Marmara Bölgesinde Bağlarda ve Amerikan Asma Anaçlıklarında Görülen Virüs Hastalıkları ve Vektörlerinin Saptanması Üzerinde Araştırmalar

Yıl 1996, Cilt: 25 Sayı: 1-2, 39 - 46, 31.12.1996

Abdullah Nogay Muzaffer Ağdacı Yusuf Ziya Gürsoy

Öz

Marmara bölgesi bağlarındaki virüs hastalıkları ve yaygınlık oranları ile tanılama çalışmaları ve nematod vektörlerin saptanması amacıyla Bursa, Bilecik, Sakarya, Tekirdağ ve Çanakkale illeri önemli bağ sahaları ve Amerikan asma anaçlıklarında sörvey yapılmış, toplam 83 ünite kontrol edilmiştir. Makroskopik olarak yapılan sayımlarda 7 ünitede hastalık oranı yüksek bulunmuş (%50 ve daha fazla) diğerlerinde ise %0-25 arasında değişmiştir. Bölgemiz hastalık ortalaması ise %11.1 olarak belirlenmiştir. Bölgedeki Amerikan asma anaçlıkları ise temiz bulunmuştur. Bölgede en çok karşılaşılan belirtiler dallarda kısa boğum arası, çift göz oluşumu, anormal dallanma, yassılaşma ve zikzak gelişme, yapraklarda sarı mozayik, değişik desenlerde klorotik lekeler, deformasyonlar, sinüste genişleme, kök sisteminde zayıflık, salkım sayısında ve büyüklüğünde azalma, gelişmede gerilik ve genel çöküştür. Bu tip belirti gösteren bitkilerden toplanan örnekler Elisa yöntemiyle Asma Yelpaze Yapraklılık Virüsü (GFLV), Arabis Mozayik Virüsü (AMV) ve Çilek Latent Halkaleke Virüsüne (SLRV) karşı test edilmiş, 71 örnekten 35’inde Yelpaze Yapraklılık Grubu Virüslerin (GFLV, AMV) var olduğu ve bunlarında sarı mozayik oluşturan ırklarının hakim olduğu kanısına varılmıştır. Nematod vektörlerin saptanması çalışmalarında alınan örneklerden Xiphinema index, X.americanum, X.pachtakum ve Longidoms spp. izole edilmiştir. Bunlardan X.pachtaicum’un ülkemiz için yeni bir tür olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Marmara Bölgesi , Bağ , Amerikan Asma Anacı , Virüs Hastalıkları

Investigations on Virus Diseases and Their Nematode Vectors of Vineyards and American Grapevine Rootstocks in The Marmara Region

Öz

For the purpose of determining virus diseases, their spreading rates and nematode vectors of the vineyards and identifying viruses of collected materials, surveys were carried out in important vineyards and American rootstock production areas of Bursa, Sakarya, Tekirdağ and Çanakkale provinces and totally 83 units were controlled. Macroscopically, the disease rates were found to be high (50% and more) at 7 localities and these rates changed between 0-25% in the remaining others. The average virus disease rate in the Marmara Region was 11.1%. American rootstocks were found to be free from viruses in the region. The main symptoms observed were short internodes, double nodes, abnormal branching, fascinations and zigzag growth on the canes, yellow mosaic, various pattern of chlorotic mottles, deformations of various types, enlarged petiolar sinus on the leaves, less developed root system, smaller bunches in size and number, reduction and general decline. 71 samples symptomatically collected were tested for the presence of GFLV (Grapevines Fan Leaf Virus), AMV (Arabis Mosaic Virus) and SLRV (Strawberry latent ringspot virus) by Elisa. The results of the experiments showed that 35 out of 71 samples have been already infected with Nepovirüses (GFLV, AMV) and the strains inducing yellow mosaic of these viruses were prevalent in the Marmara Region. For determining nematode vectors, soil samples were collected from the vineyards in the region and the following nematodes were isolated; Xiphinema index, X.americanum, X.pachtaicum and Longidorus spp. Among those, X.pachtaicum is the first time ever recorded in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Marmara Region , Vineyard , American Grapevine Rootstock , Virus Diseases

