Küçük Yapraklı Ihlamur (Tilia cordata Mill.): Istrancalar’da (Kırklareli/Türkiye) Yeni Yayılış Alanları

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 18 - 29, 30.12.2022

Volkan Yalazay

Öz

Küçük yapraklı ıhlamur (Tilia cordata Mill.) türünün Türkiye için doğal oluşu uzun yıllar kabul görmemiş veya konu tartışmalı kalmıştır. 2002’de Istrancalar’ın doğusunda yer alan Çilingoz’da tespit edilmiş ve etraflı bulgular neticesinde kalıcı olarak literatüre girmiştir. Sonraki yıllarda Istrancalar’ın daha başka yörelerinde yeni kayıtlar olmuştur. 2020, 2021 ve 2022 yıllarında bu makaleye konu olan bulgular neticesinde Türkiye Istrancaları’nın kuzeybatı kesimlerinde de türün varlığı saptanmıştır. Daha önceki kayıtlar ve 6 yeni lokalitede karşılaşılan T. cordata örnekleriyle birlikte türün Istrancalar’da, düşünülenden daha yaygın olabileceği fikri doğmaktadır. Bu makalede T. cordata’nın yayılış haritaları, incelenen bireylere ait örnek fotoğraflar, bulgular ve betim verilmiştir. T. cordata’nın Istrancalar’la benzer iklim ve coğrafi özelliklerin görüldüğü daha başka yörelerde bulunma ihtimali irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Istranca Dağları, kış ıhlamuru, küçük yapraklı ıhlamur, Tilia cordata, Yıldız Dağları.

Teşekkür

Araştırma gezisini organize eden Doğaya Dönüş Derneği kurucu üyelerinden Selçuk Aslan’a, gezi ekibinde araştırmaya destek veren Duygu Akyel, Güneş Ekin Gürova ve H. Serdar İskit’e, makaleyi gözden geçiren Dilek Oral, Fatma Şen Gökmen, Mustafa Gökmen ve S. Tuğrul Körüklü’ye, harita hazırlanmasında yardımcı olan Bekir Bolat ve Tolga Görüm’e teşekkürler.

