Güney Orjinli Yüksek Boylu Ve Tavşangözü Maviyemiş Çeşitlerinin Samsun Ekolojisindeki Performansları

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: (Özel Sayı 1) 6. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 67 - 74, 11.12.2019

Hüseyin Çelik

Öz

Türkiye’deki maviyemiş tarımı iki binli yıllarda soğuğu seven çeşitler ile Karadeniz Bölgesinde ve Rize’de bizler tarafından başlatılmıştır. Türkiye’de yetişmekte olan maviyemiş çeşitlerinde meyve hasadı Haziran ayı sonları ile Temmuz ayı başlarında başlayıp Ağustos ayı ortalarına kadar devam etmektedir. Hasat periyodunun uzatılması amacıyla soğuklama isteği düşük olan güney orijinli yüksek boylu maviyemiş çeşitleri (‘Misty’, ‘Ozarkblue’, ‘O’Neil’, ‘Jubilee’ ve ‘Sharpblue’) ile geç olgunlaşan tavşangözü maviyemiş çeşitleri (‘Climax’, ‘Powderblue’, ‘Tifblue’ ve ‘Austin’) Türkiye’ye getirilerek Samsun ekolojik şartlarında denemeye alınmıştır. Bu çeşitlerde tam çiçeklenme en erken düşük soğuklama isteyen ‘Misty’ maviyemiş çeşidinde 3 Mart’ta, en geç ise tavşangözü maviyemiş çeşidi ‘Tifblue’ da 5 Nisan’da gerçekleşmiştir. Yaprak tomurcuklarında ise en erken sürme ‘Misty’ çeşidinde 25 Ocak’ta, en geç ise tavşangözü maviyemiş çeşidi ‘Tifblue’ da 28 Mart’ta gerçekleşmiştir. Ben düşmenin de güneylilerde erken (7 Mayıs, ‘Misty’), tavşangözü çeşitlerde ise geç (10 Haziran, ‘Powdeblue’ ve ‘Tifblue’) meydana geldiği saptanmıştır. Tavşangözü maviyemiş çeşitlerinde meyve veriminin daha yüksek (1092.31 g/bitki, ‘Austin’) olduğu, en ağır ve iri meyvelerin ‘Climax’ ta (3.80 g ve 20.70 mm), en sert meyvelerin ise tavşangözü maviyemiş çeşidi ‘Powderblue’ da (3.74 kgF) olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak Samsun sahil ekolojisinde hasat periyodu güneyli yüksek boylu maviyemiş çeşitleri kullanılarak daha erkene alınabilirken tavşangözü maviyemiş çeşitleri kullanılarak Ağustos ayına kadar uzatılabilir.

Anahtar Kelimeler

Maviyemiş , Vaccinium corymbosum , Vaccinium ashei , fenoloji , verim , kalite

Performance Of Southern Highbush And Rabbiteye Blueberries In Samsun Ecological Conditions

Öz

Blueberry cultivation begins with northern highbush blueberry Cultivars at the beginning of two thousand by us. In Turkey, northern highbush blueberries harvest begins at the end in the beginning of the July and ended at the end of the July. We aimed to prolong the harvest period with southern highbush (SHB) and rabbiteye (R) blueberry cultivars. In The present study 5 southern highbush (‘Misty’, ‘Ozarkblue’, ‘O’Neil’, ‘Jubilee’ and ‘Sharpblue’) and 4 rabbiteye blueberry cultivars (‘Climax’, ‘Powderblue’, ‘Tifblue’ and ‘Austin’) have been achieved and evaluated in the conditions of the Samsun. Full bloom begins early with ‘Misty’ (March 3ᵗʰ) and ‘Tifblue’ was the latest full bloomed cultivar (April 5ᵗʰ). ‘Misty’ leaf buds were also showing early shoot expansion (January 25ᵗʰ) while ‘Tifblue’ was the latest (March 28ᵗʰ). Southern highbush blueberries showed early fruit coloring (‘Misty’ May 7ᵗʰ)) and rabbiteye was the latest (‘Powderblue’ and ‘Tifblue’, June 10ᵗʰ). Rabbiteye blueberries were the most yielded (‘Austin’ 1092.31 g/bush) than southern ones and ‘Climax’ gave the big berry (3.80 g and 20.70 mm) while ‘Powderblue has the firmest berry (3.74 kgF). With this study, we proved that southern highbush blueberry shows earliness (May with ‘Misty’) and rabbiteye blueberry cultivars (‘Climax’ and ‘Powderblue’) prolonged the harvest period till the end of the August.

