Tokat Kent Parkı’nın Bitkisel Tasarım Açısından Değerlendirilesi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: Özel Sayı 1, 157 - 168, 25.03.2025

Tuğçe Ünsal , Aysun Çelik

https://doi.org/10.53471/bahce.1560236

Öz

Kamusal açık-yeşil alanlar içerisinde yer alan kent parkları, artan nüfus ve kentleşmenin etkisiyle insanların doğal çevreye olan gereksinimlerinin biraz olsun giderildiği mekânların başında gelmektedir. Kolay ulaşılabilir olması, birçok sosyal aktiviteyi barındırması, ruhsal ve bedensel olarak insanlara iyi gelmesi gibi birçok faydası bulunmaktadır. Kent parkları, kentsel yaşam kalitesinin arttırılmasında önemli bir etkendir. Nitelikli bir kent parkının; planlama, tasarım, uygulama ve yönetim süreçlerinin ilkeli olması gerekmektedir. Bu anlamda değerlendirilmesi gereken konulardan birisi de ilkeli bitkisel tasarım olup, bu çalışmanın da konusunu oluşturmaktadır. Bitkisel tasarım estetik, işlevsel ve ekolojik ilkeler çerçevesi içerinde tasarlanmalı, bölgenin mevcut karakterini tamamlamalıdır. Bu çalışma Tokat kent merkezinde bulunan ve bir kurum bahçesi iken kamu kullanımına açılan Tokat Kent Parkı’nın bitkisel tasarım açısından değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma alanında yer alan bitkilerin; sistematik özellikleri (takım, familya), estetik özellikleri (ölçü, renk, şekil, doku, koku), ekolojik toleransları (don, kuraklık, hava kirliliği, hastalık ve zararlı, ekstrem koşullar, verimsiz toprak koşulları vb.), ekolojik istekleri (su, ışık, toprak isteği, büyüme hızı, dayanabileceği maksimum-minimum sıcaklık değeri), morfolojik özellikleri (ömrü, kök, gövde, yaprak, çiçek, meyve) doğal-egzotik olma ve endemizm durumu belirlenmiştir. Belirlenen özellikler bitkisel tasarım açısından değerlendirilerek uygulamadaki sorunlar tespit edilmiş ve aynı zamanda da yeni yapılacak düzenlemeler için öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bitki, Kent Parkı, Tasarım, Yeşil alan.

Evaluation of Tokat City Park in Terms of Planting Desing

Öz

Urban parks, which are located within public open-green areas, are among the places where people’s needs for the natural environment are met to some extent due to the increasing population and urbanization. It has many benefits such as being easily accessible, hosting many social activities, and being good for people both mentally and physically. Urban parks are an important factor in increasing the quality of urban life. A qualified urban park must have principled planning, design, implementation and management processes. In this sense, one of the issues that need to be evaluated is principled plant design, which is the subject of this study. Planting design should be designed within the framework of aesthetic, functional and ecological principles and should complement the existing character of the area. This study was conducted to evaluate the Tokat City Park, which is located in the city center of Tokat and was opened to public use from an institutional garden, in terms of plant design. The systematic features (order, family), aesthetic features (size, color, shape, texture, smell), ecological tolerances (frost, drought, air pollution, diseases and pests, extreme conditions, infertile soil conditions, etc.), ecological requirements (water, light, soil requirements, growth rate, maximum-minimum temperature values it can withstand), morphological features (life span, root, stem, leaf, flower, fruit), natural-exotic and endemic status of the plants in the study area were determined. The determined features were evaluated in terms of plant design, problems in practice were identified and suggestions were also developed for new arrangements to be made.

Anahtar Kelimeler

Plant, Urban Park, Design, Green Space.

