Türk Çekirdekli Beyaz Dutlarının (Morus alba L.) Fenolojik ve Pomolojik Özellikleri

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: (Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi, 6 - 12, 26.12.2018

Hasan Pınar , Erdoğan Çöçen , Mehmet Yaman , Aydın Uzun , Yüksel Sarıtepe

Öz

Çok sayıda meyve türünün anavatanı ve doğal yayılma alanı olan Anadolu’da dut kültürünün 400 yıldan fazla bir geçmişi vardır. Türkiye’nin farklı yörelerinden toplanan dut genotipleri Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü dut genetik kaynakları parselinde muhafaza edilmektedir. 2016 yılında yürütülen bu çalışmada Enstitüde bulunan 28 adet çekirdekli beyaz dut (Morus alba L.) genotipinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada tam çiçeklenme zamanının 27 Nisan–01 Mayıs, meyve renginin dönmesi zamanının 10 Mayıs–16 Haziran, hasat başlangıcının 15 Mayıs–16 Haziran ve hasat sonunun 28 Haziran–10 Ağustos arasında değiştiği belirlenmiştir. Meyve verme süresi 31–74 gün arasında değişirken, tam yaprak dökümü ise 22 Ekim–7 Kasım arasında değişmiştir. Pomolojik özelliklerden ortalama meyve ağırlığı 0.82 g–4.27 g, meyve sapı uzunluğu 1.29–7.42 mm, SÇKM oranı %16.20–29.60, pH değeri 1.60–6.18, TEA değeri %0.06–0.37, şıra randımanı ise %41.40–68.80 arasında değişmiştir. Çalışma sonunda Elazığ Çekirdekli 3 genotipi erkenciliğiyle, Angut 002 genotipi geçciliğiyle, Çekirdekli Lor Dut genotipi uzun süre meyve vermesiyle öne çıkmıştır. İri meyvelere sahip Angut Bayırbağ genotipi sofralık özelliğiyle öne çıkarken, 25.UZ.08 genotipi ise şıralık özelliğiyle öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dut genetik kaynakları , fenoloji , pomoloji

Phenological And Pomological Characteristics Of Turkish Seeded White Mulberry (Morus alba L.)

Öz

Anatolia, the motherland of many fruit species and natural spreading areas, has more than 400 years of history of mulberry cultivars. Mulberry genotypes collected from different regions of Turkey are kept in the mulberry genetic resources parcel of Malatya Apricot Research Institute. In this study carried out in 2016, it was aimed to determine the phenological and pomological characteristics of the 28 seeded white mulberry (Morus alba L.) genotypes in the institute. It was determined that the full flowering time in the study changed between April 27 and May 1, the fruit color turning changed between May 10 and June 16, the harvest beginning changed between May 15 and June 16, and the harvest end changed between June 28 and August 10. The fructification period ranged from 31 to 74 days, while full fall of the leaf varied from October 22 to November 7. The mean fruit weight were 0.82 g–4.27 g, fruit stem length were 1.29–7.42 mm, TSS were 16.20–29.60%, pH were 1.60–6.18, TA were 0.06–0.37% and the must yield were 41.40 and 68.80% among the pomological characteristics. At the end of the study, Elazığ Çekirdekli 3 genotype with early characteristic, Angut 002 genotype with late characteristic Çekirdekli Lor Dut genotype with long fructification period duration came to the forefront. The Angut Bayırbağ genotype with its large fruit emerged with its table characteristic while the 25.UZ.08 genotype emerged with the must characteristic.

Anahtar Kelimeler

Mulberry genetic resources , phenology , pomology

Kaynakça

• De Candolle, A., 1967. Origin of cultivated plants. New York and London. p.149–153.
• Bellini, E., Giordani, E. and Roger, J.P., 2000. The mulberry for fruit. II Gelso da Frutto L’informatore Agrario, Verona, LVI(7):89–93.
• Ercişli, S., 2004. A short review of the fruit germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution. 51(4):419–435.
• Orhan, E., 2009. Oltu ve Olur ilçelerinde yetiştirilen dutların (Morus spp.) seleksiyon yoluyla seçimi ve seçilen tiplerde genetik akrabalığın Rapd yöntemiyle belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 254s.
• Keskin, S., 2016. Gümüşhane ili dutlarının (Morus spp.) seleksiyonu ve moleküler karakterizasyonu (Doktora Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat, 120s.
• Erkaleli, Z.Ö., 2015. Uşak ili Ulubey ilçesinde yetişen karadutların (Morus nigra L.) morfolojik, fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 52s.
• Cemeroglu, B., 1992. Meyve ve sebze işleme endüstrisinde temel analiz metotları. BİLTAV Üniversite Kitapları Serisi, Ankara, No: 02–2, s.381.
• Altan, A., 1989. Laboratuvar tekniği. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı No:36, s. 172, Adana.
• Çepel, N., 1988. Peyzaj ekolojisi ders kitabı. İ.Ü. Orman Fakültesi, İstanbul. 228s.
• Çam, İ., Türkoğlu, N., 2004. Studies on some phenological and pomological traits of mulberries grown in Edremit and Gevaş region. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi 14(2):127–131.
• Yılmaz, A., 2004. Adana ili ve çevre ilçelerinde yetişen sofralık ve sanayiye uygun dutların seleksiyonu. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 70s.
• Yılmaz, K.U., Zengin, Y., Ercisli, S., Demirtas, M.N., Kan, T., Nazli, A.R., 2012. Morphological diversity on fruit characteristics among some selected mulberry genotypes from Turkey. JAPS, Journal of Animal and Plant Sciences, 22(1):211–214.