OMCADAN SALAMURAYA YAPRAKTA AĞIR METAL DEĞİŞİMİ

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: Özel Sayı 1, 43 - 48, 28.06.2018

Adem Yağcı Adem Bıyık Halil Erdem

Öz

Asma yaprağının gıda olarak kullanılması Anadolu bağcılık kültürünün bir ürünüdür. Farklı ülkelerde de tüketilen asma yaprağı, yaprağı yenen sebzelerde bulunan besin öğeleri ile kıyaslanmaktadır. Bu çalışma; 2013 yılında Tokat ili Niksar ilçesinde dört farklı üretici bağında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada örneklerin yetiştiği bağ toprağı, salamura yapımında kullanılan su, taze ve salamura edilmiş yapraklarda ağır metal (Cu, Zn, Cd, Pb ve Ni) analizleri yapılmıştır. Genel olarak Cu, Zn, Cd, Pb ve Ni içerikleri sırasıyla; bağ topraklarında 0.615–5.785 ppm, 0.045–0.320 ppm, 0.003–0.023 ppm, 0.054–0.208 ppm ve 0.014–0.551 ppm arasında; salamura yapımında kullanılan sularda 0.01–0.02 ppm, 0.001–0.004 ppm, 0.001 ppm, 0.024–0.027 ppm ve 0.054–0.058 ppm arasında; yaprakta 8.2–14.6 ppm, 12.2–13.8 ppm, 0.028–0.061 ppm, 0.388–0.697 ppm ve 0.235–0.634 ppm arasında değişmiştir. Bu değerler belirlenen limit değerlerin altında yer almaktadır. Narince asma yapraklarında omcadan salamura aşamasına kadar üretim ortamlarından (toprak, su, işleme tekniği vb.) insan sağlığı açısından risk teşkil edecek düzeyde ağır metal geçişinin olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

gıda güvenliği, salamura suyu, taze asma yaprağı, Cd, Pb

Destekleyen Kurum

Gaziosmanpaşa üniversitesi

Proje Numarası

2013/120

Teşekkür

Bu çalışma; Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi’nce desteklenmiştir (Proje No: 2013/120). Katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

VARIATION IN LEAF HEAVY METAL CONCENTRATIONS FROM THE GRAPEVINE TO BRINE

Öz

Grapevine leaves are used as a food stuff in Anatolian viticulture. Grape leaves are also consumed in several other countries and they are mostly compared with the nutrients of fresh edible vegetable leaves. This study was conducted in 2013 over four different producer vineyards in Niksar town of Tokat province. Heavy metal analyses (Cu, Zn, Cd, Pb and Ni) were performed on vineyard soils, brine, fresh and brined grape leaves. In general, Cu, Zn, Cd, Pb and Ni contents varied respectively between 0.615–5.785 ppm, 0.045–0.320 ppm, 0.003–0.023 ppm, 0.054–0.208 ppm and 0.014–0.551 ppm in vineyard soils; respectively between 0.01–0.02 ppm, 0.001–0.004 ppm, 0.001 ppm, 0.024–0.027 ppm and 0.054–0.058 ppm in brine; and respectively between 8.2–14.6 ppm, 12.2–13.8 ppm, 0.028–0.061 ppm, 0.388–0.697 ppm and 0.235–0.634 ppm in brined leaves. All these values were below the specified limit values. It was concluded for Narince grape cultivar that heavy metal transition levels from the production environments (soil, water, processing technique and etc.) were not at risky levels.

