Çileklerde Fenotipik Tanımlama

Yıl 2017, Cilt: 46 Sayı: (Özel Sayı 1) 5. Uluslararası Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 21 - 28, 31.12.2017

Kazım Gündüz , Emine Özdemir

Öz

Amerikan tarım bakanlığı tarafından RosBREED başlıklı Rosaceae familyasından 4 türü içeren (elma, şeftali, kiraz–vişne ve çilek) fenotipik tanımlama projesi tamamlanmıştır. Bu türler ile ilgili büyük ölçekli fenotipik protokoller hazırlanmıştır. Çileklerde fenotipik protokol 4 ıslah programı tarafından (Oregon, Michigan, New Hampshire, Kaliforniya ve Florida) 4 kategoriyi (fenoloji ve çiçek özellikleri, bitki özellikleri, meyve özellikleri ve meyve kimyasal özellikler) içermektedir. Bu çalışmada amaç, ülkemizdeki ıslah programlarına bu kategorileri tanıtmak ve değişik ıslah programlarından gelen 27 referans çilek (RÇ) çeşidi kullanılarak ülkemiz çilek ıslah programlarından gelen 15 yerli çilek (YÇ) çeşidini tanımlamaktır. Bu kapsamda 37 özellik tanımlanmış olup, 26 özellik değerlendirilmiştir. Sonuç olarak fenoloji ve çiçek özellikleri ile bitki özellikleri bakımından referans olarak kullanılan çeşitlere benzer özelliklerde çeşitler ıslah edildiği belirlenmiştir. Ülkemizde, meyve dış özelliklerinden şekil bakımından; küresel konik, görünüş bakımından; albenisi ortanın üzerinde; aken rengi bakımından; koyu, aken pozisyonu olarak, üzerinde; dış renk bakımından, kırmızı; parlaklık bakımından; orta, meyve kabuk sertliği bakımından; yumuşak, kaliks büyüklüğü bakımından; ortanın üzerinde, kaliksin pozisyonu bakımından; düz, meyve iç özelliklerinden meyve et sertliği bakımından; yumuşak, iç renk bakımından; açık kırmızı, iç renk dağılımı bakımından; %51.8 ile orta düzeyde, tat/aroma bakımından ise yüksek düzeyde çeşitler ıslah edildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çilek , fenotipik tanımlama , bitki özellikleri , ıslah

Phenotyping of Strawberry

Öz

The RosBREED Project which includes 4 crops (apple, peach, cherry and strawberry) from Rosaceae family to characterize phenotyping was completed with the financial support of USDA–NIFA. Large–scale, standardized phenotyping protocols have been set up for each crop. The standardized phenotyping protocol for strawberries was agreed upon by the breeding team in Oregon, Michigan, New Hampshire, California and Florida and includes four trait categories: phenology and other flower–related traits, plant characteristics, fruit characteristics, and fruit chemistry traits. This study aims to introduce this category to the breeding programs in our country. 27 different strawberry cultivars have been used as reference to characterize 15 cultivars of strawberries that are breaded in our country. In this context, 37 different properties are investigated and 26 properties are evaluated. We have concluded that we have breaded strawberry cultivars similar to the reference ones in terms of phenology and flower properties. It is globose conic in respect of external fruit properties, appearance is above average, achene colour is dark, achene position is even, external colour is red, gloss is average, skin strength is soft, calyx size is above equal, calyx position is flat. In terms of fruit internal properties, firmness is soft, internal colour is light red, depth of internal color is at 51.8%level and average level, aroma is at high level.

Anahtar Kelimeler

Strawberry , phenotyping characterization , plant qualities , breeding

Kaynakça

• Bliss, F.A., 2010. Marker Assisted Breeding in Horticultural Crops. Acta Hort. 859:339–350.
• Dokuzoğuz, M., 1963. Önemli Bazı Çilek Çeşitlerimiz Üzerinde Pomolojik Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:74, İzmir.
• Erenoğlu, B., Y. Erbil ve S. Ufuk, 1998. Melezleme Yolu ile Çilek Islahı–1. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yayın No:100, Yalova.
• Evans, K., Y. Guan, J. Luby, M. Clark, C. Schmitz, S. Brown, B. Orcheski, C. Peace, W. E. van de Weg and A.F. Iezzoni, 2011. Large–Scale Standardized Phenotyping of Apple in Rosbreed. Acta Hort. 945:233–238.
• Frett, T.J., K. Gasic, J.R. Clark, D. Byrne, T. Gradziel and C. Crisosto, 2012. Standardized Phenotyping for Fruit Quality in Peach [Prunus persica (L.) Batsch]. J. Amer. Pom. Soc. 66:214–219.
• Iezzoni, A.F., C. Weebadde, J. Luby, Y. Chengyan, W. E. van de Weg, G. Fazio, D. Main, C.P. Peace, N.V. Bassil and J. McFerson, 2010. Rosbreed: Enabling Marker–Assisted Breeding in Rosaceae. Acta Hort. 859:389–394.
• Kaşka, N. ve S. Paydaş, 1986. Çilek Melezlemeleri Üzerine Çalışmalar. Bitki Islahı Sempozyumu, Bildiri Özetleri, İzmir.
• Konarlı, O., K. Kepenek ve H. Aygün, 1984. Melezleme Yoluyla Elde Edilen Yeni Çilek Çeşitleri. Bahçe 13(2):5–13.
• Mathey, M.M., S. Mookerjee, K. Gündüz, J.F. Hancock, A.F. Iezzoni, L.L. Mahoney, T.M. Davis, N.V. Bassil, K.E. Hummer, P.J. Stewart, V.M. Whitaker, D.J. Sargent, B. Denoyes–Rothan, I. Amaya, W.E. van de Weg and C.E. Finn, 2013. Large–Scale Standardized Phenotyping of Strawberry in Rosbreed. Journal of the American Pomological Society, pp:205–216.
• Paydaş, S. ve N. Kaşka, 1992. Melezleme Islahı ile Elde Edilen Bazı Umutlu Çilek Çeşit Adaylarının Adana ve Pozantı Ekolojik Koşullarındaki Performansları. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1(Meyve):535–539.
• Serçe, S., S. Paydaş, N. Kaşka, K. Gündüz, E. Özdemir, J.F. Hancock ve A.Z. Makaracı, 2007. Türkiye‘deki Mevcut Çilek (Fragaria sp.) Gen Kaynaklarının Toplanarak Değerlendirilmesi ve Çekirdek Koleksiyonlarının Oluşturulması. Proje Sonuç Raporu. TOVAG 103O121.
• Serçe, S., K. Gündüz, E. Özdemir, Y. Kıyga, E. Orhan ve S. Ercişli, 2008. Farklı Sistemlerde Yetiştirilen Çileklerin (Fragaria × ananassa Duch.) Meyve Eti Sertlik Ölçümleri Arasındaki İlişkiler. Bahçe 36:9–16.
• Üstün, P. ve S. Paydaş, 1995. Bazı Melez Çilek Çeşit Adaylarının Verim ve Meyve Kalitesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1(Meyve):301–305.