Gemicia Yıldırım, Kuşkonmazgiller (Asparagaceae)'den, Kuzeydoğu Anadolu/Türkiye'den Monotipik Yeni Bir Cins

Yıl 2021, Cilt 8, Sayı 1, 38 - 50, 29.04.2021

Hasan YILDIRIM

Öz

Bu çalışmada Kuşkonmazgiller (Asparagaceae)'den yeni bir cins, Gemicia Yıldırım yeni cins / gen. nov. tanımlanmıştır. Daha önceden Scilla vardaria Yıldırım ve Y. Gemici olarak bilim dünyasına tanıtılan tür, Gemicia vardariana (Yıldırım ve Y. Gemici) Yıldırım yeni düz. / comb. nov., olarak düzenlenmiş ve Gemicia cinsinin tip türü olarak betimlenmiştir. Gemicia cinsinin ayırt edici morfolojik karakterleri, tam betimi ve detaylı çizimleri G. vardariana'nın tip materyallerine dayalı olarak verilmiştir. Gemicia cinsi yakın akraba cinsler olan Chionodoxa Boiss., Scilla L. ve Puschkinia Adams. ile karşılaştırılmıştır. Yeni cins, konimsi taççık (korona) yapısı; hemen hemen sapsız sitamenleri ve taççık ucuna bağlı olan anterleri; sarımsı ve ağsı tohum gömleğine sahip tohumları; kukulatalı, soluk sarımsı ve tohum gömleğine yapışık elayizomu; pembemsi soğan pulları ve ayrıca geniş armutsu ve 3 bölmeli meyveleri ile karakterizedir. Gemicia cinsi, Chionodoxa, Scilla ve Puschkinia cinslerinden kendine özgü morfolojik karakterler ile kolayca ayrılır. Gemicia vardariana, moleküler verilere göre Scilla bifolia grubu çerisinde yer aldığı için, bilim dünyasına ilk olarak Scilla vardaria Yıldırım & Gemici ismiyle tanımlanmıştır. Fakat, Scilla cinsi, henüz yayınlanmamış moleküler verilere göre polifiletik bir cins olduğu için söz konusu önemli morfolojik farklarından dolayı S. vardaria baz alınarak Gemicia cinsi tanımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gemicia, yenicins, Monotipik, Scilla, Chionodoxa, Puschkinia, Türkiye

