Bayburt’un Monokotiledon Petaloid Geofitleri

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 14 - 33, 29.04.2022

Abdurrahman Sefalı

Öz

Bu çalışmada, 2019–2021 yılları arasında Bayburt ilinden tespit edilen 10 familyanın 26 cinsine ait 94 monokotil petaloid takson verilmiştir. 94 taksonun 24’ü (%26) endemiktir. Tespit edilen taksonların fitocoğrafik bölgelere göre dağılımları şöyledir; %43 İran- Turan, %23 Avrupa-Sibirya, %8 Akdeniz fitocoğrafik bölge elementleri ve %26 çok bölgeli ya da bölgesi bilinmeyenler şeklindedir. Araştırma alanındaki yaygınlık oranlarına bakıldığında; %25 ile en fazla takson sayısına sahip olan Amaryllidaceae, %23 ile Asparagaceae, %15 ile Iridace, %14 ile Liliaceae ve Orchidaceae, %6 ile Colchicaceae, %1 ile Asphodelaceae, Araceae, Melanthiaceae ve Alismataceae’dir. 23 takson sayısı ile (%25) Allium en yaygın cinstir. Taksonların %65’i soğanlı, %17’si kormlu, %14’ü yumrulu ve %4’ü ise rizomludur. Mevsimsel çiçeklenme periyoduna göre taksonların %93’ü erken ilkbahar ve ilkbahar dönemlerinde, %7’si sonbahar aylarında çiçeklenir. Ayrıca 20 takson Bayburt için yeni kayıt olarak verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bayburt, Geofit, Flora, Petaloid

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Monocotile Petaloid Geophytes of Bayburt (Turkey)

Öz

In this study, 94 monocotyl petaloid taxa belonging to 26 genera of 10 families identified from Bayburt province between 2019—2021 were given. 24 (26%) of 94 taxa are endemic. The distribution of detected taxa according to phytogeographic regions is as follows; 43% Irano-Turanien, 23% Euro-Siberian, 8% Mediterranean Phytogeographical Region elements and 26% multi-region or region unknown. According to the most common families in the research area; Amaryllidaceae with 25% has the highest number of taxa and the others are as follows; Asparagaceae with 23%, Iridace with 15%, Liliaceae and Orchidaceae with 14%, Colchicaceae with 6%, Asphodelaceae, Araceae, Melanthiaceae and Alismataceae with 1%. Allium is the most common genus with 23 taxa (25%). 65% of taxa are bulbous, 17% cormous, 14% are tuberous and 4% are rhizomatous. According to the seasonal flowering period, 93% of taxa bloom in the early spring and spring periods and 7% in autumn. In addition, 20 taxa are given as new records for Bayburt.

