THE FINANCIAL DEMANDS OF THE BALKAN STATES FOLLOWING THE FIRST BALKAN WAR

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 555 - 596, 25.12.2024

Toroshan Ozdamar

https://doi.org/10.30903/Balkan.1606839

Öz

Following the conclusion of the First Balkan War, the Great Powers, which the Ottoman State referred to as the “Powers of the World”, convened in Paris with the objective of establishing the Financial Commission for Balkan Affairs. The commission's mandate was to facilitate the transfer of Ottoman public debts and economic concessions to the Balkan states. France, the largest creditor of the Ottoman State, assumed the role of the most influential state and the host of the commission. In response to the Great Powers' request for succession to the Ottoman debt and privileges, the Balkan states initiated a counter-move by demanding compensation from the Ottoman Empire. Despite their initial reluctance, the Great Powers ultimately consented to consider the Balkan states’ demand for compensation within the framework of the Financial Commission for Balkan Affairs. In order to examine the financial claims of the Balkan states, a committee was established within the Financial Commission for Balkan Affairs, with the specific mandate of addressing the financial claims of the combatants. The committee was tasked with examining the claims for compensation, rather than adjudicating them. The objective of this study is to examine the quantitative basis of the demands for compensation made by the combatants, with reference to the committee minutes, the extent to which these comply with the norms of international law prevailing at the time, and the stance adopted by the Ottoman State and the Great Powers in response to the financial demands. To this end, committee minutes, archival documents, and the French press, which was closely involved with the committee, were subjected to analysis in chronological order. Consequently, the Balkan states advanced the assertion that they had incurred material losses amounting to approximately 2.5 billion francs as a consequence of the war. In order to substantiate their claim, the Balkan states provided examples from international agreements and practices, thereby demanding compensation from the Ottoman State for the aforementioned losses. The primary objective of the their demand for compensation was the substitution of the Ottoman debt to be paid. Contrary to the arguments put forward by the Balkan states regarding the concessions, the Ottoman Empire defended itself in accordance with legal norms. While Russia offered support to the Balkan states in the committee negotiations, other Great Powers, particularly France and Germany, provided backing to the Ottoman Empire due to their economic interests. As a result, the prevailing political climate and the support of the Great Powers led to the absence of any decision against the Ottoman State within the committee.

Anahtar Kelimeler

Balkan Wars, Ottoman Empire, Balkan States, War Compensation, Law of War

I. BALKAN SAVAŞI’NDAN SONRA BALKAN DEVLETLERİNİN “MADDİ TALEPLERİ”

Öz

Osmanlı Devleti’nin “Düvel-i Muazzama” olarak adlandırdığı Büyük Güçler, I. Balkan Savaşı’ndan sonra Osmanlı kamu borçları ve iktisadi imtiyazlarının Balkan devletlerine devredilmesi için Paris’te Balkan İşleri Mali Komisyonu’nu kurmuşlardır. Osmanlı’nın en büyük alacaklısı konumunda olan Fransa, komisyonun en etkili devleti ve mihmandarı olmuştur. Büyük Güçlerin isteğiyle Osmanlı borcu ve imtiyazlarına halef olmayı kabul eden Balkan devletleri, karşı bir hamle yaparak Osmanlı Devleti’nden tazminat talep etmişlerdir. Büyük Güçler, Balkan devletlerinin tazminat talebine sıcak bakmasalar da konunun Balkan İşleri Mali Komisyonu’nda görüşülmesini onay vermişlerdir. Balkan devletlerinin maddi taleplerini incelenmek amacıyla Balkan İşleri Mali Komisyonu bünyesinde Muhariplerin Mali Talepleri Komitesi kurulmuştur. Komite, tazminat iddialarını karara bağlamaktan ziyade inceleme yapmakla ile görevlendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, komite görüşme tutanakları temelinde muhariplerin tazminat taleplerinin nicelik olarak incelenmesi, dönemin uluslararası hukuk normlarına uygunluğu, Osmanlı Devleti ve Büyük Güçlerin maddi taleplere karşı tutumu gibi konuların değerlendirilmesidir. Bu doğrultuda komite görüşme tutanakları, arşiv belgeleri ve komite ile yakından ilgilenen Fransız matbuatı kronolojik olarak analiz edilmiştir. Buna göre Balkan devletleri, savaş nedeniyle 2,5 milyar frank civarında maddi kayba uğradıklarını iddia etmişlerdir. Uluslararası anlaşma ve uygulamalardan örnekler veren Balkan devletleri, mezkûr kayıpların Osmanlı Devleti tarafından tazmin edilmesini istemişlerdir. Balkan devletlerinin tazminat talebindeki asıl amaç, ödenmesi istenen Osmanlı borcunun ikame edilmesidir. Balkan tezlerine karşın Osmanlı Devleti, hukuki normlara uygun savunmalar yapmıştır. Rusya, komite görüşmelerinde Balkan devletlerini desteklerken Fransa ve Almanya başta olmak üzere diğer Büyük Güçler, iktisadi çıkarları gereği Osmanlı Devleti’ni desteklemişlerdir. Dönemin siyasal iklimi ve Büyük Güçlerin desteği sonucunda komitede, Osmanlı Devleti aleyhinde bir karar alınmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Balkan Savaşları, Osmanlı Devleti, Balkan Devletleri, Savaş Tazminatı, Savaş Hukuku