Anahtar Kelimeler

Blueberry , Vaccinium corymbosum , Vaccinium ashei , phenology , yield , quality

Kaynakça

• Andersen, P.C., Williamson, J.G., Miller, E.P., Lyrene, P.M., 2008. Performance highbush blueberries in North Florida. Proc. Fla. State Hort. Soc. 121:33-35.
• Ateş, S., Çelik, H., 2013. Dünya ve Türkiye’de maviyemiş üretim potansiyeli. Hasad Tarım Dergisi Bitkisel Üretim 29(343):76-80.
• Balducci, F., Capocasa, F., Mazzoni, L., Mezzetti, B., Scalzo, J., 2016. Study on adaptability of blueberry cultivars in center south Europe. ActaHortic. 1117:53-58.
• Banados, P., 2008. Blueberry largeness chart. Pontifica Universidad Catolica De Chile, Facultat De Agronomia, Laboratorio de investigacion Y Desarrolo En Berriess UC.
• Banados, P., Donnay, D., Uribe, P., 2009. The effect of summer pruning date in star, O’neil and Elliott. Acta Hort. 810:501-507.
• Butkus, V., Bandzaitiene, Z., Butkiene, Z., 1987. Effect of mulching on growth and fruiting of cultivated lingonberries Vaccinium vitis-idea L. and bog blueberries V.uliginosum L. ActaHort. 241:265-269.
• Carter, P.M., Clark, J.R., Striegler, R.K., 2002. Evaluation of Southern highbush blueberry cultivars for production in Southwestern Arkansas. HortTechnology, April-June, 122:271-274.
• Coneva, E. 2011. Rabbiteye blueberry cultivars for Alabama. Alabama Coop Ext. Serv. Com. Hort. Series, 7p.
• Çelik, H., 2009. The performance of some northern highbush blueberry Vaccinium corymbosum L. varieties in North eastern part of Anatolia. Anadolu J. Agric. Sci. 243:141-146.
• Çelik H., 2009. Yield and berry characteristics of some northern highbush blueberries grown at different altitudes in Turkey. ActaHort. 938:63-66.
• Çelik, H., 2006. Kuzey orijinli yüksek boylu maviyemiş yumuşak odun çeliklerinde köklenme üzerine alttan ısıtma sıcaklığının etkisi. 2. Ulusal Üzümsü Meyveler Semp., 14-16 Eylül, Tokat, 129-135.
• Çelik, H., 2011. Maviyemiş-blueberry. Gifimey Mesleki Yayın Serisi 1. İstanbul, 8p.
• Çelik, H,. 2012. Maviyemiş yetiştiriciliği. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı, Çiftçi Eğitim Serisi Yayın No: 2012/73, 66s. Düzeltilmiş Yeni Baskı.
• Çelik, H., 2012. Türkiye’deki yaban mersini terim karmaşasının çözümü, kültürü yapılan ve yapılmayan Vaccinium türleri. 4. Ulusal Üzümsü Meyveler Semp. 3-5 Ekim, Antalya, 137-149.
• Çelik, H., 2012. Yüksek boylu maviyemiş “highbush blueberry” yetiştiriciliği. Gifimey Mesleki Yayınlar Serisi-3, ISBN: 978-605-88510-9-2, 152s.
• Çelik, H., 2012. Yüksek boylu maviyemiş çeşitlerinde köklenme üzerine çelik tipi, çelik alma zamanı ve köklenme ortamının etkisi. 4. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu 3-5 Ekim, Antalya, 324-335.
• Çelik, H., İslam, A., 2008. Blueberry species introduction, selection and cultivation practice in Northeastern part of Anatolia. 9. International Vaccinium Symposium Abrtract Book, 84p.
