GELİNCİK (ISPARTA) DOĞAL CEVİZ GENOTİPLERİNİN YAN DAL VERİMLİLİĞİ VE MEYVE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2005, Cilt: 34 Sayı: 1, 73 - 82, 01.03.2005

Mustafa Pekmezci Mehmet Ali Koyuncu , Hamide Gübrük Fatma Koyuncu Fatma Akıncı Yıldırım Sinan Eti Tuba Dilmaçünal Mustafa Erkan Emel Vural Naci Onus Beyza Biner Nafiye Adak işılay Karaşahin

Öz

Bu çalışma, doğal ceviz varlığı bakımından oldukça zengin olan Gelincik köyü (Isparta)
ve civarında yürütülmüştür. Çalışmada, yöredeki doğal ceviz genotiplerinin meyve ö-
zellikleri ile yan dal verimlilik durumları belirlenerek, üstün bulunanların seçilmesi ve gen
kaynağı olarak korunması amaçlanmıştır. Tartılı derecelendirme yöntemine göre seçilen
genotipler 2 yıl boyunca değerlendirilmiştir. Seçilen tiplerin meyve ağırlığı 7.89–12.98 g, iç
ağırlığı 4.15–6.68 g, randıman %48.44–57.64 ve kabuk kalınlığı 0.97–1.62 mm arasında
değişmiştir. Meyvelerin hepsi irilik bakımından yuvarlak olup ekstra sınıfta yer almıştır.
Kabuk özellikleri bakımından; 3 tip açık, 3 tip esmer kabuk renginde; 2 tip düz, 4 tip orta
kabuk pürüzlülüğünde; 3 tip kolay, 2 tip orta ve 1 tip zor kırılan meyveler olarak saptanmıştır.
İç dolgunluğu bakımından genotiplerin hepsi iyi durumda olup, iç rengi 2 tipte açık
ve 4 tipte çok açık olarak belirlenmiştir. Genotiplerin protein oranları %17.79–25.21, yağ
oranları %60.41–67.25, nem oranları %3.03–5.42 ve kül oranları %1.63–2.31 arasında bulunmuştur.
Ümitvar seçilen genotiplerin yan dalda dişi çiçeklenme oranı %62 (32 GEL 19)
ve %90 (32 GEL 21) arasında değişmiştir. Çalışmada, seçilen genotipler aşı ile çoğaltılarak
genetik koruma altına alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ceviz (J. regia L.), Seleksiyon, Yan Dal Verimliliği, Meyve Özellikleri

