANK OF ALBANIA, “Official Exchange Rate”, https://www.bankofalbania.org/Markets/Official_exchange_rate, (04.04.2022).
• BARYSCH, Katinka, “A New Reality for the European Union”, Council on Foreign Relations Working Paper, New York 2010. BÖRZEL, Tanja A., “When Europeanization Hits Limited Statehood: The Western Balkans as a Test Case for the Transformative Power of Europe”, KFG Working Paper Series, No. 30, September 2011, ss. 1-19.
• BRAHAJ, Sokol, Arnavutluk'ta Demokratikleşme Süreci ve Avrupa Birliği'nin Yapıcı Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Nazif Mandacı, İzmir 2009.
• CAKA, Eduard, “Arnavutluk’un AB Süreci ve Kimlik Sorunu”, Balkan Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 2011, ss. 9-22.
• DABROWSKI, Marek, EU Cooperation With Non-Member Neighboring Countries: The Principle of Variable Geometry, Center for Social and Economic Research, Warsaw 2014.
• DE WITTE, Bruno, “Five Years after the Lisbon Treaty's Entry into Force: Variable Geometry Running Wild?”, Maastricht Journal of European and Comparative Law, Cilt 22, Sayı 1, 2015, ss. 3-9.
• ________, “The Future of Variable Geometry In A Post-Brexit European Union”, Maastricht Journal of European and Comparative Law, Cilt 24, Sayı 2, 2017, ss. 153-157.
• DEMİRTAŞ, Birgül, “AB’nin Dönüştürücü Gücü ve Batı Balkanlar’da Demokratikleşme Süreci: Başarılanlar ve Başarılamayanlar”, Hukuki, Siyasi Ve İktisadi Yönleriyle Avrupa Bütünleşmesinde Son Gelişmeler ve Türkiye-AB İlişkileri ATAUM 30. Yıl Armağanı, (ed.) Sanem Baykal, Sinem Akgül Açıkmeşe, Belgin Akçay ve Çağrı Erhan, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 2018, ss. 179-210.
• EREN, Tevfik Mesut, “Avrupa Birliği’nin Genişleme Politikası ve Yumuşak Gücünün Geleceği”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, 2014, ss. 359-374.
• EUROPEAN CENTRAL BANK, “Euro Foreign Exchanges Reference Rates”, https://www.ecb.europa.eu/stats/policy_and_exchange_rates/euro_reference_exchange_rates/html/index.en.html, (04.04.2022).
• FISCHER, Joschka, “From Confederacy to Federation: Thoughts on The Finality of European Integration”, 12 May 2000, https://ec.europa.eu/dorie/fileDownload.do?docId=192161&cardId=192161, (22.10.2022).
• GEORGIANA, Ciceo, “Hard Core Europe? Possible Scenarios for the Prospect of Differentiated Integration?”, Disintegration and Integration in East-Central Europe: 1919 - post-1989, (ed.) Wilfried Loth ve Nicolae Păun, Nomos, Baden-Baden 2014, ss. 315-330.
• GOXHA, Jeta Mitat, “Albania-EU Relationship and The Course Towards The European Integration”, Paper presented at the European Integration-Realities and Perspectives Proceedings, Galati Romanya 2016, ss. 421-428.
• GUBERINIÇ, Jasmina, “Batı Balkanların Entegrasyonunun Karşılaştırmalı Analizi: Karadağ ve Sırbistan Örnekleri”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, 2015, ss. 75-90.
• HAAS, Ernst, “International Integration: The European and the Universal Process”, International Organization, Cilt 15, Sayı 3, 1961, ss. 366-392.
• HALL, Ben, How Flexible Should Europe Be? , Centre for European Reform, London 2000.
• HALL, Peter A., ve TAYLOR, Rosemary CR., “Political Science and The Three New Institutionalisms”, Political Studies, Cilt 44, Sayı 5, 1996, ss. 936-957.
• HARMSEN, Robert, “A European Union of Variable Geometry: Problems and Perspectives”, N. IR. Legal Q., Cilt 45, Sayı 2, 1994, ss. 109-133.
• HEROLF, Gunilla, “Variable Geometry–Where Could it Lead?”, Studia Diplomatica, Cilt 65, Sayı 1, 2012, ss. 57-68.