Anahtar Kelimeler

Bayburt, Flora, geophyte, petaloid

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akan, H., Eker., İ. ve Balos M. M. (2005). Şanlıurfa’nın Nadide Çiçekleri (geofitler). Demircioğlu Matbaacılık, Ankara.
• Akbaş, K. ve Varol, Ö. (2017). Bozburun Yarımadası’nın Geoftler. Journal of the Institute of Science and Technology 7 (2): 73-81.
• Alhasan, N. ve Akan, H. (2021). Harran Üniversitesi Herbaryumu (HARRAN)’ndaki Geofit Koleksiyonu. Turkish Journal of Bioscience and Collections 5(1): 22-82.
• APG IV (2016). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants. Bot J Linn Soc 181: 1-20.
• Arınç, K. (2011). Türkiye’nin Kıyı Bölgeleri. Biyosfer Araştırmaları Merkezi, Coğrafya Araştırmaları Serisi No:102. Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum.
• Armağan, M. (2018). Petaloid Monocotyledonous Flora of Tunceli Province (Turkey). Hacettepe Journal of Biology and Chemistry 46(2): 199-219.
• Atalay, İ. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Avcı, M. (1993). Türkiye’nin flora bölgeleri ve Anadolu Diagonali’ne coğrafi bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi 28: 225-248.
• Avcu, C., Selvi, S. ve Satıl, F. (2016). Katran Dağı (Bayramiç/Çanakkale) ve çevresinde yayılış gösteren geofit bitkiler ve ekolojik özellikleri. Iğdır Üni Fen Bilimleri Enst Derg 6(3): 9-16.
• Babacan, E. Y. ve Eker, İ. (2017). Munzur Vadisi Tunceli ve yakın çevresinin geofit florası. Bağbahçe Bilim Dergisi 4(1): 31-49.
• Bachman, S., Moat, J., Hill, A.W., De la Torre, J. ve Scott, B. (2011). Supporting Red List threat assessments with GeoCAT: Geospatial conservation assessment tool. ZooKeys 150: 117-126. DOI: 10.3897/zookeys.150.2109
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2020). Çapakçur Vadisi (Bingöl-Türkiye)’nin monokotil petaloitleri. Türk Doğa ve Fen Dergisi 9(Özel Sayı): 11-22.
• Birinci, S. (2015). Bayburt İlinin Coğrafyası: Fiziki-Beşeri-Ekonomik. Bayproje Yayın, Ankara.
• Çakır, E. A. (2017). Geophytes of Iğdır (East Anatolia) and their economic potentialities as ornamental plant. Eurasian Journal of Forest Science 5(1): 48-56.
• Çeneli, İ. ve Selvi, S. (2019). Balaban Dağı (Balıkesir/Dursunbey, Türkiye) ve çevresinde yayılış gösteren geofit bitkiler ve ekolojik özellikleri. Bağbahçe Bilim Dergisi 6(3): 41-55.
• Davis, P. H. (1971). Distribution patterns in Anatolia with particular reference to endemism (ed.), Plant Life of SouthWest Asia. 15-27, U.K: Bot. Society of Edinburgh.
• Davis, P. H. (1984). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, 8. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Davis, P. H. ve Stuart, D.C. (1984) Muscari Miller. Şu eserde: Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and the east Aegean Islands 8: 245-265. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P. H., Miller R.R. ve Tan K. (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, 10. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Demir, S. C. ve Eker, İ. (2015). Petaloid Monocotyledonous Flora Of Bolu Province, İncluding Annotations On Critical Petaloid Geophytes Of Turkey. Pegem Akademi, Ankara.
• Demirelma, H. ve Ertuğrul, K. (2016). The geophytes of the region between Derebucak (Konya/Turkey)–Ibradı and Cevizli (Antalya/Turkey). BioDiCon 9(3): 52-57.
• Duman, U. (2010). Öksin ve Kolşik Zonda Bulunan Geofitlerin Tespiti ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Eker, İ. (2021). What is Muscari massayanum and what is not? Second species born of confusion: Muscari erzincanicum (Asparagaceae, Scilloideae), a new species from Turkey. Phytotaxa, 487(1), 41-55.
• Eker, İ. ve Kandemir, A. (2020). Muscari sintenisii Freyn (Asparagaceae)’nin taksonomik dirilişi ve türün lektotipifikasyonu. Bağbahçe Bilim Dergisi 7(3): 12-24.
• Eker, İ., Koyuncu, M. ve Akan, H. (2008). The geophytic flora of Şanlıurfa Province. Turk J Bot 32: 367–380.
• Eker, İ., Vural, M., ve Aslan, S. (2015). Ankara ili’nin damarlı bitki çeşitliliği ve korumada öncelikli taksonları. Bağbahçe Bilim Dergisi 2(3): 57-114.
• Eker, İ. (2022). Muscari Mill. / Müşkürüm, Muscarimia Kostel. ex Losinsk. / Miskîrum, Leopoldia Parl. / Morbaş. Şu eserde Güner, A., Menemen Y., Yıldırım, H., Aslan, S. ve Öykü Çimen, A. (edlr.). Resimli Türkiye Florası (The Illustrated Flora of Turkey) IV, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, İstanbul. https://doi.org/10.30796/ANGV.2022.15
• Ekici, B. (2017). Some geophyte plants determined in Bartın/Turkey. Biological Diversity and Conservation 10(1): 49-54.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z. ve Adıgüzel, N. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Red Data Book of Turkish Plants). Turkish Association for the Conservation of Nature, Van Centennial University, Ankara.
