Türkiye’de Doğal Yayılış Gösteren Buxus sempervirens’te Farklı Çelik Boylarının Köklenme Özellikleri ve Kök Morfolojik Gelişimi Üzerine Etkileri

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: Özel Sayı 1, 19 - 25, 25.03.2025

Ömer Sarı , Fatih Kebeli , Fisun Gürsel Çelikel

https://doi.org/10.53471/bahce.1539858

Öz

Çalışma ile ülkemizde doğal yayılış gösteren Buxus sempervirens türünde farklı çelik boylarının köklenme özellikleri ve kök morfolojisi gelişimi üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla üç farklı çelik boyu (5 cm, 10 cm ve 15 cm) kullanılmıştır. Deneme 2023 yılı sonbahar döneminde kurulmuş, köklenen çelikler Nisan 2024’te sökülmüştür. Çalışma bulgularına göre kök sayısı (15 adet) ve kök kalitesi (3) bakımından en iyi sonuçlar 15 cm boyundaki çeliklerde bulunmuştur. Sürgün uzunluğu, yaprak sayısı, kallus oranı ve köklenme oranı bakımından ise en yüksek sonuçlar 10 cm boyundaki çeliklerde tespit edilmiştir. Çalışmada 5 cm boyundaki çeliklerde sürgün oluşmazken, 10 ve 15 cm boyundaki çeliklerin sürgün sayısı üzerine etkisi benzer bulunmuştur. En düşük değerler 5 cm boyundaki çeliklerde tespit edilmiştir. Kök morfolojisi bakımından ise 10 cm çelik boyunda diğer çelik boylarından önemli derecede daha yüksek kök uzunluğu (155.4 cm), kök yüzey alanı (49.6 cm²), kök uç sayısı (254 adet), kök dallanma sayısı (956 adet) ve kök kesişme sayısı (398 adet) saptanmıştır. Kök hacmi (0.97 cm³) ve kök çapı (1.20 mm) bakımından ise en iyi sonuçlar 15 cm boyundaki çeliklerden elde edilmiştir. Kök morfolojisinde de en düşük sonuçlar 5 cm boyundaki çeliklerden elde edilmiştir. Sonuç olarak B.sempervirens’te köklenme ve kök morfolojisi özelliklerinin gelişimi için en iyi çelik boyunun 10 cm olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Şimşir, çelik boyu, köklenme, kök morfolojisi

Effects of Different Cutting Lengths on Rooting Characteristics and Root Morphological Development in Buxus sempervirens Naturally Distributed in Türkiye

Öz

The aim of the study was to determine the effects of different cutting lengths on rooting characteristics and root morphological development of Buxus sempervirens naturally distributed in Türkiye. For this purpose, three different cuttings lengths (5 cm, 10 cm and 15 cm) were used. The experiment was established in the autumn of 2023, and the rooted cuttings were removed in April 2024. According to the study findings, the best results in terms of root number (15) and root quality (3) were found in 15 cm long cuttings. The highest results in terms of shoot length, number of leaves, callus rate and rooting rate were detected in 10 cm long cuttings. While no shoots were formed in 5 cm long cuttings, the effect of 10 and 15 cm cuttings on the number of shoots was found to be similar. The lowest results were detected in 5 cm cuttings. In terms of root morphology, the highest number of root lengths (155.4 cm), root surface area (49.6 cm²), number of tips (254), number of forks (956) and number of crossings (398) in a 10 cm cuttings length were obtained to be significantly higher than other cuttings length. The highest results in terms of root volume (0.97 cm³) and root diameter (1.20 mm) were obtained from 15 cm cuttings. The lowest results in root morphology were obtained from 5 cm cuttings. As a result, it can be said that the best cutting length for the development of rooting and root morphological characteristics in B. sempervirens is 10 cm.

Anahtar Kelimeler

Boxwood, cutting length, rooting, root morphology.

