Doğal Soğanlı Bitki Türlerinin Ekoturizmdeki Rolü: Adana İli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: Özel Sayı 1, 238 - 248, 25.03.2025

Begüm Işıkköylü , Yüksel Ünlükaplan

https://doi.org/10.53471/bahce.1557392

Öz

Süs bitkileri; insanların farklı yöntemler kullanarak sağlık, estetik, fonksiyonel ve ekonomik amaçla ürettiği ve farklı amaçlar için kullandığı bitkilerdir. Ülkemizin sahip olduğu bitki örtüsündeki tür çeşitliliği de göz önüne alındığında, “süs bitkisi niteliğinde” tanımlanabilecek doğal tür sayımız oldukça fazladır. Bu çalışmada ülkemizde doğal süs bitkilerinin korunmasına ve kontrollü üretimine yönelik Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından her dört yılda bir çıkarılan “Süs Bitkileri Sektör Politika Belgesi” nin yanı sıra, 26.12.2023 tarih ve 32411 sayılı resmî gazetede yayımlanan “Doğal Çiçek Soğanlarının 2024 yılı İhracat Listesi Hakkında Tebliği” incelenerek, doğal soğanlı bitki türleri listelenmiş ve yayılış gösterdikleri alanlar harita üzerinde gösterilmiştir. Çalışmada Türkiye Bitkileri Veri Servisinde (TÜBİVES) Adana ilinin yer aldığı C5 grid sisteminde doğal olarak yayılış gösteren ve halk tarafından da en yaygın olarak bilinen Anemone blanda Schott et Kotschy, Arum dioscoridis SM., Cyclamen cilicium Boiss. et Heldr. ve Eranthis hyemalis (L.) Salisb türleri seçilerek bu türlerin morfolojik özellikleri tanımlanmış ve ekoturizmdeki rolü ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğal soğanlı bitkiler, Ekoturizm, Süs bitkileri, botanik turizmi

The Role of Natural Bulbous Plant Species in Ecotourism: The Example of Adana Province

Öz

Ornamental plants are plants that people produce and use with different methods for health, aesthetics, functionality and economic purposes. Considering the species diversity in our country’s vegetation, the number of natural species that can be defined as "ornamental plants" is quite high. In this study, in addition to the "Ornamental Plants Sector Policy Document" issued by the Ministry of Agriculture and Forestry every four years for the protection and controlled production of natural ornamental plants in our country, the "Communiqué on the 2024 Natural Flower Bulb Export List" published in the official gazette dated 26.12.2023 and numbered 32411 was examined, and the natural bulbous plant species were listed and the areas where they were distributed were shown on the map. In the study, according to TÜBİVES data, the species Anemone blanda Schott et Kotschy, Arum dioscoridis SM., Cyclamen cilicium Boiss. et Heldr. and Eranthis hyemalis (L.) Salisb, which are the most well-known species in the public and naturally distributed in the C5 grid system where Adana province is located, were selected, the morphological characteristics of these species were defined and their roles in ecotourism were revealed.

Anahtar Kelimeler

Natural bulbous plants, Ecotourism, Ornamental plants, botanical tourism

Kaynakça

• Erken, K., Parlak, S., Yılmaz, M. 2022. Endemik taksonların korunması ve tür koruma eylem planları. Ağaç ve Orman Dergisi 3(1):33-46.
• Güner, H.B. 2006. İstanbul’daki botanik bahçelerinde yetişen Türkiye geofitlerinin envanteri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Halevy, A.A. 1990. Recent advances in control of flowering and growth habit of geophytes. Acta Horticultuare 266:35-42.
• Seyidoğlu, N. 2009. Bazı doğal geofitlerin peyzaj düzenlemelerinde kullanımı ve üretimi üzerine araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kravkaz, İ.S., Vurdu, H., Türkyılmaz, E. 2006. Potansiyel süs bitkisi olarak çiğdemler (Crocus spp.). Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 6(1):135-140.
• Kutbay, H.G., Sürmen, B., Ağır, Ş. U., Kılıç, D.D. 2017. Samsun ili kıyı kumullarında tespit edilen yabancı bitkiler. Turkish Journal of Weed Science 20(2):19-27.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, 2023. Doğal çiçek soğanlarının 2024 yılı ihracat listesi hakkında tebliğ. Resmî Gazete, Sayı:32411.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, 2021. Süs bitkileri sektör politika belgesi 2020-2024. (https://www. tarimorman.gov.tr/tagem/belgeler/yayin/su%cc%88s%20bı%cc%87tkı%cc%87lerı%cc%87sekto%cc%88rpolitika%20.pdf) (Erişim: Aralık 2024).
• TÜBİVES, 2024. Türkiye bitkileri veri servisi (http://194.27.225.161/yasin/tubives/index.php) (Erişim Tarihi: Ağustos 2024).
• Floranatolica, 2022. Anemone blanda (https:// www.floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ıd=anemone-blanda) (Erişim: Ağustos 2024).
• Botany, 2015. Anemone blanda Schott et Kotschy (https://botany.cz/en/anemone-blanda/) (Erişim Tarihi: Aralık 2024).
• Floranatolica, 2022. Arum dioscoridis (https:// www.floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ıd=arum-dioscoridis) (Erişim: Ağustos 2024).
• Tropical Britain, 2011. Arum dioscoridis, (https:// www.tropicalbritain.co.uk/arum-dioscoridis-spectabile.html) (Erişim Tarihi: Ağustos 2024).
• Floranatolica, 2022. Cyclamen cilicium (https:// www.floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ıd=cyclamen-cilicium) (Erişim: Ağustos 2024).
• Antalya Orkidelerini ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Derneği, 2018. Cyclamen cilicium (https: //www.antok.org.tr/tr/bitkibankasi/primulaceae-cuhacicegigiller/cyclamen/cyclamen-cilicium-boiss-heldr-4.html) (Erişim: Ağustos 2024).
• Floranatolica, 2022. Eranthis hyemalis (https:// www.floranatolica.com/eukaria/gui/species.php?ID=eranthis-hyemalis) (Erişim: Ağustos 2024).
• Gardenia, 2024. Eranthis hyemalis (https:// www.gardenia.net/plant/eranthis-hyemalis-winter-aconite) (Erişim Tarihi: Ağustos 2024).
• Yılmaz, H., Karahan, F. 2003. Eko-turizm yaklaşımlarında flora turizmi: Palandöken dağlarının potansiyeli. 1. Ulusal Erciyes Sempozyumu, 94-95.
• Demir, B., Yılmaz, H. 2018. Botanik turizmi ve endemik türlerin korunması. Turizm ve Çevre Dergisi 5(2):123-135.
• Kaya, T., Yıldız, E. 2019. Ekoturizmde yeni yaklaşımlar: botanik turizmi. Sürdürülebilir Turizm Çalışmaları 3(1):45-60.
• Sayılan, H. 2008. Endemik bir bitki türü olan Muş lalesi (Tulipa sintenisii baker)’nin botanik turizmi (bitki gözlemciliği) amaçlı değerlendirilmesi. Ulusal Coğrafya Sempozyumu 4(2):473-474.
• Tutcu, A. 2021. Ekoturizm ve Türkiye’nin ekoturizm potansiyelinin değerlendirmesi. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi 1(6):68-82.
• Resmî Gazete, 2024. Doğal çiçek soğanlarının 2025 yılı ihracat listesi hakkında tebliğ. (https:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/12/20241214-4.htm) (Erişim Tarihi: Aralık 2024).
• Uğureli, A. 2020. Yukarı Çukurova folklorunda tirşik. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 9(1):180-204.