Iğdır Üniversitesi Şehit Bülent Yurtseven Yerleşkesinde Bulunan Peyzaj Bitkileri Üzerine Değerlendirmeler

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: Özel Sayı 1, 400 - 412, 25.03.2025

Rıdvan Tik , Tuncay Kaya

https://doi.org/10.53471/bahce.1537709

Öz

Süs bitkileri tarih boyunca dekoratif amaçlarla kullanılmış ve özel ilgi görmüştür. Günümüzde de özellikle kentsel alanlarda yaşayan insanların doğal güzelliklere olan talebi artmıştır. Bu nedenle mevsimlik çiçekler, süs ağaç ve çalıları, yer örtücü süs bitkileri dış mekân bitkisel tasarımlarında sıkça kullanılmaktadır. Ülkemizde ve dünyada mekân tasarımı konusunda öne çıkan alanların başında ise üniversite yerleşkeleri gelmektedir. Bu çalışmada, Iğdır Üniversitesi Şehit Bülent Yurtseven Yerleşkesi peyzaj çalışmasında kullanılan bitkiler ele alınarak Gymnospermae ve Angiospermae şeklinde gruplandırılmıştır. Buna göre yerleşkede 30 familyaya ait 51 cins ve 69 takson peyzaj bitkisi tespit edilmiştir. Ayrıca %54 oranıyla ağaç ve ağaççıklar en büyük grubu oluşturmuş, %40 oranıyla çalılar ve %6 oranı ile sarılıcılar bunu takip etmiştir. Tespit edilen bitkiler arasında en fazla taksona sahip familyalar Rosaceae (11), Cupressaceae (8), Pinaceae (6), Fabaceae (6) ve Caprifoliceae (5) olarak belirlenmiştir. Bitkilerin yerleşkedeki peyzaj değeri hakkında gözlemlere yer verilmiştir. Ayrıca yerleşkede yoğun olarak kullanılan 15 çalı bitkisinin dendrolojik özellikleri ve peyzaj değeri hakkında bilgiler sunulmuştur. Bu sonuçlar; yapılacak diğer araştırma çalışmaları için başlangıç verileri niteliğinde olup, bölgede uygulanacak diğer peyzaj projeleri için ayrıca kıymetli olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Iğdır Üniversitesi Yerleşkesi, Süs Bitkileri, Peyzaj

Assessments on Landscape Plants in Iğdır University Şehit Bülent Yurtseven Campus

Öz

Ornamental plants have been used for decorative purposes throughout history and have attracted special attention. Today, the demand of people living in urban areas for natural beauty has increased. For this reason, seasonal flowers, ornamental trees and shrubs, ground cover ornamental plants are frequently used in outdoor plant designs. In our country and in the world, university campuses are one of the most prominent areas in space design. In this study, the plants used in the landscape study of Iğdır University Şehit Bülent Yurtseven Campus were grouped as Gymnospermae and Angiospermae. Accordingly, 51 genera and 69 taxa belonging to 30 families were identified in the campus. In addition, trees and shrubs constituted the largest group with a rate of 54%, followed by shrubs with a rate of 40% and vines with a rate of 6%. The families with the highest number of taxa were Rosaceae (11), Cupressaceae (8), Pinaceae (6), Fabaceae (6) and Caprifoliceae (5). Observations on the landscape value of the plants in the campus are included. In addition, information about the dendrological characteristics and landscape value of 15 shrubs that are intensively used in the campus are presented. These results are preliminary data for further research studies and will be valuable for other landscape projects to be implemented in the region.