Kaynakça

• Larson, P.D. 1999. Boxwood: Its History, Cultivation, Propagation and Descriptions. Foliar Press, Virginia.
• Batdorf, L.R. 2005. Boxwood Handbook, A Practical Guide (3rd Ed.). The American Boxwood Society, Boyce, VA, USA.
• Van Trier, H., Hermans, D., Theunynck, A., Dumon, M. 2005. Buxus. Stichting Kunstboek.
• Sarı, Ö., Çelikel, F.G. 2019. Türkiye’nin şimşirleri (Buxus sempervirens ve Buxus balearica) ve mevcut tehditler. VII. Süs Bitkileri Kongresi ve I. Uluslararası Süs Bitkileri Kongresi, 9-11 Ekim 2019, Bursa, Türkiye, s:383-393.
• Sarı, Ö., Çelikel, F.G., Yaşar, H. 2022. Current status and the last locations of Turkey’s native Buxus species (Buxus sempervirens L. and Buxus balearica Lam.) under threats. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 8(2):179-196. https://doi.org/10.24180/ijaws.1073061.
• Hizal, E., Kose, M., Yesil, C., Kaynar, D. 2012. The new pest Cydalima perspectalis (Walker, 1859) (Lepidoptera: Crambidae) in Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 11(3):400-403.
• Kaygın, T.A., Taşdeler, C. 2018. Cydalima perspectalis (Walker) (Lepidoptera: Crambidae) şimşirlerimiz için bir tehdit mi? III. Türkiye Orman Entomolojisi ve Patolojisi Sempozyumu, Bildiri Özetleri Kitabı, s:21, 10-12 Mayıs 2018, Artvin.
• Yıldız, Y., Yıldırım, İ., Bostancı, C., 2018. Bartın ilinin istilacı böcek türleri. III. Türkiye Orman Entomolojisi ve Patolojisi Sempozyumu, s. 25, 10-12.05.2018. Artvin.
• Ak, K., Sarı, Ö., Altaş, K., Yaşar, H. 2021. A new pest in the boxwood fields of Hatay province, Cydalima perspectalis (Walker 1859) (Lepidoptera: Crambidae). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 22(1):109-116. https://doi.org/10.17474/artvinofd.893012.
• Mitchell, R., Chitanava, S., Dbar, R., Kramarets,V., Lehtijärvi, A., Matchutadze, I., Mamadashvili, G., Matsiakh, I., Nacambo, S., Papazova-Anakieva, I., Sathyapala, S., Tuniyev, B., Vétek, G., Zukhbaia, M., Kenis, M. 2018. Identifying the ecological and societal consequences of a decline in Buxus forests in Europe and the Caucasus. Biological Invasions, 20:3605-3620. https://doi.org/10.1007/s10530-018-1799-8.
• Langé, P.P. 2014. Efecto de auxinas en el enraizamiento de estaquillas de Buxus sempervirens L. En Distintas Épocas Del Año.
• Güney, D., Bayraktar, A., Atar, F., Chavoshi, S.H., Turna, İ. 2023. The effects of different rooting temperatures and phytohormones on the propagation of boxwood cuttings. Baltic Forestry, 29(1), id593. https://doi.org/10.46490/bf593.
• Kaushik, S., Shukla, N. 2020. A review on effect of IBA and NAA and their combination on the rooting of stem cuttings of different ornamental crops. J. Pharmacogn Phytochem 9(3):1881-1885.
• Dorairaj, D., Suradi, M.F., Mansor, N.S., Osman, N. 2020. Root architecture, rooting profiles and physiological responses of potential slope plants grown on acidic soil. PeerJ, 8, e9595. https://doi.org/10.7717/peerj.9595.
• Sarı, Ö., Çelikel, F.G. 2024. Bursa ilinde doğal olarak yayılış gösteren şimşirlerin (Buxus sempervirens L.) bazı morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi 34(Özel Sayı):88-98. https://doi. org/10.18615/anadolu.1404009.
• Hassanpour, H., Shırı, M.A. 2014. Propagation of Iranian Cornelian cherry (Cornus mas L.) by rooted stem cuttings. Notulae Scientia Biologicae 6(2):192-195 https://doi.org/10.15835/nsb629295
• Vieira, L.M., Kruchelski, S., Gomes, E.N., Zuffellato-Ri-bas, K.C. 2018. Indole butyric acid on boxwood propagation by stem cuttings. Ornamental Horticulture 24(4):347-352, https:// doi.org/10.14295/oh.v24i4.1185.