• HOLZINGER, Katharina, ve SCHIMMELFENNIG, Frank, “Differentiated Integration in The European Union: Many Concepts, Sparse Theory, Few Data”, Journal of European Public Policy, Cilt 19, Sayı 2, 2012, ss. 292-305.
• ILIRJANI, Altin, “Albania and the European Union”, Mediterranean Politics, Cilt 9, Sayı 2, 2004, ss. 258-264.
• JENSEN, Christian B, - SLAPIN, Jonathan B, “Institutional Hokey-Pokey: The Politics of Multispeed Integration In The European Union”, Journal of European Public Policy, Cilt 19, Sayı 6, 2012, ss. 779-795.
• KAHRAMAN, Sevilay, “Avrupa Bütünleşmesi Kuramları: 1980 Sonrası”, Avrupa Birliği: Tarihçe, Teoriler, Politikalar ve Kurumlar, (ed.) Belgin Akçay ve İlke Göçmen, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016, ss. 131-162.
• KÖROĞLU, Nergiz Ö, “Brexit’ten Sonra Avrupa Entegrasyonunun Geleceğinin Esnek Entegrasyon Modelleri Üzerinden Değerlendirilmesi”, BREXIT Elveda Avrupa: İngiltere’nin AB’den Ayrılmasından Sonra Avrupa Bütünleşmesi ve Türkiye‐AB İlişkilerinde Fırsatlar ve Tehditler, (ed.) Erol Esen ve Duygu Şekeroğlu, Siyasal Kitabevi, Ankara 2017, ss. 247-264.
• LEONARD, Mark, Four Scenarios for the Reinvention of Europe, The European Council on Foreign Relations, 43, London 2011.
• LERUTH, Benjamin, ve LORD, Cristopher, “Differentiated Integration in The European Union: A Concept, A Process, A System or A Theory?”, Journal of European Public Policy, Cilt 22, Sayı 6, 2015, ss. 754-763.
• MARANGOS, John, TRIARCHI, Eirini, ve ANTHRAKIDIS, Themis, “Political Economy, Inward Foreign Direct Investment and EU Accession of the Western Balkans”, European Union: Post Crisis Challenges and Prospects for Growth, (ed.) Vasileios Vlachos ve Aristidis Bitzenis, Springer, Switzerland 2019, ss. 149-171.
• MENDELSKI, Martin “Where Does the European Union Make a Difference? Rule of Law Development in the Western Balkans and Beyond”, European Integration and Transformation in the Western Balkans Europeanization or Business as Usual?, (ed.) Arolda Elbasani, Routledge, London 2013, ss. 101-118.
• MERCAN, S. Sezgin, “Siyasal Bütünleşme Kuramları Işığında AB Genişlemesi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 2011, ss. 67-83.
• MITRANY, David, “The Functional Approach to World Organization”, International Affairs, Cilt 24, Sayı 3, 1948, ss. 350-363.
• MORAVCSIK, Andrew, “Preferences and Power In The European Community: A Liberal Intergovernmentalist Approach”, JCMS: Journal of Common Market Studies, Cilt 31, Sayı 4, 1993, ss. 473-524.
• NAURIN, Daniel, ve LINDAHL, Rutger, “Out In The Cold? Flexible Integration and The Political Status of Euro Opt-Outs”, European Union Politics, Cilt 11, Sayı 4, 2010, ss. 485-509.
• O’BRENNAN, John, Enlargement Fatigue and its Impact on the Enlargement Process in the Western Balkans, London School of Economics, London 2013.
• ÖNİŞ, Ziya, ve KUTLAY, Mustafa, “Ekonomik Bütünleşme/Siyasal Parçalanmışlık Paradoksu: Avro Krizi ve Avrupa Birliği’nin Geleceği”, Uluslararasi İlişkiler Akademik Dergi, Cilt 9, Sayı 33, 2012, ss. 3-22.
• ÖZTÜRK, Ümit, Balkanlaşma ve Balkanlarda Türk Kimliği (Makedonya ve Kosova Örneği), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Taner Tatar, Malatya 2018.
• POPOVICIU, Adrian-Claudiu, “David Mitrany ve Functionalism. The Beginnings of Functionalism”, Revista Romana de Geografie Politica, Cilt 12, Sayı 1, 2010, ss. 162-172.
