Sigara Bırakma Polikliniğine Başvuran Bireylerde Tedavi Başarısını Etkileyen Faktörler

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 1, 69 - 77, 31.03.2022

Derya Kocakaya Hatice Şenol Sezer Aslan Ahmed Mahmud Çırakoğlu Merve Çakır Hatice Telci Mehmet Çetinkaya Sehnaz Olgun Ayşe Nilüfer Özaydın Ceyhan Berrin

https://doi.org/10.51982/bagimli.904672

Öz

Amaç: Sigara içme davranışının devam etmesinde ve tedavi girişimlerinin başarısız olmasında, nikotin bağımlılığının birinci neden olduğu belirtilmekte olup nikotin bağımlılığını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı, 18 yaş ve üzerindeki sigara bağımlılarının, sigara bırakma başarılarında hangi faktörlerin daha etkili olduğunu belirlemektir.

Yöntem: Retrospektif kohort tipindeki araştırmamızda, sigara bırakma polikliniğimize başvurmuş olan bireyler telefon ile aranmış ve sözlü onamlarının alınmasını takiben anket formumuzdaki sorular ile değerlendirilmiştir.

Bulgular: Çalışmamıza katılan 190 bireyin %32,1’i kadın (n=61), %67,9’u erkek (n=129) olup medyan yaş 39,5 (çeyrekler arası aralık:19, min:19 - max:78) olarak bulunmuştur. Erkeklerin %32,6’sının (n=42), kadınların ise %14,8’inin (n=9) sigara bırakmada başarılı olabildiği saptandı. Elli yaş üzeri bireylerin %38,8’i (n=19) sigara bırakmayı başarırken, 50 yaş altındakilerde bu oran %22,7 (n=32) idi. Ayrıca sigara içmeye 15 yaş ve sonrasında başlamış bireylerin sigarayı bırakmadaki başarısı, daha erken yaşta başlayanlara göre daha yüksekti (%31,1). Tedaviye düzenli devam edenlerin, düzenli devam etmeyenlere oranla sigarayı bırakmada daha başarılı olduğu görüldü (%53,8). Erkeklerde sigara bırakma başarısının, kadınlara göre 3,86 kat (GA:1,65–9,03) daha yüksek olduğu; sigaraya geç başlamanın (≥15yaş) erken başlamaya göre sigarayı bırakmayı 5,33 kat (GA:1,69–16,75); tedaviye düzenli devam etmenin ise düzenli devam etmemeye göre sigara bırakmayı 4,31 kat (GA:1,72–10,79) arttırdığı bulunmuştur.

Sonuç: Erkeklerde daha yüksek olan sigara bırakma başarısının, sigaraya daha geç yaşta başlayanlarda ve tedaviye düzenli devam edenlerde anlamlı derecede arttığı bulunmuştur. Sigara bırakma başarısının halen düşük olduğu ülkemizde, sigara bağımlılığını azaltmak için önemli yapılanmalar olan sigara bırakma polikliniklerinin devamlılığının sağlanması önem taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

sigara bırakma, cinsiyet, tedavi, tedavi uyumu

Factors Affecting Treatment Success in Individuals Applying to a Smoking Cessation Outpatient Clinic

Öz

Objective: Nicotine addiction causes continuity of smoking and unsuccessful cessation attempts. Many factors affect nicotine addiction. This study aims to determine which factors are more effective in the smoking cessation success of smokers, aged 18 and over.

Method: This research is planned as retrospective cohort design. The patients applied to our outpatient called by phone. After getting oral permission, they were asked the questionnaire.

Results: 190 participants of survey answered the phone (79%); 32.1% of them was female (n=61) and 67,9% of them was male (n=129). Median age of participants was 39.5 (Interquartile Range:19, min:19 max:78). Smoking success was detected in 32.6% of males (n=42) and 14,8% of females (n=9). Patients older than 50 years were able to stop smoking better than the patients younger than 50 years old. Early smokers were (first smoking before 15 years old) statistically worse for smoking cessation than late smokers. Smoking cessation success is 3.86-fold higher than females. Being a late smoker increases the cessation success 5.33-fold compared to early smokers and regular service visits increase the smoking cessation success by 4.31-fold compared to non-regular participants.

Conclusion: Smoking cessation success, which was higher in men, increased significantly in those who started smoking at a later age and who continued their treatment regularly. In our county, where there is still a high rate of cigarette consumption, it is important to ensure the continuity of smoking cessation outpatient clinics, which are important structures to reduce cigarette addiction.