Kaynakça

• Çınar, İ. 2008. Kent parklarının rekreasyonel yönden yeterliliği üzerine Fethiye-Muğla kent parkları üzerine bir araştırma. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 5(2):33-38.
• Özdemir, A. 2009. Katılımcı kentli kimliğinin oluşumunda kamusal yeşil alanların rolü: Ankara kent parkları örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 1:144-153.
• Yücel, G.F., Yıldızcı, A.C. 2006. Kent parkları ile ilgili kalite kriterlerinin oluşturulması. İTÜ Dergisi 5(2):222-232.
• Kuter, N., Erdoğan, E. 2007. Çankırı kentsel sit alanının peyzaj tasarım açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 7(1):54-70.
• Atınçekiç, H., Kart, N. 2007. Kentsel yeşil alanlarda bitkisel tasarım ve bitkilerin kullanım olanakları. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul.
• Tarakcı Eren, E., Var, M. 2016. Parkların bitkisel tasarımında kullanılan taksonlar: Trabzon kent merkezi örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 17(2):200-213.
• Yeşil, M. 2017. Ordu Üniversitesi Cumhuriyet yerleşkesi bitkisel tasarımı ve uygulaması. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 7(2):279-293.
• Eroğlu, E., Akıncı Kesim, G., Müderrisoğlu, H. 2005. Düzce kenti açık yeşil alanlarındaki bitkilerin tespiti ve bazı bitkisel tasarım ilkeleri yönünden değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 11(3):270-277.
• Karaşah, B., Var, M. 2012. Trabzon ve bazı ilçelerinde kent dokusundaki bitkilendirme tasarımlarının ölçü-form açısından irdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi 14(Özel Sayı):1-11.
• Açıkders Ankara, 2023. Bitkisel tasarımda form özelliği (https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile. php/64502/mod_resource/content/1/3.%20hafta.pdf) (Erişim Tarihi: 05.06.2023).
• Docplayer, 2023. Bitkisel tasarım (https:// docplayer.biz.tr/17143795-bitkisel-tasarim-1-bitkisel-tasarim.html) (Erişim Tarihi: 05.06.2023).
• Karaşah, B. 2021. Bitkilendirme tasarımında renk özellikleri dolayısıyla değerlendirilebilecek tıbbi ve aromatik bitkiler üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Forest Science 5(2):536-550.
• Çoşkun, H.N. 2011. Kokulu bitkiler ve koku bahçeleri üzerine araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul, 132s.
• Aykal, D., Yılmaz, A., Çelik, S. 2017. Kent parklarının erişilebilirliği üzerine bir araştırma: Van Dilek Doğan Kent Parkı örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 5(Özel Sayı):29-40.
• Onsekiz, D., Emür, S.H. 2008. Kent parklarının kullanıcı tercihleri ve değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24(1):69-104.
• Wikipedia, 2024. Tokat (https://tr.wikipedia.org/ wiki/tokat_(%c5%9fehir)) (Erişim: 10.09.2024).
• Tokat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2024. Tokat (https://tokat.ktb.gov.tr/tr-60574/genel-bilgiler.html) (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Eksa İnşaat, 2024. Tokat kent parkı görsel (https://tokateksainsaat.com/tokat-kent-park-projesi/) (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Çelik Çanga, A. 2021. Usage potential of plants from coastal dunes in sustainable landscape architecture practices. Fresenius Environmental Bulletin 30(11):11621-11633.
• Ünsal, T., Çelik, A. 2023. Evaluation of Tokat city park in terms of xeriscape design approaches. International Journal of Landscape Architecture Research 7(1):54-74.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 2024. Resmi iklim istatistikleri (https://www.mgm.gov.tr/verideger lendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=tokat) (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Ağaç İstanbul, 2024. https://agac.istanbul/bitki-katalogu (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Atatürk Orman Çiftliği, 2023. https://www.aoc. gov.tr/portal/uretimlerimizkategoribitkiseluretimler (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Azbitki, 2023. https://azbitki.com/ (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Atılım Üniversitesi, 2023. https://www.atilim. edu.tr (Erişim Tarihi: 04.01.2023).
• Ağaçlarnet, 2022. http://www.agaclar.net/ (Erişim Tarihi: 21.12.2022).
• Bodurbitki, 2022. https://bodurbitki.com/ (Erişim Tarihi: 21.12.2022).
• Berrbotanik, 2023. Viburnum licudum (https:// berrbotanik.com/parlak-yaprakli-kartopu-viburnum-lucidum) (Erişim Tarihi: 09.01.2023).
• Bayındırçiçek, 2022. https://bayindircicek yetistiriciligi.blogspot.com/ (Erişim: 17.12.2022).
• Canlıbahçe, 2022. https://www.canlibahce.com/ (Erişim Tarihi: 21.12.2022).
• Çiçekal, 2022. https://www.cicekal.net/ (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