Kaynakça

• Acosta, M.C. ve Premoli, A.C. (2010). Evidence of chloroplast capture in South American Nothofagus (subgenus Nothofagus, Nothofagaceae) Molecular Phylogenetics and Evolution 54(1): 235–242. doi: 10.1016/j.ympev.2009.08.008.
• De Abreu, N. L., Alves, R., Cardoso, S., Bertrand, Y., Sousa, F., Hall, C. F., Pfeil, B. E., ve Antonelli, A. (2018). The use of chloroplast genome sequences to solve phylogenetic incongruences in Polystachya Hook (Orchidaceae Juss). PeerJ, 6,e4916. https://doi.org/10.7717/peerj.4916
• Baker, J.G. (1870). A revision of the genera and species of herbaceous capsular gamophyllous Liliaceae. Botanical Journal of the Linnean Society 11: 349–436.
• Boissier, E. (1884). Liliaceae. Flora Orientalis 5. Genéve ve Basel.
• Brummitt, R.K. ve Powell, C.E. (2001). Authors of Plant Names. Kew: Royal Botanic Gardens.
• Buerki, S., Jose, S., Yadav, S.R., Goldblatt, P., Manning, J.C., vd. (2012). Contrasting biogeographic and diversification patterns in two Mediterranean-type ecosystems. PLoS ONE 7(6): e39377. doi:10.1371/journal.pone.0039377
• Davis, P.H., Mill, R.R. ve Tan, K. (1988). Liliaceae. Flora of Turkey and The East Aegean Islands 10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Edmondson, J. (1984). Puschkinia Adams. Şu eserde: Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and The East Aegean Islands 8: 226-227. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Fırat, M. ve Yıldırım, H. (2020). Scilla hakkariensis, sp. nov. (Asparagaceae: Scilloideae): a new species of Scilla L. from Hakkari (eastern Anatolia). Adansonia 42 (2): 89-94, DOI: 10.5252/adansonia2020v42a2.
• Fiori, A. (1926). Liliaceae. Şu eserde: Fiori, A. (ed.), Nuova Flora Analitica d'Italia 1. Firenze, s. 238–284.
• Galushko, A.I. (1978). Liliaceae. Şu eserde: Galushko, A.I. (ed.), Flora Sewernogo Kavkaza Opredelitel 1: 147–167. Izdatel’stwo Rostovskogo Universiteta.
• Govaerts, R. (2020). World Checklist of Asparagaceae. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet; http://apps.kew.org/wcsp/, (erişim tarihi: 11.12.2020).
• Grossheim, A.A. (1940). Liliaceae. Şu eserde: Grossheim, A.A. (ed.), Flora Kavkaza 2:88–191. Baku.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K.H.C. (2000). Liliaceae. Flora of Turkey and the East Aegean Islands 11. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Halácsy, E. de. (1904). Liliaceae. Şu eserde: Halácsy, E. de. (ed.), Conspectus Florae Graecae 3:212–272. Leipzig (Engelmann).
• Hayek, A. (1933). Liliaceae. Şu eserde: Hayek, A. (ed.), Prodromus Peninsulae Balcanicae 3:18–99. Verlag des Repertoriums. Dahlem bei Berlin.
• Hegi, G. (1939). Liliaceae. Şu eserde: Hegi, G. (ed.) Illustrierte Flora von Mittel-Europa II (2):232–354.Verlag, München.
• Heywood, V.H. ve Chater, A.O. (1980). Liliaceae. Şu eserde: Tutin, T. G. vd. (ed.), Flora Europaea 5: 14 ̶ 74. Cambridge Univ. Press., Cambridge.
• IPNI (International Plant Names Index) (2021). https://www.ipni.org/ [er.tar.: 22/11/ 2020].
• Komorov, V. L. (1935). Liliaceae. Şu eserde: Komorov, V. L. (ed.), Flora of the U.S.S.R. 4: 1–475. Leningrad.
• Kubitzki, K. (ed.). (1998). The Families and Genera of Vascular Plants, Monocotyledons III: 478. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg.
• Linnaeus, C. (1753). Species Plantarum 1:560. Impensis Laurentii Salvii, Stockholm.
• Mathew, B. (2005). Hyacinthaceae-Little Blue Bulbs, Bulletin number 11.
• Meikle, R.D. (1984). Chionodoxa Boiss. Şu eserde: Davis, P.H (ed.), Flora of Turkey and East Aegean Islands, 8: 224-226. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Menemen, Y., Aytac, Z. ve Kandemir, A. (2013). Türkçe Bilimsel Bitki Adları Yönergesi. Bağbahçe Bilim Dergisi, 47: 28-31.
• Mordak, E.V. (1984). Scilla L. Şu eserde: Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands 8: 214–224. Edinburgh University Press. Edinburgh.
• Özhatay, N. ve Kültür, Ş. (2006). Check list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey III. Turkish Journal of Botany 30: 281–316.
• Özhatay, N., Kültür, Ş. ve Aslan, S. (2009). Check list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey IV. Turkish Journal of Botany 33: 191–226.
