Asma Meristem Kültüründe Donör Bitkinin Gelişim Periyodu ve Eksplant Orijininin, Meristem Canlılığı ve Gelişimine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: (Özel Sayı 1) Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu, 437 - 442, 28.06.2018

Onur Ergönül , Salih Çelik

Öz

Bu çalışma ile asmada meristem kültürü çalışmalarını etkileyen faktörlerden donör bitkinin gelişim dönemi ve eksplantın donör bitki üzerindeki pozisyonlarının meristem canlılığına ve gelişimine etkileri incelenmiştir. Bu kapsamda üç farklı çeşidin (Gamay, Trakya İlkeren ve İtalia), üç değişik fizyolojik gelişim dönemi (çiçeklenme başlangıcı, tane tutumu ve tanelerin bezelye büyüklüğü aldığı dönem) ile eksplantın bitki üzerindeki pozisyonu olarak ana sürgün uçları ve koltuk sürgünlerinin uçlarından izole edilen meristemler kullanılmıştır. İzole edilen meristemler in vitro koşullarda MS yapay besin ortamında kültüre alınmışlar ve bunların üç hafta sonraki canlılık ve gelişim düzeyleri değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, asmada meristem canlılığı ve meristem gelişimi açısından en uygun meristem alım döneminin tanelerin bezelye büyüklüğü aldığı dönem olduğu ve bitki üzerinde koltuk sürgünlerinden alınan meristematik dokuların ana sürgün ucundan alınan meristematik dokulara oranla daha yüksek değerler verdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Meristem kültürü , in vitro , fizyolojik gelişim dönemi , eksplant , koltuk sürgünü

The Effect of Parameters Such as Development Period of Donor Plant and Explant Source on Meristem Stamina and Growth in Grapevine Meristem Culture

Öz

In this study, two of the important factors that affect meristem culture, the effect of development period of donor plant and the position of explant on meristem stamina and growth were tried to evaluate. Three different physiological growth periods of three different varieties and meristems isolated from main shoot tips and axillary shoots of explants were used. The isolated meristems were cultured in MS in in vitro conditions for three weeks and parameters such as stamina and growth levels were evaluated. According to results of this study, it is concluded that in the point of meristem stamina and growth the most suitable period for isolation of meristems were found as period when the berries are in size like pea. Besides, meristems isolated from axillary shoots gave more values than meristems isolated from main shoot tips.

Anahtar Kelimeler

Meristem culture , in vitro , physiological growth period , explant , axillary shoot

Kaynakça

• Babaoğlu, M., Gürel, E., Özcan, S., 2001. Bitki Biyoteknolojisi 1. Doku Kültürü Uygulamaları.
• Botti, C., L. Garay and G. Reginato, 1993. The Influence of Culture Dates, Genotype, Size and Type of Shoot Apices on in vitro Shoot Proliferation of Vitis vinifera cvs. Thompson Seedless, Ribier and Black Seedless. Vitis 32: 125-126.
• Bürün, B. ve G. Türkoğlu, 1996. Meristem ve Sürgün Ucu Kültürleri (1) Meristem ve Sürgün Ucu Kültürlerine Etki Eden Faktörler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(3): 103-111.
• Choi, S.Y., J.Y. Oh, J.S. Kim, D.M. Pak, S.B. Lee and D.U. Choi, 1992. 1. Factors Affecting Culture Establishment and Shoot Proliferation on Kyoho and S.9110 Grape Varieties by Meristem Culture in vitro. Research Reports of the Rural Development Administration, Biotechnology 34(2): 1-9.
• Corte, G. and A. Mendonca, 1985. Importance of Meristem Culture for Rapid Propagation of Grape Clones Free of Virus. Bulletin-de l’oiv. 58: 650-651, 396-402.
• Çelik, H., B. Marasalı, G. Söylemezoğlu, Y.Z. Gürsoy, N.G. Baydar, İ. Yüksel, E. Gökçay, A.K. İlbay ve İ. İlhan, 2000. Türkiye’de Virüssüz Sertifikalı Asma Fidan Üretim Tekniğinin Geliştirilmesi. Euraka EU 679 Vitis. Proje No: TOAG.1108.
• Çelik, H. ve A.K. İlbay, 2002. Bazı Asma Genotiplerinde Meristem Kültürü Yoluyla Elde Edilen Bitkilerin Dış Koşullara Alıştırılması Aşamasında Başarının Artırılması Üzerinde Araştırmalar. Proje No: 98-11-01-08. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu.
• Dan-Hua, Y. and C.P. Meredith, 1986. The Influence of Explant Origin on Tissue Browning and Shoot Production in Shoot Tip Cultures of Grapevine. Journal of the American Society for Horticultural Science. 111. 972-975.
• Fidan, Y., K. Abak ve H. Çelik, 1984. Asmalarda Meristem Kültürü ile Çoğaltma. Türkiye 2. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu Bildiri Özetleri. Manisa.
• Gönülşen, N., 1987. Bitki Doku Kültürleri Yöntemleri Uygulama Alanları. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Yayını No: 78, İzmir.
• Kebeli, N., T. Özen ve Y. Boz, 1996. Clairette Üzüm Çeşidinin Meristem Kültürü ile Çoğaltılmasında Uygun Oksin-Sitokinin Kombinasyonunun Araştırılması. Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Tekirdağ.
• Perez-Tornero, O., J.M. Lopez and L. Burgos, 2006. Influence of Explant Type (Meristem Vs. Axillary Shoots) on the Introduction And Establishment in vitro of Four Apricot Cultivars. 13. International Symposium on Apricot Breeding and Culture.
• Smerea, S., L. Andionic, T. Grigonov and V. Bujoreanu, 2010. in vitro Regenerative Genotypic Specify of Meristems from Virus Infected Grapevine Cultivars. Romanian Biotechnological Letters. 15(2): 19-25.
• Tangolar, S., N.F. Büyüktaş, S. Gök, F. Ergenoğlu, 1999. Fenolik Bileşiklerin Asma Sürgün Uçlarında Vejetasyon Dönemindeki Dağılımı ve Sürgün Ucu Kültüründeki Etkisi. Türkiye 3. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, s:383-388.