Türkiye’de Sert Çekirdekli Meyvelerin Üretimi ve İhracatta Rekabet Gücünün Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 29 - 36, 20.05.2022

Sinan Duru , Seyit Hayran , Aykut Gül

https://doi.org/10.53471/bahce.1019023

Cited By: 4

Öz

Meyve, besin değeri açısından yüksek ve glisemik indeksi düşük olduğundan tercih edilen besinlerin başında gelmektedir. Türkiye’de meyvecilik sektörü, iklim koşulları sayesinde üretim ve ihracat açısından dünyada önde gelen ülkelerden biridir. Meyve çeşitleri yumuşak çekirdekli, sert çekirdekli, sert kabuklu, üzümsü ile turunçgil ve diğer meyve türleri olmak üzere beşe ayrılmaktadır. Bu çalışmada, literatürde sert çekirdekli meyve kategorisinde bulunan kiraz, vişne, kayısı, erik ve şeftali-nektarin meyvelerinin Türkiye’de üretim, ihracat ve uluslararası rekabet gücü ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırma döneminde şeftali-nektarin dışındaki bütün sert çekirdekli meyvelerde üretim artışı dünya ortalamasının üzerinde gerçekleşmiştir. İhracatta ise, artış oranı bütün sert çekirdekli meyvelerde miktar bazında dünya ortalamasının üzerinde gerçekleşirken, değer bazında ise sadece kiraz dünya ortalamanın altında kalmıştır. Bu meyvelerin, uluslararası rekabet gücü analizinde ise Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler (AKÜ), Açıklanmış Simetrik Karşılaştırmalı Üstünlükler (ASKÜ) ve Göreli İhracat Avantajı (RXA) indekslerinden yararlanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, dönem başında en yüksek rekabet indeks değerine sahip kiraz iken, dönem sonunda kayısı en yüksek rekabet indeks değerine sahip olup, vişne dışındaki sert çekirdekli meyveler yüksek rekabet gücüne sahiptir. Elde edilen sonuçlar, sert çekirdekli meyvelerin üretim ve ihracatındaki artışın devam edeceğini ve ihracattaki artış oranının, dünya ortalamasının üzerinde seyrederek rekabet gücünün artacağını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

İhracat, rekabet gücü, sert çekirdekli meyveler, Türkiye

Production of Stone Fruit in Turkey and Evaluation of Competitiveness Power on Export

Öz

Fruit is the first of preferred foods because of its high in terms of nutritional value and of low glycemic index. The fruit growing sector in Turkey is one of the leading countries in the world in terms of production and export thanks to the climatic conditions. Fruit varieties are divided into five as soft pome, hard stone, hard skin, berry fruits, citrus and other fruit types. In this study, the production, export and international competitiveness in Turkey of cherry, sour cherry, apricot, plum and peach-nectarine fruits, which are in the stone fruit category in the literature, were tried to be revealed. During the research period, the production increase in all stone fruits except peach-nectarine was above the world average. In exports, the rate of increase was above the world average for all stone fruits on quantity basis, while only cherries were below the world average on value basis. In the international competitiveness power analysis of these fruits, Revealed Comparative Advantages (RCA), Revealed Symmetric Comparative Advantages (RSCA) and Relative Export Advantage (RXA) indexes were used. As a result of the analysis, at the beginning of the period while cherry with of the highest competitiveness index value, apricot has the highest competitiveness index value at the end of the period whether, and stone fruits other than sour cherry have high competitiveness. The results obtained, revealed that the increase in the production and export of stone fruits will continue and the rate of increase in export will be watching over the world average, and the competitiveness power will increase.

