Sentetik Tohum Ve Bağcılıkta Kullanımı

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: Özel Sayı 1, 418 - 433, 27.02.2023

Zeki Kara Kevser Yazar , Osman Doğan , Sabit Yazıcı

Öz

Dünyada en önemli kültür bitkilerinden birisi olan asma (Vitis vinifera L.) pratikte vejetatif çoğaltılır. Tohumla çoğaltma, sadece ıslah programlarında kullanılır. Hidratlı sentetik tohumlar, somatik dokuların yapay besin ortamı içine yerleştirilmesiyle üretilir ve çoğaltma için bir alternatiftir. Sentetik tohum, tohumla çoğaltmanın pratik olmadığı bitkilerin çoğaltılması, büyük ölçekli klonal çoğaltma, genetik kaynakların muhafazası ve taşımasında avantajlara sahiptir. Sentetik tohum üretiminde, propagüller olarak somatik embriyolar, aksiller tomurcuk taşıyan boğum çelikleri ve sürgün uçları kullanılabilir. Üretilen sentetik tohumun yapısı, geleneksel tohumun yapısını taklit eder. Hem geleneksel tohumdaki zigotik embriyoyu taklit eden eksplant materyali hem de endospermi taklit eden kapsülden (jel etkeni ve besin maddeleri, büyüme düzenleyiciler, antipatojenler, biyolojik kontrolörler ve biyolojik gübreler gibi ek materyaller) oluşur. Bu teknik, klonal çoğaltma için bitkinin hücresel totipotensini kullanır, üretilen sentetik tohumlar önemli bir depolama sürecinden sonra bile çoğalma yeteneklerini koruyabilir. Bu çalışmada, bağcılıkta sentetik tohum teknolojisiyle ilgili literatür değerlendirilmiştir. Sentetik tohum metodolojisinin ülkemiz pratikleri için geliştirilme gereksinimleri vardır. Aynı zamanda bağcılıkta ülkemiz asma genetik kaynaklarının uzun vadeli muhafazası, ıslah edilen, patojenlerden arındırılan, elit asma materyallerinden üreticiler için çoğaltma materyali üretimi, asma anacı ve aşı kalemi gereksiniminin kısa sürelerde karşılanabilmesi, bağcılık sektörünün rekabet avantajının sürdürülebilirliği için fırsatlar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bağcılık, eksplant, kapsüllenmiş mikropropagüller, çoğaltma, germplazm muhafazası