Kaynakça

• Anonim, 1987. Tarımsal Yapı ve Üretim, 1985. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
• Anonymous, 1992. Detection of Arabis Mosaic 2. Virus and Grapevine Fan Leaf Virus in various grapevine organs, Plantest elisa. Sanofi Santé Animale. Z.l. De la Ballastière. Cedex France.
• Akdoğan, M., 1958. Kısa Boğum, Bulaşık Soysuzlaşma. Ziraat Vekâleti T.E.S.Ç. No:102.
• Azeri, T., 1983. Ülkemiz Bağcılığında Virüs Sorunu ve Virüssüz Bağ Üretim Programı. Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yıllığı 1(1):61-69.
• Bovey, R., W. Cartel, W.B. Hewitt, G.P. Martelli and A. Vuittenez, 1980. Virus and Virus-Like Diseases of Grapevines. Payot Lausanne-Lamaison Rustique Paris-Verleg Eugen Ulmer Stuttgart, 181 p.
• Cramer, H.H., 1967. Plant Protection and World Crop Protection Advisory. Dept. of Fab. Bayer AG Leverkusen. 524 p.
• Clark, M.F. and A.N. Adams, 1977. Characteristics of the Microplate Method of Enzime-Linked Immunosorbent Assay for the Detection of Plant Viruses. J. Gen. Virol. 34:475-483.
• Erdiller, G., 1982. Kısa Boğum Hastalığı Etmeni (Grapevine Fan Leaf Virüs) Hewitt’nin Morfolojik, Fenolojik Özellikleri ve Standart Irklarla Karşılaştırılması Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:834. 58 s.
• Gugerli, P., 1986. Grapevine Fanleaf Virus. In Bergmeyer Methods of Enzymatic Analysis. 11:474-481.
• Gürsoy, Y.Z., 1991, Termoterapi ve Meristem Kültürü Yöntemleri ile Virüssüz Asma Materyali Elde Edilmesi Üzerinde Araştırmalar. Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü, Yayın No:42, 77s.
• Gürsoy, Y.Z., Ü. Yorgancı ve S. Erkan, 1988. Horozköy ve Çevresindeki Bağlarda Görülen Virüs Hastalıkları Üzerinde Ön Çalışmalar. 3. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu, Bildiri Özetleri, Bursa.
• Jenkins, W.R., 1964. A. Rapid Centrifugal Flotation Technique for Separating Nematodes, From Soil. Plant Disease Reporter, 48(1):1137-1139.
• Kaşkaloğlu, N., 1948. Bulaşık Soysuzlaşma ve Ege Bağcılığı. Mahsul Hekimi 4:17-18.
• Kepsutlu, İ. ve C. Saydam, 1972. Bulaşık Soysuzlaşma Hastalığından Temiz Ameri kan Asma Anaçlığı Kurulması Üzerinde Çalışmalar. Tarım Bakanlığı, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Servisi Teknik Bülten No:19, 29s.
• Özaslan, M. ve M.A. Yılmaz, 1995. Adana, Tarsus, Gaziantep, Şanlıurfa ve Adıyaman Bölgelerinde Yetiştirilen Bağlara Zarar Veren Virüs Hastalıkları. 7. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 26-29 Eylül 1995. Adana, Bildiri Özetleri, s:64.
• Tekinel, N., M.S. Dolar, Y.Z. Nas, N. Bilgin, H. Salih ve Y. Salçan, 1972. Akdeniz Bölgesi Bağlarında Bulaşık Soysuzlaşma (Fan Leaf)’nın Araştırılması. Bitki Koruma Bülteni 11(4):225-246.
• Walter, B., 1984. Détection Sérologique des Virus du Court Noue de la Vigne par le Test Élisa. Agronomic 4(6):527-534.