Anahtar Kelimeler

Iğdır University Campus, Ornamental Plants, Landscape

Kaynakça

• Yazgan, M.E., Korkut, A.B., Barış, E., Erkal, S., Yılmaz, R., Erken, K., Özyavuz, M. 2005. Süs bitkileri üretiminde gelişmeler. Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Ankara, s:589-607.
• Eroğlu, E., Kesim, G.A., Müderrisoğlu, H. 2005. Düzce kenti açık ve yeşil alanlarındaki bitkilerin tespiti ve bazı bitkisel tasarım ilkeleri yönünden değerlendirilmesi. Journal of Agricultural Sciences 11(03):270-277.
• Tanfer, M. 2019. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Kampüsü bitki örtüsünün incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul, 250s.
• Tanrıverdi, F. 1975. Peyzaj mimarisi: bahçe sanatının temel prensipleri ve uygulama metotları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Sevinç Matbaası, Ankara, 367s.
• Pamay, B. 1979. Park-bahçe ve peyzaj mimarisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Yayın No:2486-264, İstanbul, 263s.
• Kahveci, B., Erzurumlu, G.S. 2023. Üniversite kampüslerinde peyzaj tasarımı; Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi örneği. Peyzaj 5(2):113-123.
• Kahvecioğlu, C. 2018. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Terzioğlu Yerleşkesindeki peyzaj bitkilerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Çanakkale, 108s.
• Yayğın, R., Akan, H. 2020. Harran Üniversitesi Osmanbey, Eyyübiye, Yenişehir ve Şairnabi Kampüslerinin peyzaj bitkileri üzerine değerlendirmeler. Turkish Journal of Forest Science 4(2):351-395.
• Davis, P.H. 1970. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh University Pres, Vol.3, Edinburgh, 628p.
• Davis, P. H., Tan, K., Mill, R. R. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh Univ Press, Vol.10, Edinburgh, 590p.
• Öztürk, M.A., Seçmen, Ö., Gemici, Y. Görk, G. 1990. Plants and landscape-Ege bölgesi bitki örtüsü. Kendi Yayını, İzmir, 176s.
• Yücel, E., Yaltırık, F., Öztürk, M. 1995. Süs bitkileri (ağaçlar ve çalılar). Anadolu Üniversitesi, Yayın No:833, Fen Fakültesi Yayın No:1, Eskişehir, 183s.
• Yücel, E. 2005. Ağaçlar ve çalılar-1 (trees and schrubs-1). Türmatsan, İstanbul, 301s.
• Mamıkoğlu, N.G. 2007. Türkiye’nin ağaçları ve çalıları. Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul, 728s.
• Ekren, E. 2014. Peyzaj bitkileri ve özellikleri. Kitap Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti., 1.Baskı, İstanbul, 160s.
• Akkemik, Ü. 2018. Türkiye’nin doğal-egzotik ağaç ve çalıları. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü. Cta Ltd. Yayınevi, İstanbul, 1416s.
• Booth, N.K. 1990. Basic elements of landscape architectural design. Department of Landscape Architectural, Ohio State University, Waveland Pres, Inc. Illinois, USA, 315p.
• Abrol, D.P. 2004. Abelia grandiflora. Bee world, 85(1):12-12.
• Gilman, E.F., 2003. Abelia × grandiflora. University of Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences, Edis, 3p.
• OGM, 2024. Orman Genel Müdürlüğü, https:// www.ogm.gov.tr/tr (Erişim: Temmuz 2024).
• Larson, P.D. 1999. Boxwood. Its History, Cultivation, Propagation and Descriptions. Foliar Press, Virginia, 228p.
• Batdorf, L.R. 2004. Boxwood; an illustrated encyclopedia. The American Boxwood Society, Boyce Va. 343p.
• Van Trier, H., Hermans, D., Theunynck, A., Dumon, M. 2005. Buxus. Stichting kunstboek.
• Sarı, Ö., Çelikel, F.G. 2019. Turkey’s boxwoods (Buxus sempervirens and Buxus balearica) and current threats. In 1. International Ornamental Plants Congress, 7. Süs Bitkileri Kongresi, 9-11 Ekim 2019, Bursa, pp:24-26.
• Türkyılmaz, E., Vurdu, H. 2003. Şimşirin (Buxus spp.) genel özellikleri. Gazi Üniversitesi Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 3:65-172.
• Türkyılmaz, A.G.E., Vurdu, H., Serdar, B. 2006. Anadolu şimşirinin (Buxus sempervirens L.) bazı anatomik özellikleri. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty 6(2):274-284.