• Çelik, H., İslam, A., 2008. Trabzon ili Hayrat ilçesinde modern tarım teknikleri ile üretilen organik ürünler, maviyemiş blueberry. Nuhoğlu ve Aile Yakınları Vakfı Yayını: 6s.
• Çelik, H., İslam, A., 2011. Nuhoğlu Vakfı hayrat örnek meyve bahçesindeki gelişmeler ve bazı türlerden Maviyemiş, Böğürtlen elde edilen ilk bilimsel sonuçlar. Nuhoğlu Vakfı Dergisi, Nisan 2008-Nisan 2010, s:67-70.
• Çelik, H., Odabaş, M.S., 2008. Mathematical modeling of the indole-3-butyric acid applications on rooting of northern highbush blueberry Vaccinium corymbosum L. softwood cuttings. Acta Physiologiae Plantarum 312:295-299.
• Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., 2013. Maviyemiş, üzümsü meyveler. 6. Bölüm, Ed.: Ağaoğlu, Y.S., Gerçekçioğlu, R., 245-377. Tomurcukbağ Ltd. Şti., Eğitim Yay. No: 1, Ankara.
• Çelik, H., İslam, A., 2010. Bazı maviyemiş çeşitlerinin Doğu Karadeniz bölgesinde organik olarak yetiştirilmesi-1. Türkiye 4. Organik Tarım Semp. 28.06-01.07.2010, Erzurum, 363-367.
• Çelik, H., Odabaş, M.S., Odabaş, F., 2011. Leaf area prediction models for highbush blueberries Vaccinium corymbosum L. from linear measurement. Advances in Food Sciences AFS. 331:16-21.
• Çelik, H., Özgen, M., Saraçoğlu, O., 2013. Trabzon ili Hayrat ilçesinde organik olarak yetişmekte olan bazı yüksek boylu maviyemiş çeşitlerinin fitokimyasal içerikleri ile antioksidan kapasiteleri. Türkiye 5. Organik Tarım Sempozyumu, 25-27.09.2013, Samsun, 1:109-116.
• Darnell, R.L., Davies F.S., 1990. Chilling accumulation, bud break and fruit set of young rabbiteye blueberry plants. HortScience 26-56:635-638.
• Daugaard, H., 1991. Berry fruit news. blueberry growing in west Germany-status and prospects. Hort. Abst. 616:4755.
• Dengiz, O., Ic, S., Sarioglu, F.E., 2011. Physico-chemical and morphological properties of soils for castenea sativa in the central Black Sea Region. Int. J. of Agr. Res. 65:410-419.
• Eccher, T., Noe, N., Carotti, E., 2006. Field performance of Vaccinium corymbosum and Vaccinium ashei cultivars in Northern Italy, ActaHort. 715: 247-253.
• Ehlenfeldt, M.K., Martin Jr. R.B., 2002. A survey of fruit firmness in highbush blueberry and species intro gressed blueberry cultivars. Hortscience 37:386-389.
• Ehlenfeldt, M.K., Draper, A.D., Clark, J.R., 1995. Performance of southern highbush blueberry cultivars released by the US department of agriculture and cooperating state agricultural experimental stations. HortTechnology, April/June, 52:127-130.
• Ercisli, S., Çelik, H., 2008. Mulberry and blueberry cultivation in Turkey. Pomologia Croatica, 14:281-288.
• Finn, C., Strik, B., Wagner, A., 2009. Fifteen years and 120 genotypes later what have we learned about trailing blueberry cultivars in the Pacific Northwest. ActaHort. 8101:71-77.
• Heiberg, N., Lunde, R., 2006. Effect of growth media on highbush blueberries Grown in pots. Acta Hort.: 715: 219-223.
