Sürek Sıracaotu [Scrophularia erzincanica R.R.Mill (Scrophulariaceae)]’nun Polinatörleri ve Zararlı Böcekleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 1 - 11, 30.12.2020

Engin Kılıç Faruk Yıldız Halil İbrahim Türkoğlu Ali Kandemir Nalan Yıldırım Mehmet Bekdemir

Öz

Bu çalışma Erzincan’a özgü ve aromatik özelliğe sahip Scrophularia erzincanica R.R.Mill (Scrophulariaceae) türünün polinatörlerini belirlemek üzere 2019-2020 Nisan-Haziran ayları arasında yürütülmüştür. Polinatörlerin yanında, türe zarar verdiği görülen diğer böcek çeşitleri de tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda Halictus quadricinctus Fabricius (Halictidae) ve Halictus pauxillus Schnck. (Halictidae) türlerinin S. erzincanica için temel polinatörler olduğu anlaşılmıştır. Eristalis tenax L. (Syrphidae) ve Eristalinus taeniops Wiedemann (Syrphidae) türlerinin ise ikinci derece polinatörü olduğu belirlenmiştir. Bazı Coleoptera ve Lepidoptera türlerinin ise larva ve erginlerinin S. erzincanica’nın değişik kısımlarına zarar verdikleri gözlenmiştir. S. erzincanica için en önemli iki zararlının Coleoptera takımından Gymnetron villosulum Gyllenhal ve Cionus hortulanus Geoffroy olduğu belirlenmiştir. Bu zararlıların özellikle meyvelere zarar verdiği görülmüştür. Ayrıca bazı predatör böceklerin de bitkiyi konak olarak kullandığı ve bitkiden nektar almak veya değişik amaçlar için gelen böcekleri avlamayı amaçladıkları gözlenmiştir. Türün yetişme ortamlarında polinatör ve zararlı olduğu bilinen fakat S. erzincanica ile doğrudan bir ilişkisi bulunmayan farklı böcek takımlarına ait başka böcek taksonları da tespit edilmiştir. Çalışmada tespit edilen bu taksonlardan da söz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

böcek, polinatör, scrophularia erzincanica

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

218Z002

Teşekkür

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından desteklenen 218Z002 nolu proje kapsamında gerçekleştirilmiştir. Bu bakımdan TÜBİTAK’a teşekkür ederiz. Polinatör fotoğraflarının bazıları Erzincan Bahçe Kültürleri Enstitüsü Araştırma Laboratuvarında yer alan mikroskop kullanılarak elde edilmiştir. İlgili kuruma da teşekkür etmeyi bir borç kabul ederiz.

