Şeftali Islah Çalışmasında Ebeveyn Performanslarının Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 45 Sayı: (Özel Sayı 1) 7. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 630 - 634, 31.03.2016

Zeynep Özdemir Eroğlu , Adalet Mısırlı

Öz

Günümüzdeki şeftali çeşitlerinin çoğunluğu 20. yüzyılda, ABD’deki ıslah çalışmaları sonucunda geliştirilmiş ve tüm dünyaya yayılmıştır. Genel olarak, ıslah programlarında aynı ebeveynlerin kullanılması, gen havuzunun daralmasına yol açmıştır. Üretici ve tüketici taleplerinin karşılanabilmesi bakımından, yeni karakterlerin katılımı ile varyabilitenin arttırılması gerekmektedir. Bu bağlamda, üstün özellikleri dolayısıyla, yerel tiplerin melezleme programlarında ebeveyn olarak yer alması büyük önem taşımaktadır. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü (ABKMAE)’nde orta ve geçci şeftali çeşitlerinin geliştirilmesi için 2008 yılında başlatılan şeftali ıslah programının bir bölümünü oluşturan bu çalışmada, ebeveyn olarak bir yabancı (Glohaven) ve 4 yerli tip (Alyanak Hulu, Bayramiç Tüysüzü, Sapanca ve Takunyacı-I) kullanılmıştır. Ayrıca ana ebeveyn olan Glohaven çeşidinde serbest tozlanma uygulanmıştır. İki deneme yılında 4 kombinasyon oluşturularak toplam 10799 adet çiçekte yapılan melezleme ve 1812 serbest tozlanma sonucunda meyve tutumu, hasat edilen meyve, katlanan tohum, çimlenen tohum ve bitki sayısı belirlenmiştir. Değerlendirmelere göre, Glohaven çeşidinin farklı tozlayıcılara göre ilk ve son meyve tutum oranı genel olarak çok yüksek olmasına karşın, tohumlarda karşılaşılan bazı sorunlar nedeniyle elde edilen bitki oranı çok düşük olmuştur. Ayrıca tozlayıcı ebeveynlerden Sapanca tipinin de melezleme başarısı çok düşük bulunmuştur. Bu nedenlerle Glohaven çeşidinin ana ebeveyn olarak ve Sapanca tipinin tozlayıcı olarak melezleme çalışmalarında kullanılması önerilmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Şeftali , melezleme , genotip

Evaluation of Parent Performances in the Peach Breeding

Öz

During the 20th century, peach breeding programs were conducted out in the USA intensively and as the result of this, developed US cultivars were widespread around the world. Generally, since common cultivars were extensively used as parents for breeding of new cultivars, peach genetic base narrowed. To meet the demand in terms of producers and consumers, should be increased variability with the addition new traits in the genetic pool. Therefore, to use the local varieties in breeding programs is very important to its superior characteristics. A peach breeding program in Atatürk Central Horticultural Research Institute has been started to develop middle and late-ripening varieties of peach. One foreign commercial cultivar (Glohaven) and four local types (Alyanak Hulu, Bayramiç Tüysüzü, Sapanca and Takunyacı-I ) of peach were used as parents in the present study comprised a part of this breeding program. Additionally, open-pollination treatment was carried out in Glohaven which was female parent. In 2008 and 2009, four breeding combinations were created and total 10799 flowers were pollinated. Indeed total 1812 flowers were left to be open-pollinated. Consequently, the initial and final (harvested) fruit set rates, the number of stratified and germinated seeds and hybrid plants were detected. According to the evaluations, thought the initial and final fruit set rates of Glohaven were very high, the resulted seedling the rates were very low due to some problems in its seeds. The hybridization performance of Sapanca peach type used as male parent was also low. Therefore, Glohaven as female parent and Sapanca as male parent should not be used in any peach breeding.

Anahtar Kelimeler

Peach , hybridization , genotype

Kaynakça

• Arbeloa, A., Daorden, M.E., Garcia, E., Wünsch, A., Hormaza, J.I., Marin, J.A., 2006. Significant effect of accidental pollinations on the progeny of low setting Prunus interspecific crosses. Euphytica 147:389-394.
• Bacon, T.A., Byrne, D.H., 1995. Relationships of fruit development period, seed germination, seedling survival, and percent dry weight of ovule in peach. HortScience 30:833.
• Bassi, D., Monet, R., 2008. Botany and Taxonomy. In:D.R., Layne, D. Bassi (Eds.), The Peach: Botany, Production and Uses. CAB International, Wallingford, UK, 1-37pp.
• Engin, H., Ünal, A., 2004. Bazı şeftali çeşitlerinde çift meyve oluşumuna su eksikliğinin etkileri. Ege Üniv. Zir. Fak. Dergisi 41(2):29-36.
• Eroğlu, Z.Ö., 2012. Melezleme yoluyla şeftali çeşit ıslahı. Doktora Tezi. Ege Üniv. Fen Bil. Ens., İzmir.
• Gomez, P.M., Dicenta, F., 2001. Mechanisms of dormancy in seeds of peach cv. GF305. Scientia Horticulturae 91(1-2):51-58.
• Handley, D.F., Johnson, R.S., 2000. Late summer irrigation of water-stressed peach trees reduces fruit doubles and deep sutures. HortScience 35(4):771.
• Hesse, C.O., 1975. Peaches. In: J. Jannick, J.N. Moore (Eds.), Advances in Fruit Breeding. Purdue Univ. Press, West Lafayette, USA, 285-335.
• Layne, D.R., 2007. Reflections on the easter freeze. The American/Western Fruit Grower Magazine:32.
• Malcolm, P.J., Holford, P., McGlasson, W.B., Newman, S., 2003. Temperature and seed weight affect the germination of peach rootstock seeds and the growth of rootstock seedlings. Scientia Horticulturae 98:247-256.
• Milatovic, D., Nikolic, D., Durovic, D., 2010. Variability, heritability and correlations of some factors affecting productivity in peach. Hort. Sci. (Prague) 37(3):79-87.
• Nyeki, J., Szabo, Z., Andrasfalvy, A., Soltesz, M., Kovacs, J., 1998. Open pollination and autogamy of peach and nectarine varieties. Acta Horticulturae 465:279–284.
• Okie, V.R., Bacon, T., Bassi, D., 2008. Fresh market cultivar development, In: D.R. Layne, D. Bassi (Eds.), The Peach: Botany, Production and Uses. CAB International, Wallingford, UK, 139-175.
• Szabo, Z., Nyeki, J., Szalay, L., 2000. Auto fertility of peach varieties in a variety collection. Acta Horticulturae 538:131-134.
• Topp, B.L., Sherman, W.B., Raseira, M.C.B., 2008. Low-Chill Cultivar Development, In:D.R. Layne and D. Bassi (Eds.), The Peach: Botany, Production and Uses. CAB International, Wallingford, UK, 106-139.
• Wani, I.A., Bhat, M.Y., Lone, A.A., Mir, M.Y., 2010. Unfruitfulness in fruit crops: Causes and remedies. African Journal of Agricultural Research 5(25):3581-3589.