• Nemutlu, E. F. ve Çanga, Ç. A. (2021) Bazı geofitlerin peyzaj mimarlığı tasarımlarında kullanım olanakları. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 35(2): 377-387.
• Erinc, S. (1953). From Van to Mount Cilo (in Turkish). Turk. Geogr. Bull 3–4: 84–106.
• Fırat, M., Karavelioğulları, F. A. ve Aziret, A. (2015). Geophytes of East Anatolia (Turkey). Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences 5(1): 38-53.
• Genç, İ. ve Özhatay, N. (2013). Allium serpentinicum and A. kandemirii (Alliaceae), two new species from East Anatolia, Turkey. In Annales Botanici Fennici 50(1-2): 50-54.
• Geospatial Conservation Assessment Tool Program (GeoCAT). (2022): http://geocat.kew.org/editor, (erişim tarihi: 19.02.2022).
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (edlr.). (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K.H.C. (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, 11. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Güner, A., Kandemir, A., Menemen, Y., Yıldırım, H., Aslan, S., Ekşi, G., ... ve Çimen, A. O. (2018). Resimli Türkiye Florası 2. ANG Vakfı Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, İstanbul.
• Gür, H. (2016). The Anatolian diagonal revisited: testing the ecological basis of a biogeographic boundary. Zoology in the Middle East 62: 189-199.
• Gür, H. (2017). Anadolu Diyagonali: Bir biyocoğrafi sınırın anatomisi. Kebikec: Insan Bilimleri İçin Kaynak Arastırmaları Dergisi 43:177-188.
• International Plant Name Index (2008). https://www.ipni.org/ (erişim tar: 20.01.2022)
• IUCN Standards and Petitions Committee. (2019). Guidelines for using the IUCN Red List categories and criteria. Version 14.
• IUCN. (2012). IUCN Red List Categories and Criteria: Version 3.1. Second edition, Gland, Switzerland and Cambridge, UK
• Karaoğlu, M. ve Çelim, Ş. (2018). Doğu Anadolu Bölgesi ve Iğdır’ın jeolojisi ve toprak özellikleri. Journal of Agriculture 1(1): 14-26.
• Kaya, Y. (1997). New floristic records for the grid squares A8 and B8 (Pasinler-Erzurum/Turkey). Tr. J. of Agriculture and Foresty 23: 7-24.
• Kılıçaslan, N. ve Dönmez, Ş. (2016). Göller bölgesinde doğal olarak yetişen soğanlı bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Türkiye Ormancılık Dergisi 17(1): 73-82.
• Kollmann, F. (1984) Allium L. Şu eserde: Davis, P. H. (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands 8: 98-211. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Korkmaz, M. ve Turgut, N. (2014). Ergan Dağı Erzincan (Türkiye) florası. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma 7(3): 195-216.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM). (2022): https://www.mgm.gov.tr, (erişim tar.: 19.02.2022).
• Özhatay, N. (2013). Türkiye’nin süs bitkileri potansiyeli: doğal monokotil geofitler. V. Süs Bitkileri Kongresi, 6-9 Mayıs, Yalova
• Raunkiaer, C. (1934). The life forms of plants and statistical plant geography; being the collected papers of C. Raunkiaer. The life forms of plants and statistical plant geography; being the collected papers of C. Raunkiaer.
• Rukšāns, J. (2017). The World of Crocuses. Latvian Academy of Sciences.
• Sağıroğlu, M. (2020). The Geophytes of Sakarya City. Sakarya University Journal of Science 24(5): 991-1007.
• Tarkan, T. (1971). Yukarı Kelkit ve Çoruh Havzası (doğal ve beşeri coğrafya etüdü). Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi 2: 113-170.
• Tekşen, M. ve Erkul, S. K. (2015). The synopsis of the genus Gagea (Liliaceae) in Turkey. Phytotaxa 230(2): 101-129.
• The Plant List (2010). http://www.theplantlist.org/ (erişim tar.:15.01.2022).
• Uzun, A. (1990). Masat Çayı Havzası’nın Fiziki Coğrafyası. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, H. ve Sefalı, A. (2020). Bellevalia bayburtensis (Asparagaceae): a new species from northeastern Anatolia, Turkey. Phytotaxa 441(3): 285-293.
• Yıldırımlı, Ş. (2014a). The chorology of the Turkish tepaloid Monocotyledones species of Alismataceae, Amaryllidaceae, Araceae, Arecaceae, Bromeliaceae, Butomaceae, Cannaceae, Comelinaceae and Cymodoceaceae families. Ot Sistematik Botanik Dergisi 21(1): 143-162.
• Yıldırımlı, Ş. (2014b). The chorology of the Turkish tepaloid Monocotyledones species of Dioscoreaceae, Hydrocharitaceae, Iridaceae, Juncaginaceae and Lemnaceae families. Ot Sistematik Botanik Dergisi 21(2): 119-145.
• Yıldırımlı, Ş. (2015). The chorology of the Turkish tepaloid Monocotyledones species of Liliaceae Juss. s.l. family. Ot Sistematik Botanik Dergisi 22(1-2): 67-119.
• Yıldırımlı, Ş. (2016). The chorology of the Turkish tepaloid Monocotyledones species of Maranthaceae, Musaceae, Najadaceae and Orchidaceae families. Ot Sistematik Botanik Dergisi 23(1-2): 139-167.
• Yüce, E.B. ve Eker, İ. (2017). Munzur Vadisi Tunceli ve yakın çevresinin geofit florası. Bağbahçe Bilim Dergisi 4(1): 31-49.