DETERMINATION OF THE POPULATION FLUCTUATION OF TOMATO LEAFMINER Tuta absoluta (Meyrick, 1917) IN OPEN FIELD TOMATO PRODUCTION IN BATAKOVASI ÇANAKKALE)

Yıl 2020, Cilt: 49 Sayı: 1, 35 - 41, 20.03.2020

Burak Polat

Öz

The study was conducted with the purpose of determining the population fluctuation of tomato leafminer, Tuta absoluta in Çanakkale Province in 2016-2017. The study was conducted on open field tomato in Batakovası of Central District and Delta pheromone traps were used to determine the fluctuation. Pheromone traps with E3, Z8, Z11-Tetradecatrienil were placed in plots in March, before tomato seedlings were planted, and the phenological development stages of plants were recorded throughout the study. The males of the pest were captured in the traps on 15ᵗʰ of March in 2016 and on 20ᵗʰ of March in 2017. Throughout the study, the number of T. absoluta adults was high through July, August, September and October for 4 months and the pest was present in nature for 9 months. With tomato plant development stages considered, the number of the adults caught in traps was low in seedling and pre-flowering stages, but was determined as higher in harvest season. Because the fields were not plowed after harvest season, there were adults in traps and the pest was present in nature. In open field tomato production, T. absoluta has a total of 6 generations in a year, with 5 generations in tomato production period.

Anahtar Kelimeler

Tomato leafminer, tomato, pheromone trap, Çanakkale

BATAKOVASI (ÇANAKKALE) AÇIK ALAN DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİNDE DOMATES GÜVESİ Tuta absoluta (Meyrick, 1917)’NIN POPÜLASYON DEĞİŞİMİNİN BELİRLENMESİ

Öz

Çalışma, Çanakkale ilinde 2016-2017 yıllarında Domates güvesi, Tuta absoluta’nın popülasyon değişimini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma, Merkez ilçe Batakovası’nda bulunan üretici parsellerindeki açık alan domates bitkilerinde yürütülmüş olup, zararlının popülasyon değişiminin belirlenmesi amacıyla delta tipi feromon tuzaklar kullanılmıştır. E3, Z8, Z11-Tetradecatrienil içeren feromon tuzakları domates dikiminden önce Mart ayı başında parsellere asılmış ve domates bitkilerinin fenolojik gelişme dönemleri, çalışma boyunca kayıt edilmiştir. Zararlının erkekleri, ilk defa 2016 yılında 15 Mart tarihinde ve 2017 yılında ise 20 Mart tarihinde tuzaklarda yakalanmıştır. Çalışma boyunca, tuzaklarda yakalanan T. absoluta erginlerinin sayısı, Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında yaklaşık 4 ay boyunca yüksek seviyelerde bulunmuş ve bu zararlının yaklaşık 9 ay doğada aktif olduğu belirlenmiştir. Domates bitkisinin gelişme dönemlerine göre, fide ve çiçeklenme öncesi tuzaklarda yakalanan ergin sayısı az, meyve ve hasat döneminde ise yüksek olarak saptanmıştır. Hasat bitmesine rağmen tarlaların sürülmemesi sonucu tarlada kalan ürünlerden dolayı hala tuzaklarda erginlerin yakalandığı ve zararlının doğada bulunduğu saptanmıştır. Açık alan domates yetiştiriciliğinde T. absoluta’nın yıl içerisinde domates üretim mevsimi boyunca 5 olmak üzere toplam 6 döl verdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Domates güvesi, domates, feromon tuzak, Çanakkale