Anahtar Kelimeler

Export, competition power, stone fruits, Turkey

Kaynakça

• Akdeniz İhracatçılar Birliği, 2021b. Akdeniz İhracatçılar Birliği Bilgi Merkezi Mersin (https://www.akib.org.tr/tr/bilgi-merkezi-sektor-degerlendirmeleri-yas-meyve-sebze-ihracatcilari-birligi.html) (Erişim Tarihi: 05.08.2021).
• Akhtar, W., N. Akmal, H. Shah, M.A. Niazi ve A. Tahir, 2013. Export competitiveness of Pakistani horticultural products. Pakistan Journal of Agricultural Research 26 (2):87-96.
• Akiş, E., 2015. Innovation and competitive power. Procedia-Social and Behavioral Sciences 195(2015):1311-1320.
• Akoğul, T.Ç., 2016. Sert çekirdekli meyve ağaçlarında şarka hastalığının ekonomik önemi. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 25-27 Mayıs 2016. Isparta.
• Bashimov, G., 2017. Türkiye’nin tarım ve gıda ürünlerinde karşılaştırmalı üstünlüğü. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 4(3):319-330.
• Boonzaaier, J.L., 2015. An Inquiry into the competitiveness of the South Africa stone fruit industry (Master Thesis). Stellenbosch University. Department of Agricultural Economics.
• Bulantekin, Ö., Ö. Bulantekin Düzalan ve A. Kuşçu, 2020. Importance of fruit and vegetable consumption in diabetes. Eurasian Journal of Health Sciences 3(2):55-61.
• Çelik, Z., H. Saçtı ve H. Adanacıoğlu, 2019. Kiraz dış ticaretindeki gelişmeler ve Türkiye’nin karşılaştırmalı üstünlüğü. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 29(Özel Sayı):41-53.
• Flore, J.A., 2018. Stone Fruit. Handbook of environmental physiology of fruit crops. Volume I Temperate Crops. Edited by Bruce Schaffer and Peter C. Andersen. Taylor & Francis Group.
• Hale, G., J. Lopresti, B. Tomkins, R. Jones, C. Clark, D. Hunter, R. Harker, M. Wohlers and A. White, 2016. Increasing consumer demand for fresh stone-fruit through market research in Australia. XXIX IHC – Proc. Int. Symposia on Postharvest Knowledge for the Future and Consumer and Sensory Driven Improvements to Fruits and Nuts Eds.: J.B. Golding et al.
• Hinloopen, J. and C.V. Marrewijk, 2001. On the empirical distribution of the Balassa index. Review of World Economics 137(1):1-35.
• İlhan, Ü.D., 2021. Gaining financial competitive power through human capital: An Evaluation of Turkey. Financal Strategies in Competitive Markets: Multidimensional Approaches to Financial Policies for Local Companies, 263.
• Karamürsel, D., 2010. Afyon’da erik üretimi yapan işletmelerin yapısal durumu ve gelişme olanakları (Yüksek Lisans Tezi). T.C. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Konya.
• Khaksar, A.H., M. Yaghoubi and V. Kalateharabi, 2014. Determining revealed comparative advantage and target markets for Iran's stone fruits. Journal of Agricultural Science and Technology, Vol. 16, pp. 253-264.
• Laursen, K., 2015. Revealed comparative advantage and the alternatives as measures of international specialization. Eurasian Business Review 5(1):99-115.
• Manganaris, G. A. and C. H. Crisosto, 2020. Stone fruits: Peaches, nectarines, plums, apricots. In Controlled and Modified Atmospheres for Fresh and Fresh-Cut Produce (pp. 311-322). Academic Press.
• Önem, E., 2017. Vişne ve insan sağlığı. Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 4(2):1-5.
• Özcan, M., 2020. Ürün Muhafazası ve Pazarlama Ders Notu. T.C. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü. 100s.
• Özçağıran, R., A. Ünal, E. Özeker and M. İsfendiyaroğlu, 2003. Ilıman iklim meyve türleri. İçinde: Sert Çekirdekli Meyveler Cilt-I, 553. edn. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, İzmir, s 229.
• Robertson, A. and J. Eather, 2020. Market access improvements: A case study of stone fruit exports to China. Agricultural Commodities 10(1):60-67.
• Rossato, F., A. Susaetaa, D. Adams, G. Hidalgobob, T.İ. de Araujo and A. de Queiroz, 2018. Comparison of revealed comparative advantage indexes with application to trade tendencies of cellulose production from planted forests in Brazil, Canada, China, Sweden, Finland and the United States. Forest Policy and Economics 97(12):59-66.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, 2012. Şeftali-nektarin hastalık ve zararlıları ile mücadele. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Ankara.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, 2016. Yaş ve kuru sebze ile seracılık dış pazar çalışması. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü. Ankara.
• TRADEMAP,2021.StatisticsDatabase(https://www.trademap.org/Country_SelProduct_TS.aspxnvpm=1%7c%7c%7c%7c%7c080930%7c%7c%7c6%7c1%7c1%7c2%7c2%7c1%7c2%7c1%7c1%7c1) (Erişim Tarihi:01.06.2021).
• TÜİK, 2021. Türkiye İstatistik Kurumu Merkezi Dağıtım Sistemi (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr) (Erişim Tarihi:19.07.2021).
• Uzun, A., M. Yaman, H. Pınar, N. Çetin ve A. Say, 2018. Türkiye’de ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılan sert çekirdekli meyvelerin üretim projeksiyonu. Bahçe 47 (Özel Sayı 2: Uluslararası Tarım Kongresi (UTAK 2018):79-83.