Kahramanmaraş ve Mersin Bölgesinde Doğal Yayılış Gösteren Colchicum Türlerinde Morfolojik Karakterizasyon

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: Özel Sayı 1, 349 - 354, 25.03.2025

Serap Balik , Hüsamettin Aycan Alp , Yesim Yalcin Mendi

https://doi.org/10.53471/bahce.1559633

Öz

Türkiye florasında Endemizm oranı yaklaşık %34 olup bu oran birçok Avrupa ülkesinden daha yüksektir. Bu çeşitliliğin önemli bir kısmını süs bitkileri sektörü için ekonomik öneme sahip, geofitler (birçok soğanlı, yumrulu ve rizomlu bitkiler) oluşturmaktadır. Ülkemizde önemli soğanlı bitkilerden biri olan Colchicum cinsi, Colchicaceae ailesine aittir. Colchicum türlerinde, türlere özgü çiçeklenme zamanını ve "perigon tüp çapı", "perigon segment yüzeyi", "yaprak yüzeyi", "yaprak şekli" vb. diğer morfolojik karakterler morfolojik varyasyonu ayırt etmek için önemli kriterlerdir. Colchicum türlerinin içerdiği sekonder metabolitleri (kolşisinoidler) tarımsal biyoteknolojide bitki ıslahçıları tarafından kromozomların katlanmasında ve Gut, Akdeniz anemisi gibi iltihaplı hastalıkların tedavisinde önemli bir uygulama olarak kullanılmaktadır. Türkiye’deki Colchicum türlerinin geniş çeşitliliği göz önüne alınarak Kahramanmaraş ve Mersin illerinde doğal yayılış gösteren bazı Colchicum türlerinin doğal lokasyonları ve ilk çiçeklenme tarihleri 3 yıllık gözlemler ile belirlenmiş olup aynı zamanda “bitki boyu", "çiçek rengi", "çiçek çapı", "çiçek sapı uzunluğu", "yaprak boyu", "yaprak sayısı", "yaprak şekli", “yaprak tüylülüğü”, gibi morfolojik karakterizasyona ait morfolojik özelliklerin ölçümleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Colchicum, Doğal Türler, Morfolojik Karakterizasyon

Morphological Characterization of Colchicum Species Naturally Distributed in Kahramanmaraş and Mersin Regions

Öz

The rate of endemism in the Turkish flora is approximately 34%, which is higher than many European countries. A significant portion of this diversity consists of geophytes (plants with many bulbs, tubers and rhizomes) that have economic importance for the ornamental plants sector. The genus Colchicum, one of the important bulbous plants in our country, belongs to the Colchicaceae family. In Colchicum species, species-specific flowering time and other morphological characters such as "perigonum tube diameter", "perigonum segment surface", "leaf surface", "leaf shape" are important criteria for distinguishing morphological variation. Secondary metabolites (colchicinoids) contained in Colchicum species are used by plant breeders in agricultural biotechnology as an important application in chromosome doubling and in the treatment of inflammatory diseases such as gout and Mediterranean anemia. Considering the wide diversity of Colchicum species in Turkey, the natural locations and first flowering dates of some Colchicum species naturally distributed in Kahramanmaraş and Mersin provinces were determined by 3-year observations and at the same time, morphological characteristics such as "plant height", "flower color", "flower diameter", "peduncle length", "leaf length", "leaf number", "leaf shape", "leaf hairiness" were measured.

Anahtar Kelimeler

Colchicum, Natural Species, Morphological Characterization

Kaynakça

• Konuralp, L.Y. 2013. Apples. In: J. Janick, J.N. Moore (Eds.): Field Guide to Wild Flowers of Turkey 1. Bulbous Plants. ISBN:978-605-89610-6-7, Türkiye, pp:176.
• Cabuk Sahin, E., Kaya, E., Tuyel, U., Aydin, Y., Ozhatay, N., Altinkut Uncuoglu, A. 2021. An assessment on the floristic variety of Colchicum genus of Turkey in terms of morphological characteristics. Scientia Horticulturae 287(2021): 110251. www.elsevier.com/locate/scihorti.
• Küçüker, O. 1983. İstanbul çevresinin bazı Colchicum türleri üzerinde morfolojik, anatomik ve sitolojik araştırmalar (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, İstanbul.
• Anonim, 2006. International union for the protection of new varieties of plants. TULIP UPOV Code: TULIP. Guidelines For the Conduct of Tests for Distinctness, Uniformity and Stability. TG/115/05-04-2006, Geneva.
• Kamenetsky, R., Okubo, H. 2013. Ornamental geophytes: from basic science to sustainable production. CRC Press, New York.
• Düşen, O.D., Sümbül, H. 2007. A morphological investigation of Colchicum L. (Liliaceae) species in the Mediterranean region in Turkey. Doga, Turkish Journal of Botany, 31(5):373-419.
• Kaya, E. 2009. “Colchicum L”, Türkiye’nin doğal süs bitkileri kataloğu. Tasarım Matbaacılık Hizmetleri, Yalova.
• Baytop, T. 1999. Türkiye’de bitkiler ile tedavi/ geçmişte ve bugün. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Merkez Kütüphanesi/F01 BAY 1999.
• Hayashi, T., Yoshida, K., Sano. K. 1988. Formation of alkaloids in suspension-cultured Colchicum autumnale. Phytochem. 27:1371-1374.
• Çelebioğlu, S. 1949. Farmakognozi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Toplan, G.G., Gürer, Ç., Mat, A. 2016. Importance of Colchicum species in modern therapy and its significance in Turkey. Dergi Park 46(2):129-144.
• Özhatay, N., Byfield, A. 2005. Türkiye’nin 122 önemli bitki alanı. Doğal Hayatı Koruma Vakfı, s:1-24, 476, İstanbul.
• Yalçın Mendi, Y., Kaya, E., Koyuncu, O., Çürük, P., Tütüncü, M., İzgü, T., Sevindik, B., Şimşek, Ö., Özkaya, A., Sarı, M., Özdem, M.Ş., Uğur, S. 2019. Investigation of protocol of somatic embryogenesis, cryopreservation and synthetic seed production in some Colchicum species grown naturally and endemic to Turkey. 1. International Ornamental Plants Congress-7. Süs Bitkileri Kongresi, 9-11 October 2019, Bursa, Türkiye.