Kaynakça

• I. Arşiv Kaynakları Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Hariciye Nezareti Hukuk Müşavirliği İstişare Odası Evrakı (HR.HMŞ.İŞO), 31/3; 36/4.
• Hariciye Nezareti Paris Sefareti Belgeleri (HR.SFR.4), 943/1; 943/2; 943/3; 943/4; 943/6, 943/7.
• Hariciye Nezareti Siyasî Kısmı Belgeleri (HR.SYS), 1732/78; 1981/1; 1986/1; 1991/4; 2086/77; 2962/4; 2913/74; 2913/135; 2914/7; 2914/27; 2914/92; 2963/2; 2914/98; 2965/35; 2000/10.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Milli Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi (MSB)
• 110-9-1-7/BALKAN HARBİ (1912-1913): 250-250-23; 280-381-52.
• II. Yayınlanmış Belgeler Affaires d'Orient: négociations pour la paix, traité gréco-turc mai-décembre 1897, Imprimerie Nationale, Paris 1898.
• Commission financière des affaires balkaniques: compte rendu des travaux préparatoires du Comité de la Dette, 17 juin-18 juillet 1913, Paris 1913.
• Commission financière des affaires balkaniques: documents préliminaires, mai 1913, Paris 1913.
• Commission financière des affaires balkaniques: procès-verbaux des séances plénières et rapports présentés au nom des au nom des divers comites, Première Season 4 juin-18 juillet 1913, Imprimerie Nationale, Paris 1913.
• Düstur, Birinci Tertip, Cilt 6, Devlet Matbaası, Ankara 1939.
• Düstur, Birinci Tertip, Cilt 7, Başvekalet Devlet Matbaası, Ankara 1941.
• Düstur, Tertib-i Sani, Cilt 7, Dersaadet 1336.
• Les conventions et déclarations de La Haye de 1899 et 1907, Oxford University Press, New York 1918.
• Questions diplomatiques et coloniales, Volume 34, Paris 1912.
• III. Süreli Yayınlar “Avant la commission financière”, Le Temps, 2 juin 1913. “Chronique des faits internationaux, Gréco-Turque”, Revue générale de Droit international public, Volume 5, 1898.
• “Déclarations de M. Poincaré à la Commission des Affaires extérieures”, L’Indépendant rémois, 6 décembre 1912.
• “Déclarations de M. Poincaré sur la crise”, La Presse, 6 décembre 1912.
• “Fond d’états”, La Presse, 8 juin 1914.
• “L’Incident de la commission financière”, Gil Blas, 2 juin 1913.
• “La commission financière internationale se réunit aujourd’hui a Paris”, L’Humanité, 4 juin 1913.
• “La commission Balkanique”, La République française, 11 avril 1913.
• “La commission financière Balkanique”, Cote de la Bourse et de la banque, 16 mai 1913.
• “La commission financière des affaires balkaniques”, Journal des débats politiques et littéraires, 20 juillet 1913.
• “La commission financière des affaires balkaniques”, Les Nouvelles, 13 juin 1914.
• “La commission financière internationale de Paris”, L’Humanité, 30 avril 1913.
• “La commission financière”, L’Ouest-Éclair, 30 avril 1913.
• “La commission financière”, Le Phare de la Loire, 17 mai 1913.
• “La liquidation balkanique”, La Dépêche, 21 août 1913.
• “La lutte des intérêts à la commission financière ”, Le Journal, 17 juin 1913.
• La paix signée”, Le Figaro, 31 mai 1913.
• “La paix Turco-Balqanique”, L’Écho de Paris, 31 mai 1913.
• “La part contributive des États balkaniques à la Dette ottomane”, L’Éclair, 26 décembre 1913.
• “La question d’Orient vers la solution”, Le Figaro, 10 avril 1913.
• “La question financière dans les Balkans”, Le Gaulois, 17 juin 1913.
• “La séance d’hier”, La République française, 17 juin 1913.
• “La situation politique en Europe”, La France militaire, 6 décembre 1912.
• “Les finances turques et la guerre balkanique”, L’Action, 21 septembre 1913.
• “Les finances turques et la guerre balkanique”, Le Siècle, 21 septembre 1913.
• “Les travaux de la commission financière”, Le Siècle, 9 juin 1913.
• L'Indemnité de guerre réclamée par les alliés”, Le Matin, 12 mai 1913.