Anahtar Kelimeler

cigarette cessation, gender, treatment, compliance

Kaynakça

• World Health Organization - Tobacco Fact Sheet 2021 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco (21.08.2021’de ulaşıldı.)
• GATS (Global Adult Tobacco Survey) Fact Sheet, Turkey 2016 https://nccd.cdc.gov/GTSSDataSurveyResources/Ancillary/DownloadAttachment.aspx?ID=3452 (21.08.2021’de ulaşıldı.)
• HÜTF Halk Sağlığı AD Toplum İçin Bilgilendirme Serisi-(2018/2019-63) Küresel Yetişkin Tütün Araştırması; Türkiye 2016 Verileri http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/duyurular/halkayonelik/kyta2016.pdf (21.08.2021’de ulaşıldı.)
• Teneggi V, Squassante L, Iavarone L, et al. Correlation and predictive performances of saliva and plasma nicotine concentration on tobacco withdrawal-induced craving. Br J Clin Pharmacol. 2002;54(4):407-14.
• Okutan O, Tas D, Kaya H, Kartaloglu Z. Sigara içen sağlık personelinde nikotin bağımlılık düzeyini etkileyen faktörler. Tuberk Toraks. 2007;55(4):356-63.
• Şahin Ü, Öztürk M, Ünlü M, et al. Üniversite öğrencilerinin sigara kullanım ve bağımlılık düzeylerini etkileyen faktörlerin irdelenmesi. Türkiye Klinikleri Arc Lung. 2000;1(2):1-5.
• Argüder E, Karalezli A, Hezer H, et al. Sigara Birakma Basarisini Etkileyen Faktörler/Factors Affecting the Success of Smoking Cessation. Turk Toraks Dergisi. 2013;14(3):81.
• Bacha ZA, Layoun N, Khayat G, Hallit S. Factors associated with smoking cessation success in Lebanon. Pharmacy Practice (Granada). 2018;16(1).
• Colby SM, Monti PM, Barnett NP, et al. Brief motivational interviewing in a hospital setting for adolescent smoking: a preliminary study. Journal of consulting and clinical psychology. 1998;66(3):574.
• Önen Z, Şen E, Gülbay B, et al. Farklı tedavi yöntemlerinin sigara bırakma başarısı üzerine etkileri. Tüberküloz ve Toraks Dergisi. 2010;58(4):385-92.
• Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerstrom KO. The Fagerstrom Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerstrom Tolerance Questionnaire. Br J Addict. 1991;86(9):1119-27.
• Uysal MA, Kadakal F, Karsidag C, et al. Fagerstrom test for nicotine dependence: reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tuberk Toraks. 2004;52(2):115-21.
• Durusoy R, Uzaslan E. Current Approaches in Quitting Smoking and Experiences From Field Work. Journal of Continuing Medical Education. 2014;23:7.
• Hymowitz N, Cummings KM, Hyland A, et al. Predictors of smoking cessation in a cohort of adult smokers followed for five years. Tobacco control. 1997;6(suppl 2):S57.
• Turan P, Ergör G, Turan O, et al. İzmir halkının tütün kullanma özelliklerinin belirlenmesi. Tuberk Toraks. 2014;62(2):137-46.
• Şahbaz S, Kılınç O, Günay T, Ceylan E. Sigara İçme ve Demografik Özelliklerin Sigara Bırakma Tedavilerinin Sonuçlarına Etkileri. Toraks Dergisi. 2007;8(2):110-4.
• Janson C, Künzli N, de Marco Ra, et al. Changes in active and passive smoking in the European Community Respiratory Health Survey. European respiratory journal. 2006;27(3):517-24.
• Lesueur FE-K, Bolze C, Melchior M. Factors associated with successful vs. unsuccessful smoking cessation: Data from a nationally representative study. Addictive behaviors. 2018;80:110-5.
• Yeom H, Lim H-S, Min J, et al. Factors Affecting Smoking Cessation Success of Heavy Smokers Registered in the Intensive Care Smoking Cessation Camp (Data from the National Tobacco Control Center). Osong public health and research perspectives. 2018;9(5):240.
• Yang JJ, Song M, Yoon H-S, et al. What are the major determinants in the success of smoking cessation: results from the health examinees study. PloS one. 2015;10(12):e0143303.
• Monso E, Campbell J, Tønnesen P, et al. Sociodemographic predictors of success in smoking intervention. Tobacco control. 2001;10(2):165-9.
• Marino M, Fusconi E, Magnatta R, et al. Epidemiologic determinants affecting cigarette smoking cessation: a retrospective study in a National Health System (SSN) treatment service in Rome (Italy). Journal of environmental and public health. 2010;2010.
• Qiu D, Chen T, Liu T, Song F. Smoking cessation and related factors in middle-aged and older Chinese adults: Evidence from a longitudinal study. PLoS One. 2020;15(10):e0240806.
• Yaşar Z, Kurt Ö, Talay F, Kargı A. Bir yıllık sigara bırakma poliklinik sonuçlarımız: sigara bırakmada etkili olan faktörler. Eurasian J Pulmonol. 2014;16:99-104.
• West R, Evins AE, Benowitz NL, et al. Factors associated with the efficacy of smoking cessation treatments and predictors of smoking abstinence in EAGLES. Addiction. 2018;113(8):1507-16.
• Nordstrom BL, Kinnunen T, Utman CH, et al. Predictors of continued smoking over 25 years of follow-up in the normative aging study. Am J Public Health. 2000;90(3):404-6.