Bazı Yerli ve Ticari Çilek Çeşitlerinin Bitkisel Özelliklerinin UPOV Kriterlerine Göre Karşılaştırılması

Yıl 2016, Cilt: 45 Sayı: (Özel Sayı 2) 5. Uluslararası Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 119 - 127, 31.12.2016

Sinem Öztürk Erdem Çetin Çekiç

Öz

Çalışmada, Osmanlı, Karaçilek ve Tüylü yerli çilek çeşitleri ile birlikte Albion, Kabarla, Camarosa, Sweet Charlie ticari çeşitleri kullanılmıştır. Yapılan sürvey çalışmalarında Zonguldak ili Ereğli ilçesinde yetiştiriciliği yapılan Osmanlı, Karaçilek ve Tüylü çilek çeşitlerinde çeşit karışımı olduğu saptanmış ve alındıkları bölgelere göre Osmanlı çeşidine ait dört, Karaçilek çeşidine ait üç ve tüylü çeşidine ait iki örnekleme alınmıştır. Çalışmada, UPOV kriterlerine ait olan bitki, stolon, yaprak, çiçek ve meyve özellikleri ile birlikte meyvelerde pH değeri, titre edilebilir asitlik oranı, suda çözünebilir kuru madde miktarı incelenmiştir. UPOV kriterlerinden büyüme özelliklerine ait olan büyüme habitusu ticari çeşitlerde dik, yerel çeşitlerde yarı-dik; bitki gelişme gücü ticari çeşitlerde güçlü, yerel çeşitlerde zayıf ve güçlü arasında değişkenlik göstermiştir. Osmanlı-3, Osmanlı-4 ve Karaçilek-2 çeşitlerinde morfolojik erkek kısır çiçekler görülürken, diğer çeşitlerde erselik çiçekler oluşmuştur. Meyve ağırlığı en yüksek Sweet Charlie (10.74 g), en düşük Osmanlı-1 (1.8 g); meyve et sertliği en yüksek Sweet Charlie (0.28 N), en düşük Osmanlı-3 (0.067 N); meyvedeki çekirdek sayısı en yüksek Sweet Charlie (242 adet), en düşük Osmanlı-1 (66 adet); SÇKM miktarı en yüksek Tüylü-1 (%11), en düşük Camarosa (%6.3); pH en yüksek Osmanlı-1 (3.47), en düşük Albion (3.11); titre edilebilir asitlik miktarı ise en yüksek Osmanlı-3 (%1.46), en düşük Osmanlı-1’de görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çilek , çeşit , yerel , UPOV , kriter

The Comparison of Some Local and Commercial Strawberry Cultivars Parameters According to UPOV Descriptor

Öz

In the trial, the strawberry plants sampled of three local strawberry varieties from grower’s gardens in Ereğli district of Zonguldak and four commercial cultivars were used. Due to argue on the local varieties, where there is some misnaming or mixing among the varieties, the strawberry plants of local varieties were re-named according to the location they were sampled. Some plant, runner, leaf and fruit parameters according to UPOV descriptor as well as some parameters such as soluble solid contents, pH and titratable acidity contents were determined. According to UPOV descriptor, while the plant growth habits of commercial strawberries were upright and vigorous, local varieties were semi-upright and ranged from weak to vigorous. The highest average fruit weight (10.74 g) from Sweet Charlie and the lowest (1.8 g) from Osmanlı-1, the hardest fruits (0.28 N) from Sweet Charlie and the lowest (0.067 N) from Osmanlı-3, the maximum number of seeds per fruit (242) from Sweet Charlie and the lowest (66) from Osmanlı-1, the highest soluble solid contents (11%) from Tüylü-1 and the lowest (6.3%) from Camarosa, the highest pH value (3.47) from Osmanlı-1 and the lowest (3.11) from Albion, the highest titratable acidity from Osmanlı-3 and the lowest from Osmanlı-1 were obtained.

