Yüksekova (Hakkâri)’de Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Göz Verimliliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: (Özel Sayı 1) Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu, 141 - 146, 28.06.2018

Cüneyt Uyak , Adnan Doğan , Ahmet Kazankaya , Ömer Faruk Özatak

Öz

Bu araştırma, Yüksekova’ da kendi kökleri üzerinde yetiştirilen Öküzgözü, Daufi, Mercani, Mercegül, Besirane, Savdani, Tırşık ve Zerik üzüm çeşitleri üzerinde 2016 yılında yürütülmüştür. Araştırmada, üzüm çeşitlerinin göz verimliliklerinin saptanması ve optimum budama seviyelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çeşitlerin göz verimlilikleri (somak sayısı/göz) yıllık dallar üzerindeki 1. boğumdan 10. boğuma kadar alınan tek gözlü çeliklerin sürmeye zorlanmasıyla oluşan sürgünler üzerindeki salkım taslaklarının sayılmasıyla belirlenmiştir. Çeşitlerin göz verimliliklerinin (somak sayısı/göz) Mercegül (1.84), Öküzgözü (1.76), Daufi (1.80) ve Savdani (1.22) çeşitlerinde 5. göz seviyesinde, Mercani (1.66), Besirane (1.61), Tırşık (1.41) ve Zerik (1.66) çeşitlerinde ise 4. göz seviyesinde en yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Mercegül, Öküzgözü, Daufi ve Savdani çeşitlerinin 5. göz üzerinden, Mercani, Besirane Zerik ve Tırşık çeşitlerinin ise 4. göz üzerinden orta uzunlukta budanmaları gerektiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Budama seviyesi , göz verimliliği , somak sayısı

Determination of The Bud Fertility of Some Grape Varieties Grown in Yüksekova (Hakkâri)

Öz

This study was carried out in Öküzgözü, Daufi, Mercani, Mercegül, Besirane, Savdani, Tırşık and Zerik grape varieties grown on their own roots in Yüksekova (Hakkâri) in 2016. Aim of this study was to determine the winter bud fertility and the optimum pruning level in grape varieties investigated. Bud fertility of grape varieties (number of bunches/bud) were determined by counting number of bunches on shoots obtained by forcing shooting one bud cuttings which taken from 1–10. Nodes of one year old shoots. It was determined that Highest bud fertility (number of bunches/bud) was 5rd node level in Mercegül (1.84), Öküzgözü (1.76), Daufi (1.80) and Savdani (1.22) grape varieties and was 4rd Node level in Mercani (1.66), Besirane (1.61), Tırşık (1.41) and Zerik (1.66) grape varieties. As a result of, Mercegül, Öküzgözü, Daufi and Savdani grape varieties have to be medium–long pruned from 5rd bud and Mercani, Besirane, Tırşık and Zerik grape varieties have to be medium–long pruned from 4rd bud.

