“Erkence” Zeytin Klonlarının Fenolojik, Morfolojik ve Meyve Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 2, 83 - 92, 27.11.2025

Emre Gültekinoğlu , Nihal Acarsoy Bilgin , Murat İsfendiyaroğlu

https://doi.org/10.53471/bahce.1731765

Öz

Bu çalışma, 2024-2025 yılları arasında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü’ne ait klon seleksiyon parselinde yürütülmüş olup, Erkence çeşidinde klonal değişkenliği değerlendirmeyi, fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri tanımlamayı ve kalite özelliklerine bağlı olarak üstün klonları belirlemeyi amaçlamıştır. Çalışma sonuçlarına göre; klonların tam çiçeklenme tarihleri 21-24 Nisan, çiçeklenme sonu 29 Nisan - 1 Mayıs ve meyvelerin olgunlaşması 25 Haziran - 1 Eylül tarihleri arasında gerçekleşmiş, ortalama sürgün boyları 28,11-48,71 cm, somak uzunlukları 3,05-3,99 cm, meyve ağırlıkları 4,11-6,58 g, meyve enleri 15.21-19.94 mm ve meyve boyları 20.51-26.11 mm değerleri arasında ölçülmüş, et/çekirdek oranı 3,03-5,21, kuru madde oranı %36,65-54,57 aralığında saptanmıştır. Tüm bu veriler doğrultusunda temel bileşen analiziyle de meyve boyu ve yaprak genişliğinin ayırt edici en önemli özellikler olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Olea europaea , fenoloji , morfoloji , pomoloji

Teşekkür

Bu çalışma Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından 32483 nolu proje kapsamında desteklenmiştir. Katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Evaluation of Phenological, Morphological and Fruit Characteristics of ‘‘Erkence’’ Olive Clones

Öz

This study was carried out in the clonal selection plot of Ege University, Faculty of Agriculture, Department of Horticulture between 2024-2025 and aimed to evaluate clonal variability, to describe phenological, morphological and pomological characteristics and to identify superior clones based on quality characteristics in Erkence cultivar. According to the results of the study; full blooming of the clones occurred between April 21-24, end of blooming between April 29-May 1 and fruit ripening between June 25-September 1. Average shoot lengths were 28.11-48.71 cm, inflorescence lengths were 3.05-3.99 cm, fruit weights were 4.11-6.58 g, fruit widths were 15.21-19.94 mm and fruit lengths were 20.51-26.11 mm, flesh/stone ratio was 3.03-5.21 and dry matter content was 36.65-54.57%. In line with all these data, it was determined by principal component analysis that fruit length and leaf width were the most important distinguishing characteristics.

Anahtar Kelimeler

Olea europaea , phenology , morphology , pomology

Kaynakça

• Kiritsakis, A., Markakis, P., 1987. Olive Oil: A Review. Department of Food Science and Human Nutrition. Michigan State University, East Lansing, Michigan 48824.
• Duman, S., 2003. Dünya Sofralık Zeytin Üretimi, Dış Ticareti ve Son Dönemdeki Gelişmeler. Türkiye 1. Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Sempozyumu, 2-3 Ekim 2003, Çiğli-İzmir, 115-122.
• FAO, 2024. Food and Agriculture Organization of the United Nations, https://www.fao.org/faostat/ en /#data/qcl
• Barranco, D., 1995. The choice of varieties in Spain. Olivae, 59: 54-59 pp.
• Kaynaş, N., Sütçü, A.R., Fidan, A.E., 1989. Marmara Bölgesi Zeytin Çeşitlerinin Pomolojik Özellikleri Üzerinde Çalışmalar. Proje Sonuç Raporu. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü̈, Yalova.
• Bartolini, S., Guerriero, R., Loreti, F., Saponari, M., 2000. Two New Clones of Cultivar ‘‘Leccino’’ Acta Hort. 586: 225-228.
• Almeida, F. J., 1958. Possibilities and Limitation Of Selection and Improvement of Olive. Bol. Oleic. Int., 8-45.
• Tutar, M., 2010. Erkence Zeytin Çeşidinde Farklı Tiplerin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Canözer, Ö., 1991. Standart Zeytin Çeşitleri Kataloğu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Yayın Dairesi Başkanlığı, Mesleki Yayınlar, Seri: 16, No: 334, Ankara, s 41-43.
• Erten, L., Yıldız, M., 2011. Screening for resistance of Turkish olive cultivars and clonal rootstocks to Verticillium wilt. Phytoparasitica, 39: 83-92.
• Susamcı, E., 2011. Farklı gaz bileşimi ve sıcaklık koşullarının Erkence Hurma zeytininin depo ömrü üzerine etkileri. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 193.
• Arsel, A.H., Özahçı, E., Ersoy, M.N., Özyılmaz, H., Ersoy, B., 2001. Zeytinde Adaptasyon. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü 14-01-03-1/2 Zeytincilik Araştırma Enstitüsü, Bornova-İzmir, s 59.
• Kaya, H., Sefer, F., Mete, N., Çetin, Ö., Hakan, M., Şahin, M., Güloğlu, U., Uluçay, N., Savran, K., 2015. Türkiye zeytin çeşit kataloğu. İzmir: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, s:14-17.
• Toplu, C., Gezerel, Ö., 2000. Hatay İlinde Yetiştirilen Bazı Zeytin Çeşitlerinin Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 1. Zeytincilik Sempozyumu, Bursa, 6-9 Haziran 2000, s:77-83.
• Uyanık, E.B., Gümüşkesen, A., 2024. Erkence zeytin çeşidinden elde edilen zeytinyağlarının kimyasal ve duyusal özeliklerine organik ve geleneksel yetiştirme yöntemlerinin ve olgunluk düzeyinin etkisinin incelenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 11(1):180-189.
• Fanizza, G., 1982. Genetic variability and fruit character associations in table olives (Olea europaea). Rivista di ortoflorofrutticoltura italiana, 115-120.
• Kaya, H., 2006. Aydın ilinde yetiştirilen yamalak sarısı mahalli zeytin çeşidinin fenotipik özelliklerinin tanımlanması, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü̈, No: ZBB-YL-2006-0001, s:3-29.
• Kaşka, N., F. Dönmez, 1991. Performances of Aegean Olive Cultivars in Adana. Consultation of the inter-regional cooperative research network on olives. 10-13 September, Bornova-Turkey.
• Scaramuzzi, F., G. Roselli, 1986. Olive Genetic Improvement. Olea, 17:7-17.
• Padula, G., Giordani, E., Bellini, E., Rosati, A., Pandolfi, S., Mennone, C., Pannelli, G., Ripa, V., De Rose, F., Perri, E., Buccoliero, A., Paoletti, A., 2008. Field evaluation of new olive (Olea europaea L.) selections and effects of genotype and environment on productivity and fruit characteristics. Advances in horticultural science [rivista dell’ortofloroftutticoltura italiana]. 22 (N. 2), 2008, 1000-1008.
• Mohammadi, S.A., Prasanna, B.M., 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants: salient statistical tools and considerations. Crop Sci., 43:1235-1248.
• Kalaycı, Ş., 2016. SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın, 426:320-369.
• Gouta, H., Ksia, E., Ayachi, M.M., Martínez-Gomez, P., 2019. Agronomical evaluation of local Tunisian almond cultivars and their breeding prospects. Eur. J. Hort. Sci. 84(2):73-84.