Melezleme Yoluyla Geliştirilen Ümitvar Karanfil Genotipleri İçin Uygun Anaç Yetiştirme Ortamlarının Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: Özel Sayı 1, 290 - 299, 25.03.2025

Ayşe Serpil Kaya , M. Uğur Kahraman , Köksal Aydinşakir , Murat Şimşek , Ercan Sallahoğlu , Soner Kazaz

https://doi.org/10.53471/bahce.1548314

Öz

Karanfil, Türkiye’de yetiştirilen kesme çiçek türleri arasında 602 hektar üretim alanı ve %94’lük ihracat payı ile başta Antalya ili olmak üzere yetiştiriciliği yapılan önemli bir türdür. Türkiye'de karanfil yetiştiriciliğindeki en önemli sorunların başında üretim materyalinde dışa bağımlılık gelmektedir. Bu durum sektörün gelişiminin önündeki en önemli engellerden biridir. Bu kapsamda üretim materyalindeki dışa bağımlılığı azaltmak, verimli ve kaliteli yerli karanfil çeşitleri elde etmek amacıyla 2012-2015 yılları arasında ‘Karanfil Çeşit Geliştirme Projesi’ isimli proje yürütülmüş ve ümitvar genotipler belirlenmiştir. Elde edilen genotiplerden kaliteli çoğaltım materyali elde etmeye yönelik yapılan bu çalışmada sekiz adet ümitvar genotip, Likya Kaya çeşidi ve Carimbo ticari çeşidi bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Bitkisel materyalin anaçlık kalitesini belirlemek amacıyla genotiplerin %60 torf + %40 ponza, %60 torf + %40 perlit, %100 kokopit ve %100 toprak ortamlarına dikimleri yapılmıştır. Anaçlık bitkilerin çelik alma aşamasına hızlı gelmesi ve hasat edilen çeliklerin daha kısa sürede köklenmesi ile ilgili kriterlerde %60 torf + %40 perlit ortamından daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. Kullanılan ortamlar arasından %60 torf + %40 pomza uygulaması çelik sayısı, çelik uzunluğu ve çelik ağırlığı kriterleri bakımından ön plana çıkmıştır. Çelik kalınlığı ve kök yaş ağırlığı yüksek çelikler ise %100 kokopit ortamındaki anaçlıklardan elde edilmiştir. Kuru madde miktarı en yüksek olan çelikler ise toprak ortamında yetişen anaçlıklardan elde edilmiştir. Sonuç olarak, %60 torf + %40 perlit ve %60 torf + %40 ponza ortamları, karanfil anaç bitki yetiştiriciliği için önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Anaç, Çelik, Karanfil, yetiştirme ortamı

Determination of Suitable Rootstock Media for Promising Some Carnation Genotypes Obtained by Hybridization

Öz

Among the cut flower species grown in Türkiye, carnation is an important species cultivated mainly in Antalya province with a 602-ha production area and 94% export share. One of the most important problems in Türkiye is foreign dependence on production materials. This is an important obstacle for the cut flower sector. To reduce foreign dependency on production materials and to obtain productive and high-quality local carnation varieties, the project called 'Carnation Cultivar Development Project' was conducted between 2012-2015 and promising genotypes were identified. Nine genotypes and one commercial cultivar (Carimbo) were used to obtain quality propagation material. To determine the rootstock quality, the genotypes were planted in four growing substrates (60% peat + 40% pumice, 60% peat + 40% perlite, 100% coco peat, and 100% soil). Better results were obtained from the 60% peat + 40% perlite medium in terms of the criteria regarding the rapid development of rootstock to the cutting stage and the rooting of harvested cuttings in a shorter time. Among the media used, 60% peat + 40% pumice application came to the fore in terms of the number of cuttings, steel length and steel weight criteria. Cuttings with high cutting thickness and root fresh weight were obtained from rootstocks grown in 100% coco peat medium. The cuttings with the highest dry matter content were obtained from rootstocks grown in soil. In conclusion, 60% peat + 40% perlite and 60% peat + 40% pumice medias can be recommended for carnation rootstock cultivation.