• Verma, P., Chauhan, P.S., Chandel, J.S., Thakur, M. 2015. Effect of the size of cuttings (length and diameter) on rooting in cuttings of apple clonal rootstock Merton 793. Journal of Applied and Natural Science 7(2):602-605. https://doi.org/10. 31018/jans.v7i2.652.
• Stefancic, M., Stampar, F., Osterc, G. 2005. Influence of IAA and IBA on root development and quality of Prunus ‘GiSelA 5’ leafy cuttings. Horticulture Science, 40(7):2052-2055.
• Gautam, N.N., Singh, K., Singh, B., Seal, S., Goel, A., Goel, V.L. 2010. studies on clonal multiplication of Guava (Psidium guajava L.) through cutting under controlled conditions. Australian Journal of Crop Science 4(9):666-669.
• Markovic, M., Grbic, M., Djukic, M. 2014. Effects of cutting type and method of IBA application on rooting of softwood cuttings from elite tree of cornelian cherry (Cornus mas L.) from Belgrade area. Silva Balacania 15(1):30-37.
• Macdonald, B. 1986. Macdonald, B. 1986. Practical woody plant propagation for nursery growers. Timber Press, Portland, Oregon, Vol.1 (pp:xiv+-669).
• Hartmann, H.T., Kester, D.E., Davies, Jr. F.T., Geneve, R.L. 2002. Hartmann and Kester’s plant propagation principles and practice, Seventh ed. Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey.
• Khan, M.A., Wang, Y., Uddin, S., Muhammad, B., Badshah, M.T., Khan, D., Muneer, M.A., Munır, M.Z., Jia, Z.K. 2020. Propagation of Magnolia biondii Pamp through stem cuttings using exogenous hormones. Applied Ecology & Environmental Research 18(2), https://doi.org/10. 15666/aeer/1802_22132229.
• Turgut, F., Yıldırım, M.U., Baş, M., Sarıhan, E.O. 2024. Farklı köklendirme ortamları ve IBA uygulamalarının lavantada (Lavandula × intermedia Emeric ex Loisel.) ilkbahar ve sonbahar çeliklerinin köklenmesine etkisi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 39(1):55-70, https://doi.org/10.7161/omuanajas.1378997.
• Leakey, R.R.B., Mohammed, H.R.S. 1985. The effects of stem length on root initiation in sequential single-node cuttings of Triplochiton scleroxylon K.Schum. Journal of Horticultural Science 60:431-437. https://doi.org/10.1080/ 14620316.1985.11515648.
• Aminah, H., Dick, J.M., Leakey, R.R.B., Grace, J., Smith, R.I. 1995. Effect of indole butyric acid (IBA) on stem cuttings of Shorea leprosula. Forest Ecology and Management 72(2-3):199-206, https://doi.org/10.1016/0378-1127(94)03461-5.
• Leakey, R.R. 2004. Physiology of vegetative reproduction. Academic Press, Encyclopedia of Forest Sciences, Australia, 17 p.
• Ertan, E., Ertan, B., Şirin, U., Dolgun, O. 2006. Farklı boy ve çapta odun çeliklerinin “Bursa Siyahı” incir çeşidinde fidan gelişim performansı üzerine etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3(1):37-44.
• Banko, T.J., Stefani, M.A. 1986. Effects of wounding, IBA and basal trimming on rooting of boxwood cuttings. Journal of Environmental Horticulture 4(3):72-73, https://doi.org/10.24266/ 0738-2898-4.3.72.
• Palanisamy, K., Kumar, P. 1997. Effect of position, size of cuttings and environmental factors on adventitious rooting in neem (Azadirachta indica A. Juss). Forest Ecology and management, 98(3):277-280, https://doi.org/10. 1016/s0378-1127(97)00116-3.
• Tchoundjeu, Z., Leakey, R.R.B. 1996. Vegetative propagation of African mahogany: effects of auxin, node position, leaf area and cutting length. New Forests, 11:125-136. https://doi.org/10.1007/ bf00033408.