• Yoshizawa, N., Satoh, M., Yokota, S., Idei, T. 1993. Formation and structure of reaction wood in Buxus microphylla var. insularis Nakai. Wood Sci. Techno. 27:1-10.
• Baillères, H., Castan, M., Monties, B., Pollet, B., Lapierre, C. 1997. Lignin structure in Buxus sempervirens reaction wood. Phytochemistry. 44(1):35-39.
• Potter, D., Eriksson, T., Evans, R.C., Oh, S., Smedmark, J.E.E., Morgan, D.R., Campbell, C.S. 2007. Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution, pp:5-43.
• Bailey, L.H. 1976. Hotus Third, "A concise dictionary of plants cultivated in the United States and Canada". Macmillan Publishing Co. Inc., New York, 312p.
• Pucci, A. 1900. I Cotoneaster. Bullettino della R. Società Toscana di Orticultura 5(2):49-55.
• Popovıcıu, D.R., Negreanu-Pırjol, T.I.C.U.T.A., Motelıca, L., Pırjol, B.S.N. 2020. Carotenoids, flavonoids, total phenolic compounds and antioxidant activity of two creeping cotoneaster species fruits extracts. Rev. Chim 71(3):136-142.
• Popoviciu, D.R., Negreanu-Pîrjol, T., Bercu, R. 2021. Total carotenoid, flavonoid and phenolic compounds concentration in willow leaf cotoneaster (Cotoneaster salicifolius Franch.) fruits. European Journal of Natural Sciences and Medicine 4(1):50-56.
• Eminağaoğlu, Ö. 2014. Euonymus L. (Papaz külahı). CTA Ltd. Yayınevi, İstanbul, s:454-462.
• Sevik, H., Aricak, B., Cetin, M., Canturk, U. 2017. Euonymus japonica bireylerinde bazı yaprak mikromorfolojik karakterlerinin yetişme ortamına bağlı değişimi. In 1. International Turkish World Engineering and Science Congress in Antalya, 7-10 Aralık 2017, pp:1176-1182.
• Arslan, M., Çelem, H. 2001. Ankara’nın egzotik ağaç ve çalıları. Türkiye Tarımsal Araştırma Projesi Yayınları, TÜBİTAK, Ankara, 88s.
• Vlad, M., Vlad, I., Vlad, R., Bartha, S. 2010. The inducement of the rootedness process of Berberis thunbergii "Atropurpurea" cutting using Radistim type bioactive substances. Analele Universităţii din Oradea Fascicula Protecţia Mediului 15:336-338.
• Barr, B., 1985. Propagation of Berberis thunbergii ‘Atropurpurea Nana.’. In Comb. Proc. Intl. Plant Prop. Soc. 35(7):11-12.
• Maciejewska, I. 1997. Pollen morphology of the polish species of the family Caprifoliaceae. Part 1. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 66(2):133-142.
• Karaçelik, A.A., Küçük, M., Iskefiyeli, Z., Aydemir, S., De Smet, S., Miserez, B., Sandra, P. 2015. Antioxidant components of Viburnum opulus L. determined by on-line HPLC-UV-ABTS radical scavenging and LC-UV-ESI-MS methods. Food chemistry 175:106-114.
• Özrenk, K., Gündoğdu, M., Keskin, N., Kaya, T. 2011. Erzincan yöresinde yetişen Gilaburuların (Viburnum opulus l.) bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Journal of the Institute of Science and Technology 1(4):9-14.
• Sagdic, O., Ozturk, I., Yapar, N., Yetim, H. 2014. Diversity and probiotic potentials of lactic acid bacteria isolated from gilaburu, a traditional Turkish fermented European cranberry bush (Viburnum opulus L.) fruit drink. Food Research International 64:537-545.
• Sedat Velioglu, Y., Ekici, L., Poyrazoglu, E.S. 2006. Phenolic composition of European cranberry bush (Viburnum opulus L.) berries and astringency removal of its commercial juice. International Journal of Food Science & Technology 41(9):1011-1015.
• Akbulut, M., Calisir, S., Marakoglu, T., Coklar, H. 2008. Chemical and technological properties of European cranberry bush (Viburnum opulus L.) fruits. Asian Journal of Chemistry 20(3):1875.
• Özer, E. 2000. Gilaburu (Viburnum opulus L.)’nun yeşil çelikle çoğaltılma imkanlarının araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Konya, 64s.
• Çam, M. 2005. Kayseri bölgesinde tüketilen gilaburu (Viburnum opulus L.) meyve suyunun organik asit ve fenolik bileşiklerinin yüksek basınç sıvı kromatografisi (HPLC) ile belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, İzmir, 73s.