Anahtar Kelimeler

Rootstock, Cutting, Carnation, media

Kaynakça

• AIPH, 2023. International statistics flowers and plants 2023. Netherlands: AIPH/Union Fleurs International Flower Trade Association (https:// aiph.org/wp-content/uploads/2024/02/isyb-2023-08.02.24.pdf) (Erişim Tarihi: Haziran 2024).
• Bharathy, P.V., Sonawane, P.C., Sasnur, A. 2003. Effect of different planting media on rooting of cuttings in carnation (Dianthus caryophyllus L.). J. Maharastra Agric. Univ. 28(3):343-344.
• Bhatia, S.B., Gupta, Y.C., Dhiman, S.R. 2004. Effect of growing media and fertilizers on growth and flowering of carnation under protected condition. Journal of Ornamental Horticulture 7(2):174-178.
• Black, C.A., Ewans, O.D., Ensminger, L.E., White, J.L., Clark, F.E., Dinaver, R.C. 1982. Methods of soil analysis part 2 chemical and microbiological properties 2. Soil Sci. Soc. of Am. Inch. Publ., Madison, Wisconsin, ABD, 1572.
• Bouyoucos, G.J. 1951. A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of soil. Agronomy Jour 43:434-438.
• Dabski, M. 1996. Wpływ podłoży ogrodnıczych na początkowy wzrost goźdzıka szklarnıowego (Dianthus caryophyllus L.) po wysadzenıu z kultur in vitro. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 429:77-79.
• Ergin, B.R. 2000. Topraksız kültürün anaçlık karanfil bitkisinin çelik verimine ve kalitesine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, İzmir, 49s.
• Güzel, N. 1989. Süs bitkilerinin gübrelenmesi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, Adana, 196s.
• Jackson, M.L. 1967. Soil chemical analysis. Prentice-Hall of India Private Limt. New Delhi, ABD, 498.
• Kacar, B. 1994. Bitki, toprak ve gübre analizleri 3: fiziksel ve kimyasal toprak analizleri. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 613s.
• Kacar, B., İnal, A. 2008. Bitki analizleri. Cilt:1, Nobel Yayınları, Ankara, 892s.
• Kaplan, M. 1993. Farklı topraksız kültür ortamlarının karanfil verim ve kalitesi üzerine etkileri. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 17(4):987-996.
• Kaya, A.S., Karagüzel, Ü.Ö., Kazaz, S., Aydinşakir, K. 2013. Dünyada karanfil ıslahçısı önemli firmalar ve ıslah çalışmaları. 5. Süs Bitkileri Kongresi, 6-9 Mayıs 2013, Yalova, 2:739-743.
• Kazaz, S., Yılmaz, S., Sayın, B. 2009. Comparison of soil and soilless cultivation of carnation in Isparta province. International Symposium on Strategies Towards Sustainability of Protected Cultivation in Mild Winter Climate, 6-11 Nisan 2008, Antalya, pp:547-552.
• Kazaz, S. 2016. Dünya süs bitkileri sektöründe ürün deseni, sosyoekonomik ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler ile Türkiye’nin gelecek vizyonu. 6. Süs Bitkileri Kongresi, 19-22 Nisan 2016, Antalya, s:3-13.
• Kiyota, D., Hanan, J.J. 1982. Effect of temperature on carnation cutting production. Research Bulletin, Colorado Greenhouse Growers' Association 385:1-3.
• Kocabaş, I., Çitak, S., Asri, F.Ö., Sönmez, S., Kaplan, M. 2008. Depolanan ve depolanmayan karanfil çeliklerine yapraktan uygulanan Fe-Edta gübrelemesinin karanfil (Dianthus caryophyllus L.) bitkisinin beslenmesi üzerine etkisi. Anadolu Journal of Agricultural Sciences 23(2):83-91.
• Lindsay, W.L., Norwell, W.A. 1978. Development of a DTPA soil test for Zn, Fe, Mn, and Cu. Soil Sci. Amer. Jour. 42(3):421-428.
• Lu, W.J. 1958. The effects of plant hormones, rooting media, and intermittent mist on the rooting and transplanting of herbaceous, evergreen, and hardwood cuttings (PhD). Montana State University-Bozeman, College of Agriculture, 63.
• Lyakh, V.M. 1986. Effectiveness of magnesium fertilizers in plantings of perpetual carnation on substrates containing calcareous loam. Cabidigitallibrary 33:24-29.
• Minuto, G., Accati, E. 1995. Cut flower carnations, cultivation on perks. Cult. Protette 24:113-116.
• Mirzaev, M.M. 1988. The effectiveness of methods of raising meristemic carnation plants in soilless substrates. Biotechnologia v Sadovodstve I Vinogradarstve 31-34.
• Momin, K.C.H., Dhiman, S.R., Gupta, Y.C., Bharadwaj, S.K., Kumar, S. 2015. Nutrient management for cutting production in carnation (Dianthus caryophyllus). The Indian Journal of Agricultural Sciences 85(4):509-514.
• Olsen, S.R., Sommers, E.L. 1982. Phosphorus soluble in Sodium bicarbonate. Methods of Soil Analysis, Part 2, Chemical and Microbiological Properties. Edit:A.L. Page, P.H. Miller, D.R. Keeney, 404-430.
• Özkan, B., Karagüzel, O. 1997. Antalya'da kesme çiçek üretiminin mevcut durumu. Derim Dergisi 14(2):50-61.
• Özzambak, E., Kızılok, S., Özen, Ş., Ergin, R. 1998. Topraksız kültürde karanfilin gelişmesi ve çiçeklenmesi üzerine farklı çinko uygulamalarının etkileri. 1. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi, 6-9 Ekim 1998, Yalova, 181-187.
• Renuka, K., Chandrasekhar, R., Pratap, M. 2015. Effect of different media treatments on rooting of carnation (Dianthus cryophyllus L.) cuttings of cv. Baltico under poly house conditions. The Asian Journal of Horticulture 10(1):118-121.
• Renuka, K., Chandra Sekhar, R. 2017. Studies on the effect of different media and their combinations on rooting of carnation (Dianthus caryophlus L.) cuttings of cv. Keiro under polyhouse conditions. Plant Archives 17(1):509-512.
• Soltani, M., Naderi, D. 2016. Yield compounds and nutrient elements of carnation (Dianthus caryophyllus L.) under different growing media. Open Journal of Ecology 6(4):184-191.
• Sönmez, İ., Kaplan, M. 2011. The effect of some agricultural wastes composts on carnation cultivation. African Journal of Agricultural Research 6(16):3936-3942.
• TÜİK, 2023. Bitkisel üretim istatistikleri (biruni. tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr) (Erişim Tarihi: Ağustos 2024).
• Ülgen, A.N., Yurtsever, N. 1995. Türkiye gübre ve gübreleme rehberi. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 230s.