Karadeniz Bölgesinden Selekte Edilerek Tescillenen Yeni Kokulu Üzüm (Vitis labrusca L.) Çeşitleri

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: (Özel Sayı 1) Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu, 299 - 309, 28.06.2018

Hüseyin Çelik Bülent Köse , Seda Ateş

Öz

Bu araştırma, Karadeniz Bölgesi’ndeki nemli iklime sahip sahil kesiminde yer alan illeri kapsayan ve TÜBİTAK tarafından desteklenmiş olan seleksiyon projesi kapsamında selekte edilen ve üstün özellikleri ile öne çıkan 5 adet kokulu üzüm (Vitis labrusca L.) genotipinin Samsun koşullarındaki fenolojik, pomolojik ve ampelografik özellikleri saptanarak isimlerinin verilmesi sonrasında tescil edilmeleri amacıyla 2014-2016 yılları arasında yürütülmüştür. Projenin tescil aşaması Ondokuzmayıs Üniversitesi Rektörlüğü BAP birimi (PYO.ZRT.1901.13.012) tarafından desteklenmiştir. Araştırmada selekte edilen ve üstün özellik gösteren 5 adet kokulu üzüm tipi üzerine Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü’nün (TTSM) Farkındalık, Yeknesaklık ve Durulmuşluk (FYD) testlerinin ardından Rizessi, Rizpem, Çeliksu, Rizellim ve Ülkemiz isimleri verilerek tescil edilmeleri sağlanmıştır. Bu çalışma ile Türkiye’de ilk kez kokulu olan ve Karadeniz Bölgesinde yetişebilen üzüm çeşitlerinin Milli Çeşit Listesine girmeleri temin edilmiştir. Bu çeşitlerden Rizessi siyah renkli iken Rizpem pembe renkli, Çeliksu, Rizellim ve Ülkemiz çeşitleri ise mavi-siyah tanelere sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Kokulu üzüm (Vitis labrusca L.) , ampelografi , tescil

Newly Registered Foxy Grape (Vitis labrusca L.) Cultivars Selected from Black Sea Region

Öz

This study conducted to determine the phenological, morphological and ampelographical characteristics and registration of 5 foxy grape genotypes (Vitis labrusca L.) satisfactorily grow under humid and rainy Black Sea Region and have superior grape quality, during 2014-2016. The earliest selection project supported by TUBITAK and registration project supported by The University of Ondokuzmayıs (PYO.ZRT.1901.13.012). In the present study, 5 foxy grape types selected and they registered with the name of Rizessi, Rizpem, Çeliksu, Rizellim and Ülkemiz by TTSM after FYD tests and they put in the National Cultivar List. This is the only study confirmed on the foxy grape cultivars satisfactorily grow in Black Sea Region. Rizessi has black while Rizpem has pink and Çeliksu, Rizellim and Ülkemiz have blue-black berry colour.