Kaynakça

• Avgın, S.S. ve Colonnelli, E. (2011). Curculionoidea (Coleoptera) from southern Turkey. African Journal of Biotechnology 10(62): 13555-13597.
• Batra, S.W.T. (1995). Bees and pollination in our changing environment. Apidologie 26: 361– 370.
• Böcher, J. ve Philipp, M. (1985). Aspects of the reproductive biology of Mimulus repens (Scrophulariaceae) at Lake Ellesmere, Canterbury, New Zealand. New Zealand Journal of Botany 23(1): 141-149.
• Buchmann, S.E. ve Nabhan, G.P. (1996). The Forgotten Pollinators. Island Press, Washington, D.C., USA.
• Celep, F., Atalay, Z., Dikmen, F., Doğan, M., ve Classen‐Bockhoff, R. (2014). Flies as pollinators of melittophilous Salvia species (Lamiaceae). American Journal of Botany 101(12): 2148-2159.
• Dikmen F. ve Aytekin A.M (2011). Notes on the Halictus Latreille (Hymenoptera: Halictidae) fauna of Turkey. Turkish Journal of Zoology 35(4): 537-550.
• Dikmen, F., Radchenko, V.G. ve Aytekin, A.M. (2011). Taxonomic studies on the genus Halictus Latreille, 1804 in Turkey: (Hymenoptera: Halictidae). Zoology in the Middle East 54(1): 79-100.
• Douwes, P., Abenius, J., Cederberg, B., Wahlstedt, U., Hall, K., Starkenberg, M. ve Östman, T. (2012). Nationalnyckeln Till Sveriges Flora Och Fauna. Steklar: Myror-Getingar. Hymenoptera: Formicidae-Vespidae. Uppsala: ArtDatabanken, SLU.
• Duman, M., Mutlu, Ç., Büyük, M. ve Karaca, V. (2013). Karacadağ çeltik ekim alanlarında bulunan faydalı böcek, örümcek ve polinatör türlerin belirlenmesi. Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi 4(1): 53-64.
• Ecevit, O. ve Mennan, S. (2000). Entomoloji’de Laboratuvar Yöntemleri. Ondokuz Mayıs Üniv. Yay. (35), Samsun. Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z. ve Adıgüzel, N. (2000). Red Data Book of Turkish Plants (Pteridophyta ve Spermatophyta). Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van 100. Yıl Üniv. Yay., Ankara.
• Erbey, M. ve Candan, S. (2015). Comparative morphology of scales in Cionus Clairville, 1798 (Coleoptera: Curculionidae) species. Journal of Entomology and Zoology Studies 3: 246-249.
• Free, J.B. (1993). Insect Pollination of Crops. 2. Baskı. Academic Press, London.
• Gan, X., Cao, L., Zhang, X., ve Li, H. (2013). Floral biology, breeding system and pollination ecology of an endangered tree Tetracentron sinense Oliv.(Trochodendraceae). Botanical Studies 54(1): 50.
• Grace, A. (2010). Introductory biogeography to bees of the Eastern Mediterranean and Near East (ss. 284). Bexhill-on-Sea (Sussex): Bexhill Museum.
• Gözüaçık, C. ve Özgen, İ. (2018). Contribution to the Syrphidae (Diptera) fauna in the cereal fields of Souteasthern Anatolia, Turkey. Munis Entomology & Zoology 13:522-526.
• Gülperçin, N. ve Tezcan, S. (2016). Türkiye orman ekosistemlerinin elateridae (insecta: coleoptera) faunası üzerinde bir değerlendirme. Bartın Orman Fakültesi Dergisi 18(1): 132-144.
• Hasbenli, A. ve Ersoy, D.E. (2012a). Sideritis akmanii’nin Polinasyonu. Kırgızistan I. Uluslar Arası Biyoloji Kongresi. Bildiri Kitabı Cilt 1, 24-26 Eylül, Bişkek.
• Hasbenli, A. ve Ersoy, D.E. (2012b). Stachys tmolea’nın tohum üretiminde böceklerin etkinliği. Kırgızistan I. Uluslar Arası Biyoloji Kongresi. Bildiri Kitabı Cilt 1, 24-26 Eylül, Bişkek.
• Hernández-Vera, G., Toševski, I., Caldara, R. ve Emerson, B.C. (2019). Evolution of host plant use and diversification in a species complex of parasitic weevils (Coleoptera: Curculionidae). PeerJ 7: e6625. https://doi.org/10.7717/peerj.6625
• Irshad, M. (2014). Role of Syrphids (Diptera: Syrphidae) as biotic agents and pollinators in Pakistan. Journal of Bioresource Management 1(2): 1-9.
• Jones, N. T., Husband, B. C. ve MacDougall, A. S. (2013). Reproductive system of a mixed-mating plant responds to climate perturbation by increased selfing. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 280(1766): 20131336. https://doi.org/10.1098/rspb.2013.1336
• Kampny, C.M. (1995). Pollination and flower diversity in Scrophulariaceae. The Botanical Review 61(4): 350-366. Kandemir, A., Korkmaz, M., Sevindi, C., ve Çelikoğlu, Ş. (2015). Erzincan (Türkiye)’a özgü endemik bitki taksonlarının IUCN tehdit kategorileri. Bağbahçe Bilim Dergisi 2(1): 43-65.
• Karolyi, F., Szucsich, N.U., Colville, J.F. ve Krenn, H.W. (2012). Adaptations for nectar-feeding in the mouthparts of long-proboscid flies (Nemestrinidae: Prosoeca). Biological Journal of the Linnean Society 107(2): 414-424.
• Kevan, P.G. (1999). Pollinators as bioindicators of the state of the environment: species, activity and diversity. Agriculture, Ecosystems and Environment 74: 373–393.