• Hummer, K., Zee, F., Strauss, A., Keith, Nishinijima, W., 2007. Evergreen production of southern highbush blueberries in Hawai’i. J. of Amer. Pom. Soc. 614:188-195.
• Karabulut, B., Çelik, H., 2013. The effects of gibberellin and dry-cold stratification on germination of Caucasian whortleberry Vaccinium arctostaphylos L. and bilberry Vaccinium myrtillus L. seeds collected from Artvin forest and plateaus. International Caucasian Forestry Symposium, 24-26.10.2013, Artvin/Turkey, pp:1118-1124.
• Koca, İ., Karadeniz, B., Çelik, H., Demirsoy, L., 2008. Karadeniz Bölgesinde yetişen bazı üzümsü meyvelerin özellikleri. Türkiye 10. Gıda Kongresi, 21-23 Mayıs, Erzurum.
• Lyrene, P.M., Sherman, W.B., 2000. ‘Star’ southern highbush blueberry. Hort. Science 35:956-957.
• Makus, D.J., Spiers, J.M., Patten, K.D., Neuendorff, E., 1997. Growth responses of southern highbush and rabbiteye blueberry cultivars at three southern locations. In: Blueberries. A Century of Research. Ed. R.E. Gough and R.F. Korcak, The Havorth Press. Inc. 73-82p.
• Miller, W.R., McDonald, R.E., 1993. Quality of two Florida blueberry cultivars after packaging and storage. HortScience, 282:144-147.
• Motomura, S., Cho, A., Hamasaki R., Akahoshi, K., Kawabata, A., Nakamoto, S., 2016. Evaluation of pot size for greenhouse production of ‘Misty’ southern highbush blueberry in Volcano, Hawai’i. Fruit, Nut and Beverage Crops, Now.: FN: 48, 4p.
• NeSmith, D., 2004. Blueberry cultivar development at the university of Georgia. A Prog. Report for, 18p.
• NeSmith, D.S., 2006. Fruit development period of several rabbiteye blueberry cultivars. ActaHort. 715:137-142.
• NeSmith, D.S., 2008. ‘Rebel’ southern highbush blueberry. HortScience 43:1592-1593.
• Patten, K., Neuendorff, E., Nimr, G., 1991. Cold injury of southern blueberries as a function of germplasm and season of flower bud development. HortScience 261:18-20.
• Pinto, R.M., Mota, M., Oliveira C.M., Oliveira P.B., 2017. Effect of substrate type and pot size on blueberry growth and yield: first year results. Acta Hort. 1180:517-522
• Potter, R.J., 2011. Performance of newly released and well-established rabbiteye blueberry Vaccinium ashei cultivars in north Alabama, Auburn University, MSc Thesis, 136p.
• Retamales, J.B., Hancock, J.F., 2012. Blueberries. Crop Production Science in Horticulture, CABI Publish. 323p.
• Scalzo, J., Wright, G., Boettiger, S., 2016. Adaptability of blueberries to low chill growing regions in Australia. ActaHort. 1117:45-48.
• Strik, B., 2005. Blueberry: An expanding world berry crop. Chronica Horticulturae 451:7-12.
• Strik, B.C., Finn, C.E., 2008. Blueberry cultivars for Oregon. Oregon State Univ. Growing Small Fruits, EC-1304, 12p.
• Zee, F., Hummer, K., Nijhijima, W., Kai, R., Strauss, A., Yamasaki, M., Hamasaki, R.T., 2006. Preliminary yields of southern highbush blueberry in Waimea, Hawai’i. Coop. Ext. Serv., Univ. Of Hawai’i, Fruits and Nuts, 12.