Anahtar Kelimeler

Foxy grape (Vitis labrusca L.) , ampelography , registration

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., H. Çelik ve E. Gökçay, 1989. Brief Ampelographic Characters of Indigenous Grapevine Cultivars Subjected to Clonal Selection in Turkey. 5. International Symposium on Grape Breeding. 12-16.09.1989. In St. Martin FR Germany, 8p.
• Akoğlu, A., 1975. Asma Yaprak Alanı Ölçülmesinde Yeni Bir Yöntem. Orta Anadolu Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü, Ankara
• Albuquerque, J.A.S., Albuquerque, T.C.S., Albuquerque, D. 1988. Vine Cultivation in The Region of the Sub-medium Sao Francisco basin. Hort. Abstr. 58(2): 94.
• Anonymous, 1983. Descriptor for Grapes. IBPGR, Rome, Italy, 93p.
• Bostan, S.Z., Beyhan, Ö., Tekintaş, F.E., 1991. Darende’de Yetiştirilen Mahalli Üzüm Çeşitlerinin Pomolojik ve Fenolojik Özellikleri Üzerine Araştırmalar-1. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3(1-2): 221-229.
• Cangi, R., Çelik, H., Köse, B., 2006-a. Determination of Ampelographic Characters of Some Natural Foxy Grape (Vitis labrusca L.) Types Grown in Northern Turkey (Ordu and Giresun province). International Journal of Botany, 2(2): 171-176.
• Cangi, R., Çelik, H., Odabaş, F., İslam, A., 2006-b. Determination of Ampelographic Characters of Some Foxy Grape (Vitis labrusca L.) Types Grown in Northern Turkey (in Trabzon Province). Asian J. of Plant Sciences, 5(2): 373-377.
• Chapurin, F.K., 1972. Promising Varieties of Table Grapes for the Eastern Zoone of Kuban. Trudy po Priklodnoi Banike. Genetike i Selektsii 46(3): 243-280.
• Colapietra, M., Catalano, V., 1989. Agronomic and Commercial Assessments of 16 New Cultivars of Seedless Grapes. Hort. Abst. 59(4): 313.
• Constantinescu, G., 1970. Ampelographia Republicii Socia-liste Romania. 8 Volume, Editura Academiei Republicii Socialiste Romania.
• Çelik, H. ve Karanis C., 1998. Amasya’da yetiştirilen bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. 4. Bağcılık Sempozyumu, 20-23 Ekim, Yalova. 357s.
• Çelik, H. ve Odabaş, F., 1991. Kastamonu Bağcılığı ve Burada Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(1-2): 1-12.
• Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı, B., Sözlemezoğlu, G., 1998. Genel Bağcılık. Sunfidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi 1: 253.
• Çelik, H., Cangi, R., Köse, B., 2003. Karadeniz Bölgesinde Yetiştirilmekte Olan Isabella (Vitis labrusca L.) Tip ve Melezlerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. TÜBİTAK Projesi, TOGTAG-2736, Proje Sonuç Raporu, 145s.
• Çelik, H., Köse, B., Cangi, R., 2008. Determination of Fox Grape Genotypes (Vitis labrusca L.) Grown in Northeastern Anatolia. Horticultural Science 4(35): 162-170.
• Çelik, H., Kunter, B., Söylemezoğlu, G., Ergül, A., Çelik, H., Karataş, H., Özdemir, G., Atak, A. 2010. Bağcılığın Geliştirilmesi Yöntemleri ve Üretim Hedefleri. TMMOB ZMO Ziraat Mühendisliği 7. Teknik Kongresi, 11-15.01.2010, Ankara, 1: 493-513.
• Çelik, S., Fidan, Y., Tamer, M.S., 1982. Asma Çeşitlerinde Yaprak Alanı Katsayılarının Saptanması ve Bunlarla Asma Yaprak Alanının Bulunması. Bahçe 2(1): 33-43.
• Fidan, Y., 1976. Bağ-Bahçe Kürsüsü Araştırma Bağında Yetiştirilen Standart Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Vasıfları Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın: 590.
• Fidan, Y., 1985. Özel Bağcılık. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın: 930, Ders Kitabı No: 265. Ankara.
• Galet, P., 1970. Cépages et Vignobles de France. 4 Tome. Imprimerie Paul Dehan. 3et 5, rue Vieille-Intendance, Montpellier.
• Gökçay, E., 1985. Bitki Gen Kaynaklarının Önemi, Bağcılık Alanında Bu Konuda Yapılan Çalışmalar ve Çeşit Standardizasyonu Sorunu. Türkiye 1. Bağcılık Sempozyumu 3: 25-34.
• Kara, Z., 1990. Tokat Yöresinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 318s.
• Marasalı, B., 1986. Ankara Koşullarında Yetiştirilen Bazı Yerli Standart Üzüm Çeşitlerinin Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). 87s.
• Nosul’chak, V.A., 1986. The President Stage of Ampelographie Studies in Turkmenia. Sbornik Nauchnykh Trudov po Prikladnoi Botanike, Genetike: Selektsii 33: 10-16.
• Odabaş, F., 1984. Iğdır Ovası Bağcılığı ve Burada Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Doğa Bilim Dergisi D-2 8(1): 57-64.
• Odabaş, F., Çelik, H., Yılma, P., 1995. Karadeniz Bölgesi Sahil Kesiminde Salamuralık Yaprak Elde Etmek Amacıyla Asma Yetiştiriciliği. Karadeniz Tarımının Geliştirilmesinde Yeni Teknikler Kongresi, 10-11.01.1995, OMU Ziraat Fakültesi, Samsun. 114-123.
• Odabaş, F., Köse, B., Çelik, H., 2002. Amasya İli Merzifon İlçesinde Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 5. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu 5-9 Ekim, Nevşehir, 366s.
• Oraman, M.N., 1963. Ampelografi. 2. Baskı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 154. Ankara.
• Oraman, M.N., 1972. Bağcılık Tekniği 2. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 470, Ders Kitabı: 162.
• Uzun, I., 1986. Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri, Kateşol Oksidaz İzoenzim Bantlarından Teşhisleri ve Sıcaklık Toplamları Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). 176p.
• Winkler, A.J., Cook, J.A., Kliewer, W.M., Lider, L.A., 1974. General Viticulture. Univ. of California Press, Berkeley.