Kaynakça

• Aas, G. (2016). Die Winterlinde (Tilia cordata): Verwandtschaft, Morphologie und Ökologie, LWF Wissen.
• Amini, T., Assadi, M. ve Zare, H (2012). A review of the genus Tilia L. (Tiliaceae) in Iran, new records and new species. Iran. J. Bot. 18 (2): 175-190.
• Anşin, R. ve Özkan, Z. C. (1997) Tohumlu Bitkiler –Odunsu Taksonlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Akalın Uruşak, E., Özhatay, N., Güler, N., Ersoy, H., Başak, N., Yeşil, Y., Oral, D. ve Demirci, S. (2013). The flora of Yıldız Mountains (Kırklareli) biosphere project Area. Tr. J. Bot. 37: 225-269.
• Akaydın, G., Çalışkan, G. ve Yılmaz, E.B. (2006). Beşkayalar Vadisi (Gölcük-Kocaeli)’nin florası. Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 18(4): 459-469.
• Basiotis, K. B. (1972). Lectures of special applied silviculture, Aristotle University of Thessaloniki.
• Baytop, A. (1983). Farmasötik Botanik. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul
• Baytop, T. (1984). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Browicz, K. (1968). Tilia L. Şu eserde: Tutin, T. G. vd.(edlr), Flora Europaea 2:247-248. Univ, Press, Cambridge.
• Boratyńska K. ve Dolatowski J. (1991). Systematyka i geograficzne rozmieszczenie [Limes – systematics and geografic distribution]. Şu eserde: Lipy. Ed. S. Białobok. Nasze Drzewa Leśne 15. Arkadia Poznań.
• Çelik, S. C. (2018). Kandıra (Kocaeli) Florası. Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• Demir, D. (2003) Türkiye’de Doğal Yetişen Ihlamur (Tilia L.) Taksonlarının Morfolojik ve Palinolojik Özellikleri. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Dönmez, Y., (1968) Trakya’nın Bitki Coğrafyası. İ.Ü. Yayın No: 1321, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 52, Taş Matbaası, İstanbul.
• Gökmen, H. (1977). Kapalı Tohumlular II. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Günal, N. (1997). Türkiye’de Başlıca Ağaç Türlerinin Coğrafi Yayılışları. Ekolojik ve Floristik Özellikleri, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Hermann, F. (1936). Die Pf lanzendecke des Strandsha – Gebirges. s-19. Dahlem bei Berlin, Fabeckstr.
• De Jaegere T., Hein S. ve Claessens H. (2016). A review of the characteristics of small-leaved lime (Tilia cordata Mill.) and their implications for silviculture in a Changing Climate. Forests 7-56, doi:10.3390/f7030056
• Kayacık, H. (1982). Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği, III. Tiliaceae. İ. Ü. Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Krüssmann, G. (1986). Manual of Cultivated Broad – Leaved Trees and Shrubs, Tiliaceae, 3: 393-400. Translated by M. E. Epp, Timber Press Portland, Oregon.
• Mataracı, T. (2012). Tilia. Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (edlr.). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
• Mattfeld, J. (1929). Die Pflanzengeographische Stellung Ost-Thrakiens, Verhandlungen des Botanischen Vereins der Provinz, Brandenburg.
• Oral, D. (2010). Kasatura Körfesi ile Çevresinin (Kırklareli –Tekirdağ – İstanbul) Flora ve Vejetasyonu. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
• Oral, D. (2013). Türkiye İçin Doğal Bir Ihlamur: Tilia cordata Mill. Ekoloji Sempozyumu, Ekoloji 2013.
• Oral, D. (2020). Tilia L. Şu eserde: Akkemik, Ü. (ed.), Türkiye’nin Bütün Ağaçları ve Çalıları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özhatay, N. (2003). Türkiye’nin Önemli Bitki Alanları, Doğal Hayatı Koruma Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Pamay, B. (1967). Demirköy – İğneada Longoz Ormanlarının Silvikültürel Analizi ve Verimli Hale Getirilmesi İçin Alınması Gereken Silvikültürel Tedbirler Üzerine Araştırmalar, Orman Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• Pamay, B. (1992). Bitki Materyali I – Ağaç ve Ağaççıklar, İstanbul
• Pigott, C. D. (1991) Biological flora of the British Isles Tilia cordata (Miller) (T.europaea L.pro parte, T. parvifolia Ehrh. Ex Hoffm., T. sylvestris Desf., T. foemina folio minore Bauhin). Journal of Ecology 79 (4): 1147-1207 (Published By: British Ecological Society).
• Pigott, C. D. (1997). (1295-1296) Two proposals to maintain the names Tilia cordata and T. platyphyllos (Tiliaceae) in their current use. Taxon, 46(2): 351–353. https://doi.org/10.2307/1224112
• Pigott, C. D. (2012). Lime-Trees and Basswoods: A Biological Monograph of the Genus Tilia, Cambridge University Press: Cambridge, United Kingdom.
• Polat, R. (2010). Havran ve Burhaniye (Balıkesir) Yörelerinde Tarımsal Biyoçeşitlilik ve Etnobotanik Araştırmaları. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Balıkesir.
• Radoglou, K., Dobrowolska, D., Spyroglou, G. ve Nicolescu ,V.N. (2008). A review on the ecology and silviculture of limes (Tilia cordata Mill., Tilia platyphyllos Scop. and Tilia tomentosa Moench.) in Europe. s.29.http://www.valbro.uni-freiburg.de/
• Rameau, J. C., Mansion, D. and Dumé, G. (1989). Flore Forestière Française, Guide Écologique İllustré. 1. Plaines Et Collines. Institut Pour Le Développement Forestier, Paris.
• Rivers, M.C., Barstow, M. ve Khela, S. (2017). Tilia cordata. The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T203360A68079373.
• Tuzlacı, E. (2011). Türkiye’nin Yabani Besin Bitkileri ve Ot Yemekleri. Alfa Yayınları, İstanbul.
• Yaltırık, F. (1966). Tiliaceae. Şu eserde: Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and The East Aegean Islands, 2: 421-242. s. 421-424, Edinburgh.
• Yaltırık, F. ve Efe, A. (1994). Dendroloji. İ. Ü. Orman Fakültesi, İstanbul Yayınları, İstanbul.
• Yiğitoğlu, A. K. (1941). Türkiye İktisadiyatında Ormancılığın Yeri ve Ehemmiyeti. Ziraat Vekâleti Yüksek Ziraat Enstitüsü Yayınları, Ankara.