SAFET ZEC’İN YAPITLARINDA MOTİF SEÇİMİ VE DÖNÜŞÜMÜNDE SAVAŞ ACILARININ ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 491 - 510, 31.12.2022

Redžep Nıkšıć

https://doi.org/10.30903/Balkan.1226457

Öz

Safet Zec, en önde gelen Bosna-Hersek ressam ve grafik sanatçılarından biridir. Onlarca yıldır muayyen sayıda motifle eserler yaratmakta ve meslek yaşamı boyunca bu motiflere birkaç defa geri dönmektedir. Eserlerinde herşeyden önce peyzaj, mimari motifler (ev, bahçe, oda, pencere, kapı ...), ölü doğa (ekmek, örtü, masa, saksı...) ve insan figürlerini tasvir etmektedir. Eski Yugoslavya’da barış ortamında meydana gelen eserleri mutluluk, tatmin ve özgürlük atmosferiyle öne çıkarken, daha sonraki, Bosna-Hersek’te savaşın devam ettiği zamandan ve savaşın bitişi sonrasındaki, eserleri bir milletin toplu ıstırabını ve trajedisini resmetmektedir. Bu çalışmanın amacı, Safet Zec’in yapıtlarının önemine işaret etmek ve onun yaratıcılığına motiflerin seçimi, bunların transformasyonu ve sanatçının toplumsal şartlara bağlı olarak verdiği mesaj açısından bakmaktır. Bu çalışmanın, sanatçının yapıtlarını profesyonel ve genel kamuoyuna yaklaştırmasını, eserlerine daha geniş bir bakış açısı kazandırmasını ve araştırmacıları yeni araştırmalara teşvik etmesini umuyoruz.

Anahtar Kelimeler

Safet Zec, Yugoslavya, Bosna-Hersek Savaşı, Ressam, Grafik Sanatçısı

THE EFFECT OF WARTIME SUFFERING ON THE CHOICE AND TRANSFORMATION OF MOTIFS IN THE WORK OF SAFET ZEC

Öz

Safet Zec is one of the most prominent Bosnian painters and graphic artists. For decades he has been creating works with a certain number of motifs and returning to them on several occasions during his active years. Above all, in his works he depicts landscapes, architectural motifs (the house, the homestead, room, window, door...), still life (bread, a cloth, table, flower pot...), and human figures. While his early work dates back to a peaceful time in his life in former Yugoslavia, marked by an atmosphere of happiness, fulfillment, and freedom, his later works, which date from the war in Bosnia and Herzegovina and its end, depict the tragedy and collective suffering of a people. This paper aims to present the importance of the works of Safet Zec and to view his opus from the aspect of his choice of motifs, their transformation, and the message the artist conveys depending on the social circumstances. We hope that this paper will introduce the work of this artist to the wider and expert public, and provide a contribution to a broader view of his work, encouraging researchers to further study.

Anahtar Kelimeler

Safet Zec, Yugoslavya, Bosna-Hersek Savaşı, Ressam, Grafik Sanatçısı

Kaynakça

• ABADŽIĆ-HODŽIĆ, Aida, Kako naslikati lice jedne kozmičke tragedije, Lica kozmičke tragedije [exhibition catalog], Bosansko narodno pozorište, Zenica 2009, pp. 6-8.
• BOGAVAC, Branka, Safet Zec, Uvijek se slika ono što se najbolje poznaje, Slikarstvo kao neracionalna sreća, Zbirka pariskih razgovora sa slikarima, Pešić i Sinovi, Beograd 2004.
• BONAFOUX, Pascal, “Predgovor”, Djela 1958-2001 [exhibition catalog], Collegium Artisticum, Sarajevo 2001.
• DENEGRI, Ješa, Poznato i novo o povijesti Novih tendencija, Hrvatska pošta, Zagreb 2011.
• ________, “Specifični fenomeni jugoslovenskog umetničkog prostora: ‘Socijalistički modernizam’ od umerenih do radikalnih pozicija”, (ed.) Mirko Miletić, Komunikacije, mediji, kultura, Megatrend univerzitet, Beograd 2012, pp. 297-316.
• ________, Posleratni modernizam neoavangarde/postmodernizam, Ogledi o jugoslovenskom umetničkom prostoru 1950-1990, Službeni glasnik, Beograd 2016.
• Enciklopedija likovnih umjetnosti 3, (ed.) Mohorovičić Andrija, Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb 1962.
• Enciklopedija likovnih umjetnosti 4, (ed.) Mohorovičić Andrija, Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb 1962.
• GIUFFRÉ, Guido, Safet Zec, Art studio “Azinović” - “Šahinpašić”, Zagreb-Sarajevo 1999.
• KADIJEVIĆ, Đorđe, “Dug i zahvalnost”, Nin, May 20, 1973.
• LAVRINOVIĆ, Ivan, Mali rječnik ili uvod u stvaralštvo, Izložba Safeta Zeca [exhibition catalog], Collegiumu Artisticumu, Sarajevo 2001.
• STOJIĆ, Mile, Ruža u oluji, VBZ, Zagreb, 2010.
• ZUKIĆ, Kemal, Islamska arhitektura, slikarstvo i primenjene umjetnosti, knjiga II, Bošnjački institut, Sarajevo 2001.
• Internet Sources
• Doors and Windows, Venice–Safet Zec/Mark Murray Fine Art, https://pin.it/4tXqcHf, (12.02.2022).
• Evelyne Devillers, https://pin.it/2GvjAhK, (12.02.2022).
• Exodus, el drama de la inmigración reflejado por Safet Zec – Esto no es arte, https://pin.it/55RSCE3, (12.02.2022).
• Mehicic Salem, https://pin.it/6gwx5PU, (12.02.2022).
• ________, https://pin.it/731lT4Y, (12.02.2022).
• Mis Adro, https://pin.it/66Q7qGs, (12.02.2022).
• Novi, https://novi.ba/clanak/81004/srebrenica?page=4, (12.02.2022).
• Obradovic Ajla, “Safet Zec, Prisustvujemo obnovi fašizma i nacizma”, Radio slobodna Evropa, May 7, 2019, https://www.slobodnaevropa.org, (21.04.2020).
• Sabljaković Una, “Safet Zec, Imam genetsku zavisnost od Bosne”, Deutche Welle, December 3, 2016, https://www.dw.com/bs, (21.04.2020).
• Zec Safet, “Nikada neću prestati govoriti o Srebrenici”, Rogatica.com, July 13, 2014, http: //www.rogatica.com/index.php/vijesti-bih, (9.12.2016).
• ________, http://www.safetzec.com/index.php?id=24, (12.02.2022).
• ________, http://www.safetzec.com/index.php?id=7&gal=242&quale=6, (12.02.2022).
• ________, http://www.safetzec.com/index.php?id=7&gal=4&quale=4, (12.02.2022).
• ________, Safet Zec à Paris – Le pouvoir de la peinture–ArtsHebdoMédias, https://pin.it/7iwftrM, (12.02.2022).
• ________, 1943/Allegories of Fate, https://www.pinterest.com/pin/563018693799957/, (12.02.2022).