• PROGONATI, Erjada , Avrupa Birliği’nin Arayışında Batı Balkanlar, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara 2020.
• PUBLICATION OFFICE OF THE EUROPEAN UNION, “Council Regulation (EC) No 2666/2000 of 5 December 2000”, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/bf6e8679-a2c1-45c5-ac77-e4ce74756ca9/language-en, (22.10.2022).
• RENNER, Stephan, ve TRAUNER, Florian, “Creeping EU Membership in South‐East Europe: The Dynamics of EU Rule Transfer to the Western Balkans”, European Integration, Cilt 31, Sayı 4, 2009, ss. 449-465.
• SCHMIDT, Vivien A., “The EU and its Member States: From Bottom Up to Top Down”, Reflections on European Integration: 50 Years of The Treaty of Rome, (ed.) David Phinnemore and Alex Warleigh-Lack, Palgrave Macmillan, Eastbourne 2009, ss. 194-211.
• SHTUPI, Indrit, ve VASJARI, Arjan, “The Democratic Impact of European Integration: Case Study of Albania”, Mediterranean Journal of Social Sciences, Cilt 4, Sayı 6, 2013, ss. 223-228.
• STUBB, Alexander, Negotiating Flexibility in the European Union: Amsterdam, Nice and Beyond, Palgrave, New York 2002.
• ________, “A Categorization of Differentiated Integration”, Journal of Common Market Studies, Cilt 34, Sayı 2, 1996, ss. 283-295.
• TEMA, Malvina, “The European Union and the Paradox of Accession: the Conflicting Logics of Integration and Democracy in the case of Albania”, The Western Balkans Policy Review, Cilt 1, Sayı 2, 2011, ss. 39-67.
• THIEL, Elke, European Integration of Albania: Economic Aspects, Bamberg Economic Research Group on Government and Growth, 49, Bamberg 2004.
• TURHAN, Ebru, “Thinking Out of The Accession Box: The Potential and Limitations of Internal and External Differentiated Integration Between Turkey and The EU”, Europe–Against the Tide, Nomos, Baden-Baden 2018, ss. 43-61.
• TÜRKİYE CUMHURİYETİ DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI, “Arnavutluk”, 21 Mayıs 2020, https://www.ab.gov.tr/arnavutluk_49992.html, (22.10.2022).
• UYĞUN, Ekin Deniz, Arnavutluk’un Avrupa Birliği Yolu: Atina Çıkmazı, İzmir Akademi Derneği, İzmir 2022.
• ÜLGER, İrfan Kaya, “Avrupa Birliği’nde Fetret Devri ve Gelecek Senaryoları”, Bilge Strateji, Cilt 6, Sayı 11, 2014, ss. 107-131.
• VON DER LEYEN, Ursula, “State of the Union Address 2020”, https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/soteu_2020_en.pdf, (22.10.2022).
• WARLEIGH-LACK, Alex, European Union: The Basics, 2. Baskı, Routledge, London 2009.
• ________, “Differentiated Integration in The European Union: Towards A Comparative Regionalism Perspective”, Journal of European Public Policy, Cilt 22, Sayı 6, 2015, ss. 871-887.
• ________, “Towards Network Democracy? The Potential of Flexible Integration”, European Integration in the 21st Century: Unity in Diversity, (ed.) Mary Farrell, Stefano Fella and Michael Newman, Sage Publications, London 2002, ss. 101-119.
• WENDT, Alexander, “Constructing International Politics”, International Security, Cilt 20, Sayı 1, 1995, ss. 71-81.
• ________, Social Theory of International Politics, Vol. 67, Cambridge University Press, New York 1999.
• ZAGATO, Lauso, “A Europe of Variable Geometry: Still a Winning Model?”, Spreading Democracy and the Rule of Law? The Impact of EU Enlargement on the Rule of Law, Democracy and Constitutionalism in Post-Communist Legal Orders, (ed.) Wojciech Sadurski, Adam Czarnota ve Martin Krygier, Dordrecht: Springer, Netherlands 2006, ss. 357-378.
• ZEJNELI, Ismail, ve DUMI, Alba, “Political Changes in Albania and Macedonia under European Union Progress”, Mediterranean Journal of Social Sciences, Cilt 3, Sayı 1, 2012, ss. 251-259.