BİTKİLERDE VİRÜS HASTALIKLARINA KARŞI DAYANIKLILIK MEKANİZMALARI

Yıl 2006, Cilt: 35 Sayı: 1, 109 - 116, 01.03.2006

Havva İlbağı Ahmet Çıtır

Öz

Kültür bitkilerinde verimi ve kaliteyi, üretim materyalinin genetik potansiyeli,
çevre koşulları, kültürel faaliyetlerin uygulanmasındaki başarı derecesi, bu bitkilerde
görülen zararlılar ve hastalıklar ile yine bu bitkilere karşı yabancı otların rekabeti belirler.
Başlıca bitki hastalık etmenlerinden virüslerin ve diğer patojenlerin olumsuz
etkilerini ortadan kaldırmak için kültür bitkilerinin genotipik, anatomik, morfolojik
ve fizyolojik özelliklerinin değiştirilerek onların hastalıklara karşı bağışık ve dayanıklı
hale getirilmesi önemli bir biyoteknoloji araştırma konusudur. Bitki hastalık yönetiminin
en etkili önlemi de hastalıklara karşı bağışık ve dayanıklı çeşit kullanmaktır.
Bitki ıslahında her geçen yıl önemli bilimsel gelişmeler olmakta ve dolayısıyla bilgi birikiminin
güncellenmesi gereği ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, bitkilerde virüs
hastalıklarına ve virüs vektörlerinin davranışlarına karşı oluşan dayanıklılığın biyokimyasal,
kalıtsal ve genetik değişim mekanizmaları üzerinde yapılan bazı çalışmaların
sonuçları özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bitki Hastalıkları, Dayanıklılık, Virüs, Genetik, Biyoteknoloji

Kaynakça

• Agrios, G., 2005. Plant Patholgy. Elsevier Academic Press, Newyork. 922 p.
• Barker, H., R.M. Solomon, J.E. Mcnicol, and J.E. Bradshow, 1994. Resistance to Potato Leaf Roll Virus Multiplication in Potato is Under Major Gene Control. Theoretical 88:754-758. Genetics
• Bolat, N., F. Altay, B. Süzen, and M. Keser, 1996. The Effect of Soil-Borne Wheat Mosaic Virus on yield and Components of Wheat. 5th International Wheat Con. Abst. June 10-14, Ankara.177 p.
• Bora, T., ve İ. Karaca, 1972. Bitkilerde Has- talığa Dayanıklılığın Ana Yolları. E.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları 203, Ege Üni- versitesi Matbaası, İzmir.30 s.
• Comeau, A., K.M. Makkouk, F. Ahmad, and C.A. Pierre, 1994. Bread Wheat x Agrotriticum Crosses as a Source of Immunity and Resistance of the PAV Strain of Barley yellow dwarf luteovirus. Agronomie 4:153-160.
• Ertunç, F., ve D. İlhan, 1997. Bitki Virüs Hastalıklarına Dayanıklılığın Genetiksel Yönleri. Yankı Matbaacılık, Ankara. 23 s.
• Flor, H.H., 1971. Current Status of the Gene- for-Gene Concept. Ann. Rev. Plant Phytopathology 9: 275- 296.
• Fraser, R., 1990. The Genetics of Resistance to Plant Viruses. Ann. Rev. Plant Phytopathology 28: 179-200.
• Götz, R., B. Foroughi-wehr, R. Kaiser, and W. Friedt, 1991. Genetics of and Breeding for Resistance to BaYMV. Acta Phytopathologica Hungarica 26: 111-116. Entomologica
• Kaiser, R., R. Götz, and W. Friedt, 1991. Inheritance of Resistance to Barley yellow Phytopathologica Hungarica 26: 105-110. virus. Acta et Entomologica
• Kyle, M., M.H. Dickson, R. Providenti, and H.M. Munger, 1986. A Major Gene for Broad Spectrum Virus Resistance in Phaseolus vulgaris L.. Hortscience 21:1557.
• Konishi, T. and S. Matsuura, 1987. Linkage Analysis of Est4 Locus for Esterase İsozume-4 in Barley. BGN 17:68-70.
• Mathews, R.E.F., 1970. Plant Virology. Academic press, New York-London. 778p.
• Ross, A.F., 1961. Systemic Acquired by Localized Virus Infections in Plants. Virology 14: 340-358.
• Tör, M., 1998. Bitkilerde Moleküler Ko- nukçu-Patojen İlişkilerindeki Son Geliş- meler. Turkish J.of Biology 22: 271-285.
• Valkonen, J.P.T., 1994. Natural Genes and Mechanismus for Resistance to Viruses in Cultivated and Wild Potato Species (Solanum sp.). Plant Breeding 112: 1-16.