Doğu Marmara Bölgesinde Yetişen Akça Armutlarında Klon Seleksiyonu

Yıl 1992, Cilt: 21 Sayı: 1-2, 61 - 68, 31.12.1992

Mustafa Büyükyılmaz Ali Nihat Bulagay Masum Burak

Öz

Yerli kültür çeşitlerimizden Akça armudu özellikle Marmara ve Ege Bölgelerinde uzun yıllardan beri ve çok miktarda yetiştirilmekte ve çeşitli formları bulunmaktadır. Bu çalışma ile ilk aşamada Marmara Bölge sinde 5 ilin 11 ilçesinde Akça armudu yetiştirilen köylerde 1981-1982 yıllarında tarama yapılmış ve kontrol olarak ele alınan Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsündeki Akça armudundan farklı olabilecek 15 tip tespit edilmiştir. İkinci aşamada 1984 yılında Yalova’da aynı ekolojide bu tiplerle kurulan Seleksiyon-2 deneme bahçesinde 1988-1992 yılları arasında 5 yıl süre ile fenolojik gözlemler yapılmış, pomolojik veriler alınmış ve ağaç gelişimi incelenmiştir. Tipler verim, meyve İriliği ve erkencilik özellikleri itibariyle, değiştirilmiş "Tartılı Derecelendirme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Buna göre AK-4105 no.lu tip ilk sırayı almış, bunu AK-3401 ve AK-4103 no.lu tipler takip etmiş, AK-4107 ve AK-4104 no.lu tipler ilk beş sırada yer almışlardır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Marmara Bölgesi , Klon Seleksiyonu , Akça Armut

Clonal Selection of Akça Pear Grown in the Eastern Marmara Region

Öz

Native pear cultivar Akça has been widely growing in the Marmara and Aegean Regions of Turkey for a long period of time. In the first step of this study a sur vey was made in villages of 11 counties of 5 provinces of the Marmara Region in 1981-1982 and 15 types of Akça pear were determined for their probable differences from the Akça pear used as Control grown at the Atatürk Central Horticultural Research Institute. In the second step a variety trial orchard was established with those 15 types and the Control at the same ecological area of Yalova in 1984. Phonological observations were made, pomological data were obtained and shape and vigor of trees were observed in 1988-1992. Data were evaluated by using modified "Weighted-Rankit" method based on the parameters of yield, fruit size and earliness considered for evaluation. As a result, type AK-4105 to ok the first place followed by types AK-3401, AK-4103, AK-4107 and AK-4104.

Anahtar Kelimeler

Eastern Marmara Region , Clonal Selection , Akça Pear

Kaynakça

• Anonim, 1979. Bağcılıkta klon seleksiyonu çalışmaları. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırma Genel Müdürlüğü, Bağcılık Araştırmaları Ülkesel Projesi, Tekirdağ.
• Anonim, 1986. Ilıman İklim Meyve Türlerinde Standart Çeşitler. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Anonim, 1992-a. Tarımsal Yapı ve Üretim (1989). Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Yayın No:1505, 415s.
• Anonim, 1992-b. Fidan Üretim ve Dağıtım Talimatı (1992-1993). Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ankara, 120s.
• Ayfer, M., M. Çelik, 1977-a. Akça, Ankara ve Williams Çeşitleri ile S.Ö. Ayva Anaçlarının Uyuşumları Üzerinde Araştırmalar. TÜBİTAK 6. Bilim Kongresi TAOG Tebliğleri, Bahçe Bitkileri Seksiyonu, s:111-112.
• Çetiner, E., 1976. Karadeniz Fındık Bölgesi Özellikle Giresun ve Çevresinde Tombul Çeşidi Üzerinde Seleksiyon Çalışmaları ile Bunlara Tozlayıcı Yuvarlak Tiplerin Seçimi Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ankara.
• Dokuzoğuz, M., 1964-a. Bazı Önemli Armut Çeşitlerinin Döllenme Biyolojileri Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Dergisi 1(2):64-84.
• Dokuzoğuz, M., 1964-b. Bahçe Bitkilerinin Islahında Klon Seleksiyonu. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No:87, 58s.
• Eltez, M., 1980. Şahsi Görüşme.
• Ergun, M.E., 1989. Üretimin Yoğun Olduğu Bazı Yörelerde Armut Üretimi, Değerlendirilmesi ve Pazarlama Sorunları Üzerine Bir Araştırma (Sonuç Raporu). Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Fidan, A.E., A.R. Sütçü, 1985. Gemlik Zeytininde Klonal Seleksiyon. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Güleryüz, M., 1977 Erzincan’da Yetiştirilen Bazı Önemli Elma ve Armut Çeşitlerinin Pomolojileri ile Döllenme Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No:229, 179s.
• Karaçalı, İ., 1990. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazarlanması. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No:494. 413s.
• Kosevska, O., 1976. Determination of the Optimal Depth of Irrigation under Peach Trees in Some Regions of Macedonia. Hort. Abst. 46(2):88 No:903.
• Laync, R.E.C., H.A. Quamrae, 1975. Pears. Advances in Fruit Breeding (Eds. J. Janick, J.N. Moore). Purdue Univ. Press, West Lafayette, Indiana, USA. pp:38-70.
• Michelson, L.F., W.H. Lachman and D.D. Allen, 1958. The Use of "Weighted-Rankit" Method in Variety Trials. Proc. Amer. Soc. Hort. Sci. 71:334-338.
• Onur, S., 1977. Yerli ve Yabancı Armut Çeşitlerinin Seçimi. Bahçe 8(2):1-12.
• Özbek, S., 1943. Çiçek Tomurcuğu Esas Tutularak Kastamonu Dolaylarındaki En Önemli Meyve Türlerinin Verimliliğine Tesir Eden Biyolojik Faktörler Üzerinde Araştırmalar. Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü, Yayın No:143. 88s.
• Özbek, S., 1947. Türkiye’de Armut Yetiştiriciliği ve Önemli Armut Çeşitlerimiz. Yüksek Ziraat Enstitüsü, Ankara, 95s.
• Özbek, S., 1977. Genel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No:111, 386s.
• Özek, B., İ. Uslu, 1972. Razakı Üzümünde Toptan Seleksiyon Üzerinde Araştırmalar. Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma ve Eğitim Merkezi Dergisi 5(3-4):52-60.
• Thompson, M.M., L.J. Liu, 1973. Temperature, Fruit set, and Embryo Sac Development in Italian Prune. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 98(2):193-197.
• Ülkümün, L., 1938. Malatya’nın Mühim Meyve Çeşitleri Üzerinde Morfolojik, Fizyolojik ve Biyolojik Araştırmalar. Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü, Yayın No:65, 439s.
• Westwood, M.N., 1978. Temperate Zone Pomology. W.H. Freeman and Co. San Francisco, USA, 428p.
• Westwood, M.N., L.P. Batjer and H.D. Billingsley, 1960. Effects of Several Organic Materials on the Fruit Growth and Foliage Efficiency of Apple and Pears. Proc. Amer. Soc. Hort. Sci. 76:59-67.