• “Pour la commission financière”, Les Nouvelles, 10 avril 1913.
• IV. Araştırma-İnceleme Eserler ABRAMS, Lynn, Bismarck and the German Empire, 1871-1918, Routledge, London 1996.
• ALKAN, Necmettin, Ve Selanik Düştü: 1912-1913 Balkan Savaşı ve Hezimeti, Timaş Yayınları, İstanbul 2014.
• ALP, İlker, Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezalimi (1878-1989), Trakya Üniversitesi Yayınları, Ankara 1990.
• ARSLAN ORAN, Nebahat ve ÇETİN, Fadimana, “Balkan Savaşları Sonrasında Yunanistan’da Kalan Türk Esirler Meselesi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, Kış 2012, ss. 249-264.
• Arşiv Belgelerine Göre Balkanlar’da ve Anadolu’da Yunan Mezalimi, Cilt 1, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 1995.
• AUSTİN, Robert Clegg, Making and Remarking the Balkans, Nations and States Since 1878, University of Toronto Press, Toronto 2019.
• AYDIN, Salim, “Balkan Savaşı’nda (1912-1913) Selanik’in Teslimi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 38, 2018, ss. 127-162.
• _______, Balkanların Acı Yüzü, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2013.
• Balkan Harbi (1912-1913), Genelkurmay Basımevi, Ankara 1979.
• Balkan Savaşı’na Katılan Komutanların Yaşam Öyküleri (Alay ve Daha Üst Birlik Komutanları), Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2004.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Balkan Savaşları, Birinci Balkan Savaşı III (1912), Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, İstanbul 1999.
• BRİDGE, F. Roy ve BULLEN, Roger, The Great Powers and the European States System 1814–1914, Pearson Longman, London 2005.
• BRUNSWİK, Benoit, Le traité de Berlin, E. Plon et Cie, Paris 1878.
• Carnegie Endowment for International Peace Division of Intercourse and Education, Report of the International Commission to inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars, Washington 1914.
• CASSAVATES, N. J., “A Wrong Settlement Endangering the Peace of Balkans”, Advocate of Peace through Justice, Volume 83, No. 12, 1921, ss. 426-428.
• CAVID BEY, Meşrutiyet Ruznâmesi, Cilt 1, (haz.) Hasan Babacan ve Servet Avşar, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014.
• CHÉRADAME, André, La question d'Orient; la Macédoine, le chemin de fer de Bagdad, Plon-Nourrit, Paris 1903.
• CHOUBLİER, Max, La question d'Orient depuis le traité de Berlin, (ed.) Arthur Rousseau, Paris 1899.
• CLAYTON, Gerald David, Britain and the Eastern Question: Missolonghi to Gallipoli, University of London Press, London 1971.
• ÇAPA, Mesut, “Balkan Savaşı’nda Kızılay (Hilal-i Ahmer) Cemiyeti”, OTAM, Sayı 1, 1990, ss. 89-115.
• DEMİRCİOĞLU, Hasan, ”Birinci Balkan Savaşı Başlarında Makedonya’da Yunan Mezalimini Gösteren Örnek Bir Arşiv Vesikası” Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, 2013, s. 43-56.
• DJORDJEVİC, Dimitrije ve FİSCHER GALATİ, Stephen, The Balkan Revolutionary Tradition, Columbia University Press, New York 1981.
• DRİAULT, Édouard, La question d'Orient depuis ses origines jusqu'à la paix de Sèvres, Libraire Felix Alcan, Paris 1921.
• DUGGAN HAYDEN, Stephen Pierce, The Eastern Question a Study in Diplomacy, The Macmillian Company, New York, 1902.
• GALLENGA, Antonio, Two Years of the Eastern Question, Volume 1, Samuel Tinsley, London 1877.
• GEORGE Campbell, The Eastern Question, Strahan, London 1879.
• GİLDEA, Robert, Barricades and Borders Europe 1800-1914, Oxford University Press, New York 1987.
• GUESHOFF, Ivan Evstratiev, The Balkan League, (çev.) Constatntin C. Mincoff, John Murray, London 1915.
• HALAÇOĞLU, Yusuf, Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
• HALL, Richard C., The Balkan Wars 1912-1913, Routledge, London 2000.