Anahtar Kelimeler

Criteria , local , strawberry , UPOV , variety

Kaynakça

• Akbulut, M., Ç. Çekiç ve A. Ünver, 2006. Bazı Oktoploid ve Diploid Çileklerin Fitokimyasal Özellikleri, Antioksidan Kapasitesi ve Mineral Miktarlarının Belirlenmesi. 2. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 14-16 Eylül 2006. Tokat. s:299-303.
• Aslantaş, R. ve H. Karakurt, 2007. Rakımın Meyve Yetiştiriciliğinde Önemi ve Etkileri. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi 12(B):31-37.
• Cemeroğlu, B., 1976. Reçel-Marmelat-Jele Üretim Teknolojisi ve Analiz Metotları. Gıda İşleri Genel Müdürlüğü Bursa Gıda Kontrol Eğitim ve Araştırma Enstitüsü, Yayın No:5. 57s.
• Cengiz, Ö., 2007. Erzurum Şartlarında Yetiştirilen Çileğin Verim ve Kalitesinin Sezon İçerisindeki Değişimi ve Bu Özelliklerin İklim Verileri İle İlişkisinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. Erzurum. 63s.
• Çağlar, H. and S. Paydaş, 2002. Changes of Qality Characteristics and Aroma Compounds of Hybirds and Some Strawberry Cultivars During Harvest Periods. Acta Hort. 567(1):203-206.
• Çelebioğlu, B., 2015. Bazı Tozlayıcı Çilek Çeşitlerinin Osmanlı Çileğinin Meyve Özellikleri Üzerine Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. Tokat. 92 s.
• Dokuzoğuz, M., 1963. Önemli Çilek Çeşitlerimiz Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi. Ziraat Fakültesi. Yayın No:74. 16-17 s.
• Eti, A., 2006. Bazı Çilek Çeşitlerinde Farklı Olgunlaşma Dönemlerindeki Poliamin Miktarlarının Saptanması (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana. 112 s.
• Galletta, G.J. and R.S. Bringhurst, 1990. Strawberry Management. In: Small Fruit Crop Management. Prentice-Hall. Inc., New Jersey. 602p.
• Gündüz, K. ve E. Özdemir, 2012. Farklı Yetiştirme Yerlerinin Bazı Çilek Genotiplerinin Erkencilik İndeksi, Verim ve Meyve Kalite Özellikleri Üzerindeki Etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 49(1):27-36.
• Hakala, M., A. Lapvetelainen, R. Huopalathi, H. Kallio and R. Tahvonen, 2003. Effects of Varieties and Cultivation Conditions on The Composition of Strawberries. Journal of Food Composition and Analysis. 16(1):67-80.
• Hancock. J.F. and J.J. Luby, 1993. Genetic Resources at Our Door Step: The Wild Strawberries. Bioscience 43:141-147.
• Kafkas, E., 2004. Bazı Çilek Genotiplerinde Aroma Bileşiklerinin Tayini ve Aroma Bileşikleri İle Bazı Meyve Kalite Kriterleri Arasındaki İlişkiler (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana. 310s.
• Karaçalı, İ., 1990. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazarlanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:494. 413. İzmir
• Konarlı, O., 1986. Ülkesel Üzümsü Meyveler Araştırma Projesi 1985 Yılı Koordinatör Raporu. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü. Yalova.
• Kramer, S. and I. Stoyan, 1986. Formation of Runners and Young Plants as A Varietal Characteristic in Strawberry (Fragaria × ananassa Dunch.) Archiv fur Gartenbau 34(7):379-388.
• Özuygur, M., 2005. Adana Koşullarında Bazı Yerli. Amerika ve Avrupa Kökenli Çilek Çeşitleri İle Bazı Melez Çilek Genotiplerinde Verim. Meyve Kalite Kriterleri Ve Bitki Özelliklerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana. 151s.
• Serçe, S., K. Gündüz, M. Bakan, S. Paydaş ve N. Kaşka, 2005. Ülkemizin Çilek Gen Kaynakları. Gıda Tarım. 68:60-64.
• Shaw, D.V., 1988. Genotypic Variation and Genotypic Correlation for Sugars and Organic Acids of Strawberries. Journal of the American Society for Horticultural Science 113. 770-774.
• Sistrunk, W.A. and J.R. Morris, 1985. Stawberry Quality: Influence of Cultural and Environmental Factors. In Evaluation of Quality of Fruits and Vegetables. H.E. Pattee. ed. AVI Publishing co. Westport. CN.
• Sürücü, E.Ö., 2010. ‘Osmanlı’. ‘Camarosa’ ve ‘Seyhun’ Çilek Çeşitlerinin Aroma Maddeleri Bileşimlerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana. 57s.
• Şen, S.M. ve M. Güneş, 1996. Kuşburnunun Beslenme Değeri. Kullanım Alanları ve Tokat Yöresi Açısından Önemi. Kuşburnu Sempozyumu. 5-6 Eylül 1996. Gümüşhane. 41-46.
• UPOV (International Union for The Protection of New Varieties of Plants), 2012. Strawberry Guıdelines for The Conduct of Tests for Dıstınctness. Uniformity and Stability. (http://www.upov.int/edocs/tgdocs/ en/tg022.pdf). (Erişim Tarihi: 2012)
• Yılmaz, H., 2009. Çilek. Hasad Yayıncılık. İstanbul. 348s.