Kaynakça

• Akça, Y., 1993. Gürün Cevizlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Araştırmalar (Doktora Tezi). Y.Y.Ü Fen Bil. Enst., Van.
• __________, ve S. Şen, 1994. Studies on Selection of Walnut (J. regia L.) in Gürün. Progress in Temperate Fruit Breeding, pp: 179–181.
• ________, ve F. Muratoğlu, 1996. Ahlat Ceviz Popülasyonu İçinde Üstün Nitelikli Ceviz Tiplerinin (J. regia L.) Seleksiyonu Üzerinde Bir Araştırma. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, Samsun, s: 388–393.
• ________, 2001. Türkiye Ceviz Yetiştiriciliğine Genel Bakış. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5–8 Eylül, Tokat, s: 298–307.
• ________, S. Keskin and C. Celep, 2001. A Study on The Selection of Superior Walnut Types with Lateral Bud Fruitfulness and Maximum of Nuts Per Cluster Proc. IV. Int. Walnut Symp. Acta. Hort. No: 544, pp: 125-128.
• Aleta, N., 1998. The Walnut Cultura in Spain Research Projects Irta. Int. Con. On Walnuts Atatürk Central Horticulture Research Inst., Yalova, pp:29-32.
• Anonymous, 1983. Dry Fruit (Nuts). Un-Ece Standartds. Economic Commission For Europe, Agri, WP. 35, United Nations.
• Anonim, 1991. T.S.E. Kabuklu Ceviz Standardı. TS 1275, Ankara.
• Aşkın, M.A., ve A. Gün, 1995. Çameli ve Bozkurt Cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu ile Islahı Üzerinde Araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kong. I. Cilt, Adana, s: 461–463.
• Avcı, N., S. Güner, ve L. Altun, 2001. Artvin’de Ceviz (J.regia L.) Seleksiyon Çalışmaları. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5-8 Eylül, Tokat, s:46-51.
• Beyhan, Ö., 1993. Darende Cevizlerinin (J. regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). YYÜ, Fen Bil. Enst., Van.
• Beyhan, N. ve T. Demir, 2001. Samsun İli Cevizlerinin Seleksiyonu Üzerine Araştırma. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5–8 Eylül, Tokat, s:38.
• Çelebioglu, G., 1978. Ceviz. Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enst. Y. No:43.
• ___________, 1985. Ceviz Yetiştiriciliği. Bursa Teknik Ziraat Müdürlüğü Yayınları Yayın No: 1.
• Forde, H.I., 1975. Walnuts, Advanced in Fruit Breeding (Ed:Janick, J., Moore, J.N.). Purdue Uni. Press, pp:439-455.
• Germain E., 1993. Genetic Improvement of Persian Walnut by Intraspecific Hybridization. NUCIS-Newsletter. No: 1 pp: 2-4.
• Güven, M.F., ve M. Güleryüz, 2001. Niğde İli ve İlçeleri Ceviz (J. regia L.) Populasyonun Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5-8 Eylül, Tokat, s:37.
• Karadeniz, T., ve T. Şahinbaş, 1996. Çatakta Yetiştirilen Cevizlerin (J. regia L.) Meyve Özellikleri ve Ümitvar Tiplerin Seçimi. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, Samsun, s:317–323.
• Kaşka, N., 2001. Türkiye’de Ceviz ile İlgili Araştırmaların Değerlendirilmesi ve Geleceğe Bakış. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, Tokat, s: 1–11.
• Kazankaya, A., T. Şahinbaş, M. Yılmaz ve F.E. Tekintaş, 2003. Çatak Yöresi Cevizlerinin Meyve Özellikleri. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 8-12 Eylül, Antalya s: 144-146.
• Koyuncu, M.A., ve M.A. Aşkın, 1995. Bitlis İli Adilcevaz Yöresinde Seçilmiş Ümitvar Ceviz Tiplerinin Bazı Bileşim Maddelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana, s:475–478.
• _____________, 1996. Van Gölü Çevresinde Yetiştiriciliği Yapılan Bazı Ceviz Tiplerinin Depolanması Üzerime Çalışmalar (Doktora Tezi). YYÜ. Fen Bil. Enst., Van.
• _____________, ve O. Görgün, 2003. Ağlasun (Burdur) Yöresi Cevizlerinin Ön Seleksiyonu. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 8–12 Eylül, Antalya s: 298–300.
• _____________, Ekinci, K. and Savran, E. 2004. Cracking Characteristics of Walnut. Biosystems Engineering 87 (3), 39–45.
• Oğuz, H.İ., 1998. Ermenek Yöresi Cevizlerinin (J. regia L.) Seleksiyon Yolu İle Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). YYÜ. Fen Bil. Enst., Van.
• Ölez, H., 1971. Marmara Bölgesi Cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar. Yalova Bahçe Kült. Araş. ve Eğ. Merkezi Dergisi 4:1–4.
• Özbek, S., 1978. Genel Meyvecilik. Çukurova Üni. Ziraat Fak. Yayınları, Adana.
• Özkan, Y., 1993. Tokat Merkez İlçe Cevizlerinin (J regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). YYÜ. Fen Bil. Enst., Van.
• Özongun, Ş., 2001. Geç Yapraklanan ve Yan Dallarda Yüksek Oranda Meyve Veren Ceviz Tiplerinin Seleksiyonu Üzerinde Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). G.O.P.Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Tokat.
• Pandele, J.G., 1968. Biochemical Characterization of the Principal Varities and Types of the Walnut, Almond, and Hazel in Rumania and Determination of the General Metebolic Correlations Specific to Nuts. Plant Breeding Abst.38 (49:871).
• Reid, W., 1991. Eastern Black Walnut. Potential for Commercial Nut producing Cultivars. Plant Breeding-Abst. 061-05607.
• Serdar, Ü., T. Demir ve N. Beyhan, 2001. Camili Yöresinde (Artvin-Borkça) Ceviz Seleksiyonu. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu 5-8 Eylül Tokat, s:39-45.
• Serr, E.F., 1962. Selecting Suitable Walnut Varieties. California Agricultural Experiment Station, 144 p, Davis, California.
• Sharma O.C., and S.D. Sharma, 2001. Correlation Between Nut and Kernel Characters of Persian Walnut Seedling Trees of Garsa Valley in Kullu District of Himachal Pradesh Proc. I.V Int. Walnut Symp. Acta. Hort. No: 544 pp: 129-132.
• Sütyemez, M., S. Eti, 2001. Kahramanmaraş Bölgesinde Selekte Edilen Ümitvar Ceviz Tiplerinin Genel Pomolojik Özellikleri. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, Tokat, s: 77-89.
• Şen, S.M., 1980. Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi Cevizlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doçentlik Tezi). A.Ü. Z.F. Erzurum.
• ________, 1986. Ceviz Yetiştiriciliği. Eser Matbaası, Samsun.
• ________, and E.A, Tekintaş, 1990. A Study on the Selection of Adilcevaz Walnut. XIII. International Horticultural Congress Abstracts of Contributed Papers. 1. Oral, 1121, Frencei.
• ________, A. Yaviç, ve A. Kazankaya. 2001. Bahçesaray Yöresinden Ümitvar Ceviz Seleksiyonları. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu 5-8 Eylül, Tokat, s:32-36.
• Yarılgaç, T., 1997. Gevaş Yöresi Cevizlerinin (J. regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). YYÜ, Fen Bil. Ens., Van.
• Zhadan, V. M. and M. V., Stukov. 1977. Breeding Walnut for Fruit Size. Plant Breeding Abst. 47(11): 918.