KUZU GÖBEĞİ (MORCHELLA) MANTARI

Yıl 2012, Cilt: 41 Sayı: 1, 25 - 36, 01.03.2012

Hatıra Taşkın Saadet Büyükalaca

Öz

Morchellaceae familyası içerisinde yer alan kuzu göbeği mantarı dünya ticaretinde
önemli yeri olan mantarlardan birisidir. Ülkemizin hemen her yerinde bulunması
nedeniyle Türkiye önemli ihracatçı ülkeler arasında bulunmaktadır. Hazırlanan bu
derleme çalışmasında, ticari önemi büyük olan kuzu göbeği mantarının tanımı, besin
değeri, tarihi, ekolojik istekleri, ticari önemi, kültüre alınması, morfolojik ve
moleküler tanılaması ile ilgili yapılan çalışmalar bir araya getirilmeye çalışılmıştır.
Derlemenin, konu ile ilgili çalışan bilim adamları ve kuzu göbeği mantarı ile ilgili bilgi
almak isteyenler için faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kuzu Göbeği Mantarı, Morfolojik Tanılama, Moleküler Tanılama, Ekolojik İstekler

Kaynakça

• Afyon, A. and D. Yağız, 2004. Macrofungi of Sinop Province. Turk J Bot, (28):351-360.
• Ambrose, S.E., 1996. Undaunted Courage. New York: Touchstone 372 p.
• Boom, M., 1995. Fungal Lust. Berkeley, CA: East Bay Express May (12): 10-18.
• Bunyard, B.A., M.S. Nicholson and D.J. Royse, 1994. A Systematic Assessment of Morchella Using RFLP Analysis of the 28S Ribosomal RNA Gene. Mycologia (86): 762-772.
• Bunyard, B.A., M.S. Nicholson and D.J. Royse, 1995. Phylogenetic Resolution of Morchella, Verpa, and Disciotis (Pezizales: Morchellaceae) Enzyme Analysis of the 28S Ribosomal RNA Gene. Experimental Mycology (19): 223-233. on Restriction
• Buscot, F., D. Wipf, C.D. Battista, J.C. Munch, B. Botton and F. Martin, 1996. DNA Polymorphism in Morels: PCR/RFLP Analysis of the Ribosomal DNA Spacers and Microsatellite-Primed PCR. Mycology Res., (100): 43-71.
• Casey, K., 1995. Those Magnificent Morels. Seattle Post-Intelligencer. May 17: Sect. C:1,4.
• Çelik, A., M. Uşak, K. Gezer and A. Türkoğlu, 2007. Macrofungi of Tavas (Denizli) District in Turkey. Pakistan Journal of Biological Sciences 10 (22): 4087-4091.
• Dalgleish, H.J. and K.M. Jacobson, 2005. A First Assesment of Genetic Variation Among Populations. 2005:96(4):396-403. esculenta of Heredity’ Journal
• Gençcelep, H., Y. Uzun, Y. Tunçtürk and K. Demirel, 2009. Determination of Mineral Contents Mushrooms. Food Chemistry (113): 1033- 1036. Edible
• Gezer, K., F.T. Ekici, E. Ekici ve M. Uşak, 2001. Çivril Yöresi Makrofungusları. Geçmişten Günümüze Çivril Sempozyumu, Çivril-Denizli.
• Grace, B.C., 2005. Outside Jokes: Cartoons About Nature and the Outdoors. 2nd ed. Albany, MO: Panther Creek Publishing. 116p.
• Güler, P. and E.G. Özkaya, 2008. Sclerotial Structures of Morchella conica in Agar Media With Different Carbonhydrates. Acta Alimentaria 10.1556/AAlim.2008.0001. DOI:
• Hansen, K., K.F. LoBuglio and D.H. Pfister, 2005. Evolutionary Relationships of the Cup-Fungus Genus Peziza and Pezizaceae Inferred From Multiple Nuclear Genes: RPB2, ß-tubulin and LSU rDNA. Molecular Phylogenetics and Evolution (36): 1-23.
• Hansen, K. and D.H. Pfister, 2006. Systematics Operculate Discomycetes. Mycologia 98 (6): 1029-1040. Pezizomycetes-the
• Hong, S., C. Mingjie, Z. Yongchang and P. Yingjie, 2007. Classification of Morchella Species Provinces Based on rDNA ITS Sequences. Acta Edulis Fungi 14(2):19-22. Zhejiang
• İlbay M.E., 2000. Değişik Azotlu Gübre ile Büyümeyi Düzenleyicilerin Sıvı Kültürde Morchella conica'nın Misel Verimine Etkisi. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi (20- 22 Eylül 2000), 276-280, Bergama, İzmir.
• İlbay, M.E. ve Ş. Ellialtıoğlu, 1996. Çeşitli Vitamin Morchella conica Misel Üretimine Etkisi. Türkiye 5. Yemeklik Mantar Kongresi (5-7 Kasım 1996), 99-105, Yalova. Kültürde
• Iqbal, M., 1993. International Trade in Non- Wood Forest Products: An Overview. Working Paper Misc/93/11. Rome, Italy: Food and Agriculture Organization of the United Nations. Sec. 7.1 (http://www.fao.org /documents/show_cdr.asp?url_file=/docrep/ x5326e/x5326 e00.htm)
• Kaşık, G., C. Öztürk ve H.H. Doğan, 2000. Ermenek Makrofungusları. Selçuk Ünv-Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi Cilt 1: 61-65.
• Kaya, A., Z. Akan and K. Demirel, 2004. A Checklist (Adıyaman) District. Turk J Bot. (28) :247- 251. of Besni
• Morchella. U.S. Patent 4,866,878. Cultivation of Molecular Phylogenetic O’Donnell, 2012. Multilocus Phylogenetic Analysis of True Morels (Morchella) Reveals High Levels of Endemics in Turkey Relative to Other Regions of Europe. Mycologia 104 (2): 446-461. 45. Türkoğlu, A. ve K. Gezer, 2006. Hacer Ormanı
• Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Bölümü, 20020. ÇEV KOR, 15, 59, s: 43-48.
• Tüzel, Y. ve K. Boztok, 1987. Morchella Türlerinin Tanımı ve Başlıca Özellikleri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt:24, Sayı: 2.
• Weber, N.S., 1988. A Morel Hunter’s comp+anion: A Quide to the True and False Morels of Michigan. Lansing, MI: Two Peninsula Press. 209 p.
• Wipf, D., J.P. Bedel, J.C. Munch, B. Button and B. Buscot, 1996. Polymorphism in Morels: Isozyme Electrophoretic Analysis. Canadian Journal of Microbiology (42): 819-827.
• Wipf, D., A. Fribourg, J.C. Munch, B. Botton and F. Buscot, 1999. Diversity of the Internal Transcribed Spacer of rDNA in Morels. Can. J. Microbiol (45): 769-778.
• Yeşil, Ö.F. and A. Yıldız, 2004. Contributions to the Macrofungi Flora of Batman Province. F.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 16 (1), 11-16.
• Yıldız, A. and A.Ş. Ertekin, 1997. Contributions to the Macrofungi Flora of Diyarbakır. Tr. J. of Bot. (21): 119-122.
• Yıldız, A., Ö.F. Yeşil, Ö. Yavuz and M. Karakaplan, 2005. Organic Elements and Protein in Some Macrofungi of South East Anatolia in Turkey. Food Chemistry. Food Chemistry (89): 605-609.