Kaynakça

• Durmuş, M., Ö. Yetgin, M.A. Majed, K.E. Haji, K. Akçay, 2018. Domates bitkisi, besin içeriği ve sağlık açısından değerlendirmesi. International Journal of Life Sciences and Biotechnology 1(2):59-74.
• TUİK, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu Verileri (Erişim Tarihi: Mayıs 2019)
• Desneux, N., E. Wajnberg, K.A.G. Wyckhuys, G. Burgio, S. Arpaia, C.A. Narva´ez-Vasquez, J. Gonzales-Cabrera, D.C. Ruescas, E. Tabone, J. Frandon, J. Pizzol, C. Poncet, T. Cabello, A. Urbaneja, 2010. Biological invasion of European tomato crops by Tuta absoluta: ecology, geographic expansion and prospects for biological control. Journal Pest Science 83:197-215.
• Leite, G.L.D., M. Picanço, G.N. Jham, F. Marquini, 2004. Intensity of Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) and Liriomyza spp. (Diptera: Agromyzidae) attacks on Lycopersicum esculentum Mill. leaves. Ciência e Agrotecnologia 28:42-48.
• Polat, B., A. Özpınar, A.K. Şahin, 2016. Studies of selected biological parameters of tomato leaf miner Tuta absoluta (Meyrick), (Lepidoptera: Gelechiidae) under natural conditions. Phytoparasitica 44:192-202.
• Genç, H., 2016. The tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae): Pupal key characters for sexing individuals. Turkish Journal of Zoology 40:801-805.
• Kılıç, T., 2010. First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica 38(3):243-244.
• Kasap, İ., U. Gözel, A. Özpınar, 2011. Yeni bir zararlı; Domates güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae). Çanakkale Tarımı Sempozyumu Dünü, Bugünü, Geleceği, 10-11 Ocak, Çanakkale, 284-288.
• Öztemiz, S., 2012. Domates güvesi [(Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelechiidae)] ve biyolojik mücadelesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniveristesi Doğa Bilimleri Dergisi 15(4):47-57.
• Polat, B., A. Özpınar, A.K. Şahin, 2015. Çanakkale ilinde domates güvesi (Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın konukçularının belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni 55:331-339.
• Polat, B., 2019. Efficacy of mass trapping of tomato leaf miner (Tuta absoluta) with different types and colours of traps in open-field tomato. Applied Ecology and Environmental Research 17(6):15721-15730.
• Karut, K., C. Kazak, İ. Döker, M.R. Ulusoy, 2011. Mersin ili domates seralarında domates yaprak galeri güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın yaygınlığı ve zarar durumu. Türkiye Entomoloji Dergisi 35(2): 339-347.
• Karabüyük, F., M. Portakaldalı, M.R. Ulusoy, 2011. Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında domates yaprak galeri güvesi [Tuta absoluta (Meyrick)]’nin yayılışı ve konukçuları. Türkiye 4. Bitki Koruma Kongresi, 28‐30.6.2011, Kahramanmaraş, s.496.
• Mamay, M., E. Yanık, 2012. Şanlıurfa’da domates alanlarında domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin ergin popülasyon gelişmesi. Türkiye Entomoloji Bülteni 2(3): 189-198.
• Ünlü, L., E. Ögür, Z. Özkan, 2014. Yarı kurak alanlarda yetiştirilen domates bitkisinde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın popülasyon gelişiminin belirlenmesi. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi 1(1):21-26.
• Alaca, B., B. Egesel, F. Efil, T. Dönmez, F. Ergin, 2018. Çanakkale’de domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’ne karşı biyoteknik mücadele çalışması. Çanakkale Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6:97-105.
• Filho, M.M., E.F. Vilela, A.B. Attygalle, J. Meinwald, A. Svatoš, G.N. Jham, 2000. Field trapping of tomato moth, Tuta absoluta with pheromone traps. Journal of Chemical Ecology 26(4):875-871.
• Ferrara, F.A.A., E.F. Vilela, G.N. Jham, A.E. Eiras, M.C. Picanco, A.B. Attygalle, A. Svatos, R.T.S. Frighetto, J. Meinwald, 2001. Evaluation of the synthetic major component of the sex pheromone of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechidae). J. Chem. Ecol. 27:907-917.
• Kinet, J.M., M.M. Peet, 1997. Tomato. In: Wien H.C., edit. The physiology of vegetable crops. Wallingford, K: CAB International 207-258.
• Özgökçe, M.S., A. Bayındır, İ. Karaca, 2016. Temperature-dependent development of the tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) on tomato plant Lycopersicon esculentum Mill. (Solanaceae). Türkiye Entomoloji Dergisi 40(1):51-59.
• Polat, B., 2014. Çanakkale ilinde domates güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917), (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin bazı biyolojik ve ekolojik özelliklerinin araştırılması (Doktora Tezi). Çanakkale Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı, 71s.
• Portakaldalı, M., S. Öztemiz, H. Kütük, 2013. Adana’da açık alan domates yetiştiriciliğinde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) ve doğal düşmanlarının popülasyon takibi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi 27(2):45-54.
• Notz, A.P., 1992. Distribution of eggs and larvae of Scrobipalpula absoluta in potato plants. Revista de la Facultad de Agronomia Maracay 18:425-432.
• Portakaldalı, M., S. Öztemiz, H. Kütük, H.D. Büyüköztürk, A. Çolak Ateş, 2013. Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın yayılış durumu. Türkiye Entomoloji Bülteni 3(3): 133-139.
• Kılıç, T., 2011. Domates yaprak galeri güvesi Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin Türkiye’de ki ve mücadelesine yönelik alınan önlemler. Türkiye 4. Bitki Koruma Kongresi, 28‐30.06.2011, Kahramanmaraş, 42s.
• Bayram, Y., Ö. Bektaş, M. Büyük, N. Bayram, M. Duman, Ç. Mutlu, 2014. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)] ve doğal düşmanlarının surveyi. Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi 5(2):99-110.
• Çetin, G., C. Hantaş, İ. Sönmez, 2014. Güney Marmara Bölgesi’nde domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin doğa koşullarında bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni 54(3): 181-189.
• Canbay, A., İ. Alaserhat, Ö. Tohma, 2014. Erzincan ve Iğdır illeri domates alanlarında zararlı Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae) ve predatörlerinin popülasyon takibi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 45(2):79-97.
• Ünlü, L., 2016. Patato: a new host plant of Tuta absoluta Povolny (Lepidoptera: Gelechiidae) in Turkey. Pakistan Journal Zoology 44(4):1183-1184.
• Cherif, A., R. Mansour, K. Grissa-Lebdi, 2013. Biological aspects of tomato leaf miner Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) in conditions of northeastern Tunisia: possible implications for pest management. Environmental and Experimental Biology 11:179-184.
• Vargas, H.C., 1970. Observaciones sobre la biologia y enemigos naturales de la polilla del tomate, Gnorimoschema absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Idesia 1:75-110.
• EPPO, 2005. Data sheets on quarantine pests, Tuta absoluta. EPPO Bulletin 35: 434-435.