• HARRİS, Norman Dwight, “The Effect of the Balkan Wars on European Alliances and the Future of the Ottoman Empire”, The American Political Science Review, Volume 8, No 1, February 1914, ss. 105-116.
• HOLLAND, Thomas Erskine, The European Concert in the Eastern Question, The Clarendon Press, Oxford 1885.
• HOLT, Lucius Hudson ve CHİLTON, Alexander Wheeler, The History of Europe from 1862 to 1914, The Macmillan Company, New York 1917.
• İBRAHİM HİLMİ, Balkan Harbinde Askeri Mağlubiyetimizin Sebebi, İstanbul 1913.
• İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
• JELAVİCH, Barbara, Balkan Tarihi: 18. ve 19. Yüzyıllar, Küre Yayınları, İstanbul 2013.
• _________, Russia and the Formation of the Romanian National State 1821-1878, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt 5, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2007.
• KHAN, Mujeeb R., “The Ottoman Eastern Question and the Problematic Origins of Modern Ethnic Cleansing, Genocide, and Humanitarian Interventionism in Europe and the Middle East”, War and Diplomacy: the Russo Turkish War of 1877–1878 and the Treaty of Berlin, (ed.) M. Hakan Yavuz ve Peter Sluglett, University of Utah Press, Salt Lake City 2011, ss. 98-122.
• MAHMUT MUHTAR, Balkan Savaşı: Üçüncü Kolordu’nun ve İkinci Doğu Ordusu’nun Muharebeleri, Tercüman Yayınları, İstanbul 1979.
• MARRIOTT, John Arthur Ransome, The Eastern Question an Historical Study in European Diplomacy, The Clarendon Press, Oxford 1917.
• MAY, Gaston, Le traité de Francfort, Berger-Levrault et Cie, Paris-Nancy 1909.
• McCARTHY, Justin, Ölüm ve Sürgün, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2004.
• MEDLİCOTT, William Norton, “Bismarck and the Three Emperors’ Alliance, 1881–87”, Transactions of the Royal Historical Society, Volume 27, 1945, ss. 61-83.
• MİNCHİN, James George Cotton, The Growth of Freedom in the Balkan Peninsula, John Murray, London 1886.
• MONROE, Will S., Bulgaria and her People, The Page Company, Boston 1914.
• MUNRO, Henry Fraser, The Berlin Congress, Government Printing Office, Washington 1918.
• MURRAY, William Smith, The Making of the Balkan States, Columbia Universty, New York 1910.
• OSMAN NURİ, Abdülhamîd-i Sânî ve Devr-i Saltanatı, Cilt 1, İstanbul 1327.
• ÖZCAN, Uğur, II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2012.
• ÖZDAMAR, Toroshan, Osmanlı Madenlerinde Fransız Sermayesi ve Galata Bankerleri; Balya-Karaaydın, Kesendire ve Karasu Maden Şirketleri, Duvar Yayınları, İzmir 2022.
• ROSE, John Holland, The Development of the European Nations 1870-1900, The Knickerbocker Press, New York 1905.
• SCHEM, Alexander Jacob, The War in East, H. S. Goodspeed Co., New York 1878.
• SCHURMAN, Jacob Gould, The Balkan Wars 1912-1913, Princeton University Press, Princeton 1914.
• SETON WATSON, Robert William, The Rise of Nationality in the Balkans, E. P. Dutton and Company, New York 1918.
• SHAW, Stanford J. ve SHAW, Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt 2, E Yayınları, İstanbul 2010.
• STAMATOPOULOS, Dimitris, The Eastern Question or Balkan Nationalism(s), V&R unipress, Vienna 2018.
• STEPPAN, Hans-Lothar, The Macedonian Knot, Peter Lang, Frankfurt 2009.
• TEMPERLEY, Harold William Vazeille, History of Serbia, G. Bell and Sons Ltd., London 1919, s. 207.
• TUNA, Ozan, “Balkan Savaşı’nda Hamidiye Kruvazörünün Yunan Donanmasına Karşı Ege Denizi, Adriyatik Denizi ve Doğu Akdeniz’deki Faaliyetleri”, OTAM, Sayı 49, Bahar 2021, ss. 125-138.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Balkan Harbi, Osmanlı Deniz Harekâtı (1912-1913), Cilt 7, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1993.