• Özhatay, N., Kültür, Ş. ve Gürdal, M.V. (2011). Check-list of additional taxa to the supplement Flora of Turkey V. Turkish Journal of Botany 35: 1–36.
• Pfosser, M. ve Speta, F. (1999). Phylogenetics of Hyacinthaceae Based on Plastid DNA Sequences. Annals of the Missouri Botanical Garden 86: 852–875. http://dx.doi.org/10.2307/2666172.
• Pignatti, S. (1982). Liliaceae. Şu eserde: Pignatti, S. (ed.), Flora D’Italia 3: 340–402. Bologna.
• Post, G.E. (1933). Liliaceae. Şu eserde: Post, G.E. (ed.), Flora of Syria Palestine and Sinai 2: 611–663. Beirut.
• Rechinger, K.H. (1992). Liliaceae. Şu eserde: Rechinger, K.H. (ed.), Flora Iranica 165, Liliaceae II: 195. Akademische Druck Press., Graz-Austria.
• Rix, M. ve Mathew, B. (2007). Puschkinia peshmenii. Curtis s Botanical Magazine 24: 54–57.
• Speta, F. (1971). Beitrag zur Systematik von Scilla L. subgen. Scilla (inclusive Chionodoxa Boiss.). Österr. Bot. Z. 119: 6–8.
• Speta, F. (1976). Über Chionodoxa Boiss., ihre Gliederung und Zugehörigkeit zu Scilla L. Naturk. Jahrb. Stadt Linz 21: 9–79.
• Speta, F. (1981a). Bemerkungen über die Familie Hyacinthaceae J. Agardh. Linzer biol. Beitr. 13: 79-80.
• Speta, F. (1981b). S. bifolia L. S. Str. und S. vindobonensis Speta Der Gegenwärtige Stamp Unseres Wissens. Linzer biol. Beitr. 13, 1: 77-78.
• Speta, F. (1982). Die Gattungen Scilla L. s.str. und Prospero Salisb. im Pannonischen Raum. Veröffentlichung der Internationalen Arbeitsgemeinschaft für Clusius-Forschung Güssing 5: 1–19.
• Speta, F. (1998a). Systematische Analyse der Gattung Scilla L. s.l. (Hyacinthaceae). Phyton 38: 1–141.
• Speta, F. (1998b). Hyacithaceae. Şu eserde: Kubitzki., K. (ed.), The Families and Genera of Vascular Plants, Monocotyledons III: 261–285. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg.
• Stedje, B. (1998). Phylogenetic relationships and generic delimitation of sub-Saharan Scilla (Hyacinthaceae) and allied African genera as inferred from morphological and DNA sequence data. Plant Systematics and Evolution 211: 1–11. http://dx.doi.org/10.1007/BF00984908
• Takhtajan, A.L. (2001). Flora Armenii 10:613. Gantner Verlag KG, Ruggell, Liechtenstein.
• Thiers, B. (2021). Index Herbariorum: A global directory of public herbaria and associated staff. New York Botanical Garden’s Virtual Herbarium. Website http://sweetgum.nybg.org/ih/ [er.tar.: 28 /11/ 2020].
• Trávníček, B., Duchoslav, M., Šarhanová, P. ve Šafáøová, L. (2009). Squills (Scilla s.lat., Hyacinthaceae) in the flora of the Czech Republic, with taxonomical notes on Central-European squill populations. Acta Musei Moraviae, Scientiae biologicae (Brno) 94: 157–205.
• Valdes, B. (2004). Some Validations in Liliaceae. Willdenowia 34 (1): 63-64.
• Yıldırım, H. (2012). Scilla Adams., Şu eserde: Güner, A., Aslan S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M. T. (edlr), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler) 106-107. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
• Yıldırım, H. (2014). Puschkinia bilgineri (Asparagaceae alt familya Scilloideae): Doğu
• Anadolu Bölgesi’nden yeni bir Karsümbülü (Puschkinia Adams) türü. Bağbahçe Bilim Dergisi 1: 1-10.
• Yıldırım, H. ve Altıoğlu, Y. (2017). Scilla bilgineri (Asparagaceae: Scilloideae): a new species of Scilla L. from eastern Turkey. Turkish Journal of Botany 41: 88-95.
• Yıldırım, H. ve Aslan, S. (2015). Scilla alinihatiana (Asparagaceae alt familya Scilloideae): Kuzeydoğu Anadolu’dan yeni bir Sümbülcük (Scilla L.) türü. Bağbahçe Bilim Dergisi 2: 33-41.
• Yıldırım, H., Gemici, Y. ve Altıoğu, Y. (2014). Scilla arsusiana Yıldırım ve Gemici ve Scilla albinerve Yıldırım ve Gemici (Asparagaceae alt familya Scilloideae): Güney Anadolu’dan iki yeni Sümbülcük (Scilla L.) türü. Bağbahçe Bilim Dergisi 1: 31- 36.
• Yıldırım, H., Wilkin, P. ve Gemici, Y. (2013). Scilla vardaria (Asparagaceae subfamily Scilloideae): a threatened new species of Scilla L. from Northeast Turkey with a floral corona. Phytotaxa 91: 50-60. https://doi.org/10.11646/phytotaxa.91.2.3