• Çiftsan, 2022. http://www.ciftsan.com/ (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
• Çiçek Sepeti, 2022. https://www.ciceksepeti.com/ (Erişim Tarihi: 21.12.2022).
• Candide, 2022. https://candide.com/ (Erişim Tarihi: 21.12.2022).
• Defteriniz, 2022. https://defteriniz.com/ (Erişim Tarihi: 31.12.2022).
• Evrim Ağacı, 2023. https://evrimagaci.org/ (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Enfidan, 2022. https://enfidan.com/ (Erişim Tarihi: 21.12.2022).
• Eksi Sözlük, 2023. https://eksisozluk.com/ (Erişim Tarihi: 09.01.2023).
• Euforgen, 2023. https://www.euforgen.org/ (Erişim Tarihi: 09.01.2023).
• Fidan Deposu, 2023. https://www.fidandeposu. com/ (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Fidan Burada, 2023. https://www. fidanburada.com (Erişim Tarihi: 09.01.2023).
• Fidan İstanbul, 2023. https://www. fidanistanbul.com (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Flower Db, 2023. https://www.flower-db.com/ (Erişim Tarihi: 12.01.2023).
• Florya Fidanlığı, 2023. https://floryalifidanligi. com/ (Erişim Tarihi: 01.01.2023).
• Gezen Adam, 2023. https://www.gezenadam. com/ (Erişim Tarihi: 08.01.2023).
• Gardenia, 2023. https://www.gardenia.net/ (Erişim Tarihi: 09.01.2023).
• Hepsiburada, 2023. https://www.hepsiburada. com/ (Erişim Tarihi: 08.01.2023).
• Hürriyet, 2023. https://www.hurriyet.com.tr/ (Erişim Tarihi: 12.01.2023).
• Hobi ve Bahçe, 2023. https://hobivebahce.com/ (Erişim Tarihi: 12.01.2023).
• Kocaeli Bitkileri, 2024. https://kocaelibitkileri. com/ (Erişim Tarihi:10.09.2024).
• Kardelen Fidancılık, 2023. https://www. kardelenfidancilik.com.tr/default.aspx (Erişim Tarihi: 13.09.2023).
• Kartepe Fidancılık, 2023. https://www. karatepefidancilik.com/ (Erişim: 08.03.2023).
• Kavunlu, 2023. https://kavunlu.com/ (Erişim Tarihi: 01.01.2023).
• Karaca Tıbbi Bitkiler, 2023. https://www. karacatibbibitkiler.com.tr/ (Erişim: 13.03.2023).
• Kadir Bekçi Blog, 2022. https:// kadirbekci53.blogspot.com/ (Erişim: 17.12.2022).
• Koz Peyzaj, 2024. https://kozpeyzaj.com/ (Erişim Tarihi: 11.09.2024).
• Missouri Botanical Garden, 2023. https://www. missouribotanicalgarden.org/ (Erişim Tarihi: 08.01.2023).
• Mutbirlik, 2024. https://www.mutbirlik.com/ (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Peyzax, 2023. https://www.peyzax.com/ (Erişim Tarihi: 08.01.2023).
• Palmiye Merkezi, 2023. http://www. palmiyemerkezi.com/ (Erişim: 01.01.2023).
• Picturethisai, 2023. https://www.picturethisai. com/ (Erişim Tarihi: 07.01.2023).
• Plant İstanbul, 2023. https://plantistanbul.com/ (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Pinterest, 2023. https://tr.pinterest.com/ (Erişim Tarihi: 07.01.2023).
• Pazarama, 2024. https://www.pazarama.com/ (Erişim Tarihi: 12.09.2024).
• Sms Marmara Group, 2022, (https://katalog. smsmarmaragroup.com/ (Erişim: 17.12.2022).
• So Peyzaj, 2023. https://www.sopeyzaj.com/ (Erişim Tarihi: 08.03.2023).
• Şamil Fidancılık, 2022. https://www. samilfidancilik.com/ (Erişim Tarihi:17.12.2022).
• Sakarya Fidancılık, 2023. https://sakarya fidancilik.wordpress.com/ (Erişim: 12.01. 2023).
• Turgutlu Botanik Park, 2023. https://www. turgutlubotanikpark.com/ (Erişim: 08.01.2023).
• Talassan, 2023. https://talassan.com/ (Erişim Tarihi: 01.01.2023).
• Todoarboles, 2023. https://todoarboles.com/tr/ (Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Urgun Fidan, 2023. https://www. urgunfidan.com.tr/ (Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Vdberk, 2023. https://www.vdberk.com/ (Erişim Tarihi: 17.09.2023).
• Wikipedia, 2023. https://tr.wikipedia.org (Erişim Tarihi:13.03.2023).
• Yetiştirnet, 2023. https://yetistir.net/ (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Yeni Makale, 2022. http://www.yenimakale.com (Erişim Tarihi: 17.09.2023).
• Yeşil Kent, 2022. https://www.yesilkent.com.tr/ (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
• Yalova Su Fidan, 2023. https://www. yalovasufidan.com/ (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
• Zengarden, 2022. https://www.zengardentr.com (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
• Ziraat, 2023. https://ziraatyapma.blogspot.com/ (Erişim Tarihi: 13.03.2023).
• Erbaş, E. 2003. Peyzaj düzenlemelerinde bitkisel tasarım “Bahçeşehir Doğa Parkı Örneği” (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir Bölge Planlama Anabilim Dalı, İstanbul, 316s.
• Yılmaz, C. 2012. Esenyurt ilçesinde yapılan peyzaj uygulama çalışmalarının bitkisel tasarım yönünden değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul, 191s.