• Hızlısoy, H. 2009. Çeşitli mikroorganizmalar üzerine gilaburunun antimikrobiyal etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmasötik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Kayseri, 55s.
• Aksoy, A., Güvensan, A., Akçiçek, E., Öztürk, M. 2004. Ethnoecology of Viburnum opulus L. In: International Symposium on Medicinal Plants: Linkages Beyond National Boundaries, 7-9 September 2004, Islamabad, Pakistan, pp:65-70.
• Sezgin, M., Kâhya, M. 2021. Doğu mazısının (Thuja orientalis L.) embriyo kültürü ile çoğaltımı. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 8(2):381-387.
• Farjon, A. 2005. Monograph of Cupressaceae of sciadopitys. Royal Botanic Gardens Kew, 648p.
• Seeram, N.P., Schutzki, R., Chandra, A., Nair, M.G. 2002. Characterization, quantification, and bioactivities of anthocyanins in Cornus species. Journal of Agricultural and Food Chemistry 50(9):2519-2523.
• Külekçi, A.E., Özkan, G., Ekinci, M., Sezen, İ. 2021. Farklı bakteri ve hormon uygulamalarının Cornus alba ‘Sibirica’ çeliklerinin köklenmesi üzerine etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 8(2):519-527.
• Dong, C., Li, X., Xi, Y., Cheng, Z.M. 2017. Micropropagation of Pyracantha coccinea. Hort Science 52(2):271-273.
• Quiroga, O.E., Bou, S.M., Sarlingo, C.I., Nolasco, S.M. 2003. Study of the composition of Pyracantha crenulata roem seed, oil and meal. Grasas Y Aceites 54(4):335-338.
• Kowalewski, Z., Mrugasiewicz, K. 1971. Neue flavanonheteroside in Crataegus phenophyrum. Planta Medica 19(02):311-317.
• Anderson, N., Peters, W. 2002. Potted plant production of Gaura lindheimeri. Minnesota Commercial Flower Growers Bulletin 51(2):7-9.
• Enfield, A.L. 2003. Flower induction and cultural requirements for quick-cropping of the herbaceous perennials Veronica spicata, Phlox paniculata, Leucanthemum × superbum, Achillea, Gaura lindheimeri, and Campanula (Master of Science). Michigan State University Department of Horticulture, 168p.
• Gilbert, O.L. 1995. Symphoricarpos albus (L.) SF Blake (S.rivularis suksd., S.racemosus Michaux). Journal of Ecology 83(1):159-166.
• Özçelik, H., Korkmaz, M. 2015. Çeşitli yönleriyle Türkiye gülleri. Süleyman Demirel University Faculty of Arts and Science Journal of Science 10(2):1-26.
• Özçelik, H., Gül, A., Özgökçe, F., Ünal, M., Özkan, G., Fakir, H., Orhan, H., Sakçali, S., Korkmaz, M. 2009. Türkiye Rosa L. (Gül) taksonlarının genetik çeşitliliğinin tespiti, ekonomiye kazandırılma olanaklarının araştırılması ve Süleyman Demirel Üniversitesi bünyesinde rosaryum (Gülistan) tesisi. TÜBİTAK, Tovag 105O627 no.lu proje.
• CABI, 2024. Buddleja davidii. (https://www. cabi.org/isc/datasheet/10314) (Erişim Tarihi: 26.06.2024).
• Tallent-Halsell, N.G., Watt, M.S. 2009. The invasive Buddleja davidii (butterfly bush). The Botanical Review 75:292-325.
• APG, I. 2016. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants. APG 4. Botanical Journal of the Linnean Society 181:1-20.
• Jang, J.E., Oh, S.H., Choi, M.J., Lee, J.H., Chung, G.Y., Choi, H.J. 2020. A taxonomic revision of Ligustrum (Oleaceae) in Korea. Journal of Asia-Pacific Biodiversity 13(3):406-429.
• Vermeulen, N. 1997. Encyclopedia of trees and shrubs. Rebo Productions, 288p.
• Aslanboğa, İ. 1997. Fiziksel çevrenin belirlenmesinde bitki örtüsünün işlevleri. Doğayı Korumada Kent ve Ekoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İstanbul, 166-170s.
• Sakıcı, Ç., Karakaş, H., Kesimoğlu, M.D. 2013. Kastamonu kent merkezindeki kamusal açık yeşil alanlarda kullanılan bitki materyali üzerine bir araştırma. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty 13(1):153-163.
• Eroğlu, E., Kesim Akıncı, G., Müderrisoğlu, H. 2005. Düzce kenti açık ve yeşil alanlarındaki bitkilerin tespiti ve bazı bitkisel tasarım ilkeleri yönünden değerlendirmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 11(3):270-277.