Ülkemizde Islah Edilen Bazı Yeni Çilek Çeşitlerinin Verim, Kalite ve Bitki Büyüme Özellikleri

Yıl 2017, Cilt: 46 Sayı: (Özel Sayı 1) 5. Uluslararası Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 97 - 106, 31.12.2017

Leyla Demirsoy , Dilek Köse , Hüsnü Demirsoy

Öz

Bu araştırmada, ülkemizde ıslah edilmiş bazı çilek çeşitlerinin (‘Doruk’, ‘Dorukhan’, ‘Hilal’, ‘Ata’, ‘Bolverim’, ‘Eren’, ‘Erenoğlu’) Samsun ekolojisinde verim, kalite ve bazı bitki büyüme özelliklerinin belirlenmesi amaçlamıştır. Çalışmada standart çeşit olarak ‘Festival’ kullanılmıştır. Çalışma 2014–2016 yıllarında yürütülmüştür. Yıllara göre ilk çiçeklenme 2 Mart–5 Nisan; ilk hasat 9–21 Mayıs; son hasat 6 Haziran–8 Temmuz tarihlerinde gerçekleşmiştir. En yüksek verim her iki deneme yılında da ‘Dorukhan’dan (sırasıyla 127.5 ve 545.1 g/bitki) alınmış, ikinci yıl bu çeşidi ‘Bolverim’, ‘Hilal’ ve ‘Eren’ izlemiştir. En yüksek pazarlanabilir meyve her iki yılda da ‘Dorukhan’dan elde edilmiştir (sırasıyla 110.5 ve 456.8 g/bitki). İkinci yıl bu çeşidi ‘Bolverim’ ve ‘Hilal’ izlemiştir. Her iki deneme yılında da en iri meyveler ‘Dorukhan’ ve ‘Festival’den alınmış, bunların yanında ‘Erenoğlu’, ‘Bolverim’ ve ‘Doruk’ çeşitlerinin de meyve irilikleri yüksek olmuştur. ‘Doruk’ %8.5 ile (2016 yılı) en yüksek SÇKM içeriğine sahip olurken her iki yılda da ‘Dorukhan’ en yüksek asit içeriğine sahip olmuştur. Çeşitlerin C vitamini içerikleri arasında önemli farklılık bulunmamıştır. Denemede çeşitlerin diğer bazı meyve özellikleri yanında bitkilerin kloroza ve yaprak lekesine dayanıklılık durumları ile kol sayısı, gövde sayısı, yaprak alanı, yaprak sayısı, yaprak sap uzunluğu gibi bazı vejetatif büyüme özelliklerine ait veriler de elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çilek , Fragaria×ananassa , ıslah , verim , kalite , yeni çeşitler

Yield, Quality and Plant Growth Characteristics of Some New Strawberry Cultivars Bred in Turkey

Öz

In Samsun condition, the study aimed to determine yield, fruit quality and plant growth characteristics of some strawberry cultivars, namely ‘Doruk’, ‘Dorukhan’, ‘Hilal’, ‘Ata’, ‘Bolverim’, ‘Eren’, ‘Erenoğlu’, bred in Turkey. ‘Festival’ was used as standard cultivar. The study was carried out in 2014–2016. The first blooming was between March 2 and April 5. First harvest was on May 9–20 while the last harvest was between June 6 and July 8. In the both years, the highest yield was obtained from cv. ‘Dorukhan’ (127.5 and 545.1 g/plant, respectively. In the second year, ‘Bolverim’, ‘Hilal’ and ‘Eren’ followed to ‘Dorukhan’. The most marketable fruit was from cv. ‘Dorukhan’ in both years (110.5 and 456.8 g/plant, respectively). The second year, Bolverim’ and ‘Hilal’ followed to ‘Dorukhan’. In the experiment the largest fruits were obtained from ‘Dorukhan’ and ‘Festival’. ‘Erenoğlu’, ‘Bolverim’ and ‘Doruk’ followed to the two cultivars in terms of fruit large. ‘Doruk’ had the highest soluble solid content with 8.5% (2016) while ‘Doruk’ had the highest acidity content. There is no a significant difference among the cultivars examined in terms of vitamin C. In addition, resistant to chlorosis and leaf spot, number of crowns, number of runners, leaf area, number of leafs, petiole length of the cultivars examined were determined in the experiment.