Anahtar Kelimeler

Pruning level , bud fertility , number of bunches

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., 1969. Şaraplık üzüm çeşitlerinden Hasandede, Kalecik Karası, Papaz Karası, Öküzgözü ve Furmint’in tomurcuk yapıları, floral gelişme devrelerinin tetkiki ve bu çeşitlere uygun budama metotları üzerinde mukayeseli araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 297s.
• Ağaoğlu, Y.S., 1973. Sürgün gelişme istikametleri ile çeşitli sentetik kimyasal maddelerin asma tomurcuk verimliliğine etkileri üzerinde bir araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:168.
• Ağaoğlu, Y.S., 1976. Asmalarda tomurcuk verimliliğine etki eden faktörler ve verim potansiyelinin önceden tahmini. Ziraat Mühendisliği (120):4–10.
• Ağaoğlu, Y.S., 1977. Asmalarda çiçek oluşumu ve verimlilik üzerine iklim faktörlerinin etkileri. Ziraat Mühendisliği 131:4–10.
• Ağaoğlu, Y.S. ve Z. Kara, 1993. Tokat yöresinde yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinin göz verimliliklerinin belirlenmesi üzerinde araştırmalar. Doğa Tarım ve Ormancılık Dergisi 17(2):451–458.
• Ağaoğlu, Y.S., 2002. Bilimsel ve uygulamalı bağcılık (asma fizyolojisi 1). Kavaklıdere Eğitim Yayınları, Ankara, 5:445.
• Akın, A., Çotur, E., Değirmenci, A., 2011. Konya ve Kayseri’de yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinin göz verimliliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 21(3):220–224.
• Boz, Y., 1995. Melezleme ile elde edilen çekirdeksiz ve sofralık ümitvar çeşit adaylarının ampelografik özelliklerinin belirlenmesi ve kışlık gözlerin bulundukları yere göre verimliliklerinin saptanması (Doktora Tezi). T. Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Çelik, S., 1987. Yapıncak üzüm çeşidinde kışlık gözlerin verimliliği üzerine sürgün üzerindeki pozisyonların etkisi. Doğa 11(3):550–557.
• Çelik, H., Marasalı, B., Demir, İ., 1988. Ankara koşullarında yetiştirilen bazı şaraplık üzüm çeşitlerinin farklı boğumlarındaki kışlık gözlerinin verimlilik düzeyinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Bağcılık Sempozyumu, 31 Mayıs–3 Haziran, Bursa, 15s.
• Çelik, S., Kök, D., 1998. Tekirdağ ekolojisinde yetiştirilen bazı sofralık üzüm çeşitlerinde kışlık gözlerin sürmeye zorlanmasıyla verim potansiyelinin önceden saptanması. 4. Bağcılık Sempozyumu, 20–23.10.1998, Yalova, 40–45.
• Çelik, H., 1999. Amasya’da yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinin göz verimliliklerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Tr. J. of Agriculture and Forestry 23:Ek Sayı:3, 685–690.
• Çelik, H., Köse, B., Ateş, S., Karabulut, B., 2015. Rize ilinden selekte edilen kokulu üzüm (Vitis labrusca L.) tiplerinin göz verimliliklerinin saptanması. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi A27 (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı):238–245.
• Dardeniz, A., Kısmalı, İ., 2005. Bazı sofralık üzüm çeşitlerinde kış gözü verimliliğinin saptanması ile optimum budama seviyelerinin tespiti üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 42(2):1–10.
• Ecevit, F.M., Akın, A., 1995. Konya ili Akören, Güneysınır ve hadim yörelerinde yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinin göz verimlilikleri üzerinde araştırmalar. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 2:567–572.
• Fidan, Y., 1966. Sofralık üzüm çeşitlerinden Hafızali, Hamburg Misketi, Çavuş, Balbal ve Razakı’nın tomurcuk yapıları ile mahsuldardık durumları üzerinde araştırmalar. Tarım Bakanlığı Ziraat İşleri Genel Müdürlüğü, Yayın No:D:112, Ankara, 89s.
• Fidan, Y., 1985. Özel Bağcılık. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:930, Ders Kitabı:265, 401s.
• İlter, E., 1974. Yapraklara uygulanan bazı kimyasal maddelerin asmalarda kış gözü verimliliğine etkisi üzerinde araştırmalar (Doçentlik Tezi). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İzmir.
• İlter, E., 1968. Untersuchungen über die Beziehungen zwischen der Infloreszenz Bildung und dem Vegetativen Wachstum bei Reben. Giessen. (PhD Thesis).
• Kara, Z., Beyoğlu, N., 1995. Konya ili Beyşehir yöresinde yetiştirilen üzüm çeşitlerinin göz verimliliklerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 2:524–528.
• Kıraç, A., 1990. Kalecik Karası üzüm çeşidi klonlarının verim potansiyelinin önceden tahmini ve tomurcuk verimliliklerinin önceden tespiti üzerinde araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 56s.
• Kırdar, T., Odabaş, F., 1992. Amasya’da yetiştirilen bazı önemli üzüm çeşitlerinde göz pozisyonlarına göre verimlilik durumlarının tespiti ve verim potansiyeli tahmini üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 7(1):19–28.
• Kısmalı, İ., 1984. Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin kış gözü verimliliği üzerinde araştırmalar. Türkiye 2. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu. Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü, 35–48.
• Mullins, M.G., Bouquet, A., Williams, L.E., 1992. Biology of the Grapevine. Cambridge Univ. Press.
• Odabaş, F., 1976. Erzincan’da yetiştirilen bazı önemli üzüm çeşitlerinin floral gelişme devrelerinin tetkiki ile gözlerin bulundukları yere göre verimliliğinin saptanması ve bu çeşitlerin döllenme biyolojileri üzerinde araştırmalar. Atatürk Üniversitesi, Yayın No:46, Ziraat Fakültesi Yayın No:141, 130s.
• Öner, M., 1995. Bağlarda Doğuşun Önceden Saptanması İçin Çiftçi Düzeyinde Uygulanabilecek Yöntem Araştırması (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Smith, J., Quirk, L., Holzapfel, B., 2007. Bud–Fruitfulness Assessments in Grapevines. In:Grapevine Management Quide 2007–08. (Edts.:T. Somers and L. Quirk). NSW, department of Primary Industries Publ., 107p.
• Winkler, A.J., Cook, J.A., Kliewer, W.M., Lider, L.A., 1974. General Viticulture. University of Calif. Press., Berkeley and Los Angles, California, USA.