Anahtar Kelimeler

food safety, brine, fresh grapevine leaves, Cd, Pb

Proje Numarası

2013/120

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., Yazgan, A., Kara, K., 1988. Tokat Yöresinde Yaprak Salamuracılığına Yönelik Asma Yetiştiriciliği Bir Araştırma. Türkiye 2. Bağcılık Sempozyumu, 31.05–03.06.1988, Bursa, 315–326.
• Göktürk, N., Artık, N., Yavaş, İ., Fidan, Y., 1997. Bazı Üzüm Çeşitleri ve Asma Anacı Yapraklarının Yaprak Konservesi Olarak Değerlendirme Olanakları. Gıda 22(1):15–23.
• Cangi, R., Kaya C., Kılıç D., Yıldız M. 2005. Tokat Yöresinde Salamuralık Asma Yaprak Üretimi, Hasad ve İşlemede Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Türkiye 6. Bağcılık Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2:632–640.
• Elmalı, Ö., 2008. Tokat İli Merkez İlçede Bağcılıkla Uğraşan İşletmelerin Üretim ve Pazarlama Sorunları (Yüksek Lisans Tezi). GOÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 152s.
• Ağaoğlu, Y.S., Yazgan, A., Kara, K., 1988. Tokat Yöresinde Yaprak Salamuracılığına Yönelik Asma Yetiştiriciliği Bir Araştırma. Türkiye 2. Bağcılık Sempozyumu, 31.05–03.06.1988, Bursa, 315–326.
• Yanar, Y., Cangi, R., Özata, K., 2015. Tokat Yöresinde Üretilen Salamuralık Asma Yapraklarında Pestisit Kalıntısı. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi–A27 (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu (Özel Sayısı): 267–275.
• Erdem, H., Acar, İ., Cangi, R., Yağcı, A., Topçu, N., Sucu, S., 2015. Tokat Yöresinde Üretilen Salamuralık Asma Yapraklarında Nitrat Kalıntı Düzeylerinin Belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi–A27 Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu (Özel Sayısı): 276–280.
• Cangi, R., Yanar, Y., Özata, K., 2015. Tokat Yöresinde Üretilen Salamuralık Asma Yapraklarında Bakır Kalıntı Düzeylerinin Belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi A27 (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı): 261–266.
• Cangi, R., Acar, İ., Yağcı, A., Topçu, N., Aydın, M., Sucu, S., 2016. Tokat Yöresinde Üretilen Salamuralık Asma Yapraklarında Kükürt Dioksit Kalıntı Düzeylerinin Belirlenmesi. Bahçe 45(2):623–627.
• Fırat, M.Ç., Çetin, B., 2014. Geleneksel ve Endüstriyel Yöntemlerle Üretilmiş Salamura Asma Yapraklarının Mikrobiyolojik ve Bazı Kimyasal Özellikleri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 45(1):15–19.
• Nagajyoti, P.C., Lee, K.D., Sreekanth, T.V., 2010. Heavy Metals, Occurrence and Toxicity for Plants: A review. Environmental Chemistry Letters 8:199–216.
• Dağhan, H., 2011. Doğal Kaynaklarda Ağır Metal Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri. Mustafa Kemal Üni. Ziraat Fakültesi Dergisi 16(2):15–25.
• Denizli, A., 2008.Ağır Metal Toksikolojisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 237.
• Korentajar, L., 1991. A Review of the Agricultural use of Sewages Ludge. Benefit Sand Potential Hazards. Water SA, 17(3):189–196.
• Chen, Z.S., Lin H.T. and Hseu Z.Y., 2001. Transfer of cadmium into the food chain from aquatic and agricultural ecosystems. In ‘Environmental Cadmium in Food Chain: Sources, Pathways and Risks. 110–115 pp.
• Bozkurt, M.A., Yarılgaç, T., Çimrin, K.M. 2001. Çeşitli Meyve Ağaçlarında Beslenme Durumlarının Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 11(1):39–45.
• Kahvecioğlu, Ö., Kartal, G., Güven, A. ve Timur, S., 2002. Metallerin Çevresel Etkileri–1. İTÜ Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü.
• Zincircioğlu, N., 2013. Manisa–Akhisar Yöresinde Bulunan Kimi Tarım Arazilerinin Ağır Metal İçeriklerinin Araştırılması. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 50(3):333–339.
• Hassan Mansoor, S., 2014. Oxidative Stress and Antioxidant Defense Mechanism in Mung Bean Seedlings after Lead and Cadmium Treatments. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 38: 55–61.
• Nawaz, M.F., Gul, S., Tanvır, M.A., Akhtar, J., Chaudary, S., Ahmad, I., 2016. Influence of NaCl–Salinity on Pb–Uptake Behavior and Growth of River Red Gum Tree (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry 40:425–432.
• Seaward, MRD, Richardson, DHS, 1989. Atmospheric Sources of Metal Pollution and Effects on Vegetation. Heavy Metal Tolarance ın Plants: Evolutıonary Aspects. (2. Ed.) (75–91). Florida: CRC Press, Inc.
• Okcu, M., Tozlu, E., Kumlay, A.M., Pehluvan, M., 2009. Ağır Metallerin Bitkiler Üzerine Etkileri. Alınteri 17(B):14–26.
• Hamurcu, M., Özcan, M.M., Dursun, N. and Gezgin, S., 2010.Mineral and Heavy Metal Levels of some Fruits Grown at the Roadsides. Food and Chemical Toxicology 48(6):1767–1770.
• Altındişli, A., E. İlter ve R. Ayan, 2002. Bazı Asma Ürünlerinde Kurşunla Bulaşma Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 5. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu Ekim 2002 Nevşehir, 191–197.
• Chapman, H.D. and P.F. Pratt, 1961. Method of Analysis for Soils, Plant and Waters. University of California, Division of Agricultural Science 1–6.
• Lindsay, W.L. and Norvell, W.A., 1978.Development of a DTPA soil test for zinc, İran, manganese and copper. Soil Sci. Soc. Amer. Proc. 42:421–428.
• Kacar, B. ve A. İnal, 2008.Bitki Analizleri. Nobel Yayınları No: 1241, Ankara.
• Kaptan, H., 2003. Avrupa Birliğine Üye Bazı Ülkelerde, Toprakta ve Arıtma Çamurunda Bulunan Ağır Metaller, Organik Kirleticiler ve Patojenler için Örnekleme ve Analiz Yöntemlerinin Uyumlaştırılması. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 3(1):45–72.
• Topbaş, M.T., Brohi, A.R., Karaman, M.R., 1998. Çevre Kirliliği. Çevre Bakanlığı, Ankara.
• Anonim, 2005. Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği. (Erişim Tarihi: Haziran 2013).
• Parker, C.R., 1972. Water Analysis by Atomic Absorption Spectroscopy. Varian Techtron Pty, ltd. Springvale–Australia.
• Uslu, O., Türkman, A., 1987. Su Kirliliği ve Kontrolü. Başbakanlık Çevre Genel Müd. Yayını: 1 Ankara.
• Baydar, N.G., Anlı, R.E., Akkurt, M., Tarımsal Savaşımda Kullanılan Kimyasalların Üzüm ve Şarap Kalitesi ile Şaraplarda Bazı Ağır Metal İçerikleri Üzerine Etkileri. Gıda 25(6):449–457.
• Kaya, B.B., 2010. Erciyes Strato Volkanından Püsküren Ana Materyaller Üzerinde Oluşmuş Topraklarda Yetiştirilen Meyvelerin Ağır Metal İçeriklerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, Tokat.
• Anonim, 2011. Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği. Resmi Gazete, Sayı: 28157.