Anahtar Kelimeler

Strawberry , Fragaria×ananassa , breeding , yield , quality , new cultivars

Kaynakça

• Chandler, C.K., D.E. Legard, D.D. Dunigan, T.E. Crocker and C.A. Sims, 2000. ‘Strawberry Festival’ Strawberry. Hortscience 35(7):1366–1367.
• Dale, A., 2009. How Climate Change Could Influence Breeding and Modern Production Systems in Berry Crops. Acta Horticulturae 838:27–33.
• Darrow, G.M., 1966. The Strawberry: History, Breeding and Physiology. (https:// specialcollections.nal.usda.gov/speccoll/collectionsguide/darrow/darrow_thestrawberry.pdf), (Erişim tarihi: 27.06.2016).
• Demirsoy, H., L. Demirsoy and A. Öztürk, 2005. Improved Model for the Non–Destructive Estimation of Strawberry Leaf Area. Fruits 60(1):69–738.
• Demirsoy, L. and S. Serçe, 2016. Strawberry Culture in Turkey. Acta Horticulturae (Basımda).
• Erenoğlu, B., Y. Erbil ve S. Ufuk, 1998. Melezleme Yolu ile Çilek Islahı–1: Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yayın No:100, Yalova, 56s.
• Erenoğlu, B., M.E. Ergun, E. Özdemir ve L. Pırlak, 2000. 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı. Bitkisel Üretim Özel İhtisas Komisyonu, Meyvecilik Grubu, Çilek ve Diğer Üzümsü Meyveler (Ahududu, Böğürtlen, Frenk Üzümü, Yaban Mersini) Raporu. Yalova, 54s.
• Erenoğlu, B. and V. Şeniz, 2002. Investigations on Differences in Fruit Yield and Quality of New Strawberry Hybrid Cultivar Candidates Obtained From a Cross Breeding Program. Acta Horticulturae 567:169–172.
• FAO, 2013. Food and Agriculture Organization of United Nations. Production. (http://faostat3.fao.org/home/), (Erişim tarihi: 24 Mayıs 2016).
• Hancock, J.K., T.M. Sjulin and G.A. Lobos, 2008. Strawberries. In: James F. Hancock (Edt.). Temperature Fruit Crop Breeding: Germplasm to Genomics. pp:393–438.
• Kaska, N., A. Yazgan, M. Pekmezci, O. Konarlı ve O. Yalçın, 1979. Çileklerde Değişik Yaz ve Kıs Dikim Zamanlarının Turfanda Çilek Üretimi ve Verimi Üzerine Etkileri. TÜBİTAK Yayınları No:417. TOAG Seri No:88.
• Kaşka, N., 1997. Strawberry Growing in Turkey. Acta Horticulturae 439(1):385–391.
• Kandemir, A., 2016. Bazı Çilek Çeşitlerinin Örtüaltında Performanslarının Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 79s.
• Kılıç, O., U.Ö. Çopur ve Ş. Görtay, 1991. Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi Uygulama Kılavuzu. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bursa, Ders Notları 7.
• Konarlı, O., K. Kepenek ve H. Aygün, 1984. Melezleme Yoluyla Elde Edilen Yeni Çilek Çeşitleri. Bahçe 13(2):5–13.
• Manakasem, Y. and P.B. Goodwin, 2001. Responses of Dayneutral and Junebearing Strawberries to Temperature and Daylength. Journal on Horticultural Science and Biotechnology 76(5):629–635.
• Mısır, D., 2016. Bazı Çilek Çeşitlerinin Adaptasyonu (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 73s.
• Önal, K., 2000. Menemen Koşullarında Açıkta ve Yüksek Tünel Altında Yetiştirilen Bazı Çilek (Fragaria × ananassa Duch.) Çeşitlerinin Performansları Üzerine Bir Araştırma. TÜBİTAK Yayınları 24(1):31–36.
• Önal, M.K. ve A. Tanrısever, 1992. Çileklerde Bazı Vejetatif ve Generatif Özellikler Arasındaki Korelatif İlişkiler Üzerine Araştırmalar. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. s:227–228.
• Özdemir, E. ve S. Onur, 1986. İçel Yöresine Uygun Çilek Çeşitleri-1. Bahçe 15(1–2):3–9.
• Özdemir, E., K. Gündüz ve S. Serçe, 2006. Bazı Melez Çilek Tiplerinin Amik Ovasında Verim, Erkencilik ve Kalite Durumlarının Belirlenmesi. Bahçe 35(1–2):29–37.
• Paydaş, S. ve N. Kaşka, 1992. Melezleme Islahı ile Elde Edilen Bazı Umutlu Çilek Çeşit Adaylarının Adana ve Pozantı Ekolojik Koşullarındaki Performansları. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1:535–539.
• Paydaş, K.S. ve M.A. Sarıdaş, 2012. Modern Çilek Yetiştiriciliği. Tarım Gündem Dergisi 2(8):36–41.
• TÜİK, 2015. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri. (http://www. tuik.gov.tr/preçizelge.do?alt_id=1001) (Erişim tarihi: 24 Mayıs 2016).
• Türemiş, N. ve S. Ağaoğlu, 2013. Çilek. S. Ağaoğlu, R. Gerçekçioğlu (Eds.). Üzümsü Meyveler. Tomurcukbağ Ltd. Şti. Eğitim Yayınları No:1, Ankara. s:57–117.
• Üstün, P. ve S. Paydas, 1995. Bazı Melez Çilek Çeşit Adaylarının Verim ve Meyve Kalitesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1:301–305.
• Yılmaz, H., A. Kazankaya ve M.A. Aşkın, 1999. Van Ekolojik Şartlarında Yetişen Çileklere Uygulanan Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Verim Özelliklerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi 9(1):17–21.