• Klug, M. ve Büneman, G. (1983). Pollination: wild bees as an alternative to the honey bee? Acta Horticulturae 139: 59–64.
• Košťál, M. ve Caldara, R. (2019). Revision of Palaearctic species of the genus Cionus Clairville (Coleoptera: Curculionidae: Cionini). Zootaxa 4631(1): 1-144.
• Lopez, J., Rodríguez-Riaño, T., Valtueña, F.J., Pérez-Bote, J.L., González, M. ve Olivencia, A.O. (2016). Does the Scrophularia staminode influence female and male functions during pollination? International Journal of Plant Sciences 177(8): 671-681.
• Makrodimos, N., Blionis, G. J., Krigas, N. ve Vokou, D. (2008). “Flower morphology, phenology and visitor patterns in an alpine community on Mt Olympos, Greec”e. Flora-Morphology, Distribution. Functional Ecology of Plants 203(6): 449-468.
• Olivencia, A.O. ve Alcaraz, J.A.D. (1993a). Sexual reproduction in some Scrophularia species (Scrophulariaceae) from the Iberian Peninsula and the Balearic Islands. Plant Systematics and Evolution 184(3-4):159-174.
• Olivencia, A.O. ve Alcaraz, J.A.D. (1993b). Floral rewards in some Scrophularia species (Scrophulariaceae) from the Iberian Peninsula and the Balearic Islands. Plant Systematics and Evolution 184(3-4): 139-158.
• Olivencia, A.O., Rodríguez-Riaño, T., Pérez-Bote, J.L., López, J., Mayo, C., Valtueña, F.J. ve Navarro-Pérez, M. (2012). Insects, birds and lizards as pollinators of the largest-flowered Scrophularia of Europe and Macaronesia. Annals of Botany 109(1): 153-167.
• Ögür, E. ve Tuncer, C. (2011). The effects of global warming on insects. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 26(1): 83-90.
• Özbek, H. (1979). Doğu Anadolu Bölgesi Halictidae (Hymenoptera Apoıdea) faunası ve bunların ekolojisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 10(3-4):27-41.
• Özbek, H. (2008). Insects visiting temperate region fruit trees in turkey. Uludag Bee Journal 8(3): 92–103. Pasdaran, A., Nahar, L., Asnaashari, S., Sarker, S. D., ve Delazar, A. (2013). Gc-ms analysis, free-radical-scavenging and insecticidal activities of essential oil of Scrophularia oxysepala Boiss. Pharmaceutıcal Sciences 19(1): 1-5.
• Pasdaran, A. ve Hamedi, A. (2017). The genus Scrophularia: a source of iridoids and terpenoids with a diverse biological activity. Pharmaceutical biology 55(1): 2211-2233.
• Rodríguez-Riaño, T., Valtueña, F.J., López, J., Navarro-Pérez, M.L., Pérez-Bote, J.L., ve Olivencia, A.O. (2015). Evolution of the staminode in a representative sample of Scrophularia and its role as nectar safeguard in three widespread species. The Science of Nature 102(5-6): 37.
• Sadgrove, N. J., Collins, T. L., Legendre, S. V. M., Klepp, J., Jones, G. L., ve Greatrex, B. W. (2016). The Iridoid Myodesert-1-ene and Elemol/Eudesmol are found in Distinct Chemotypes of the Australian Aboriginal Medicinal Plant Eremophila dalyana (Scrophulariaceae). Natural product communications 11(9): 1934578X1601100902.
• Sert, O. ve Çağatay, N. (1999). Gymnetron, Hypera, Sibinia and Tychius (Coleoptera: Curculionidae) from Central Anatolia. Turkısh Journal of Zoology 23(Ek2): 521-544.
• Szucsich, N.U. ve Krenn, H.W. (2002). Flies and concealed nectar sources: morphological innovations in the proboscis of Bombyliidae (Diptera). Acta Zoologica 83(3): 183-192.
• Şahin, M., Topal. E., Özsoy, N. ve Altunoğlu E. (2015). İklim değişikliğinin meyvecilik ve arıcılık üzerine etkileri. Journal of Anatolian Natural Sciences 6 (Özel Sayı 2): 147-154.
• Thomson, D.M. (2019). Effects of long‐term variation in pollinator abundance and diversity on reproduction of a generalist plant. Journal of Ecology 107 (1): 491-502.
• Tylianakis, J.M. (2013). The global plight of pollinators. Science 339(6127): 1532-1533.
• Uzunhisarcıklı, M.E., Doğan Güner, E. ve Ekici, M. (2018). Synopsis of the genus Scrophularia (Scrophulariaceae) in Turkey. Phytotaxa 333(2): 151-187.
• Uzunhisarcıklı, M.E., Doğan Güner, E., Özbek, F. ve Ekici, M. (2019). Scrophularia vernalis: a new species record from Turkey and its comparison with Scrophularia chrysantha (Scrophulariaceae). Phytotaxa 397(1): 91-98.
• Walker‐Larsen, J. ve Harder, L. D. (2000). The evolution of staminodes in angiosperms: patterns of stamen reduction, loss, and functional re‐invention. American Journal of Botany 87(10): 1367-1384.
• Woodcock, T.S., Larson, B.M., Kevan, P.G., Inouye, D.W.ve Lunau, K. (2014). Flies and flowers II: floral attractants and rewards. Journal of Pollination Ecology 12(8): 63-94.