Fındığın Kullanım Alanları ve İnsan Sağlığına Etkileri

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: (Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi, 292 - 299, 26.12.2018

Levent Kırca , Tuba Bak , Semanur Kırca Turan Karadeniz

Öz

Yaklaşık 5000 yıllık geçmişi bulunan fındık, Karadeniz’de 2500 yıldır yetişmektedir. Köklü bir geçmişi bulunan fındığın dünyadaki üretimi 835 bin tondur. Türkiye 706 bin ha alanda 675 bin tonluk üretimle ilk sırada yer almaktadır. Fındık dünyada %80 çikolata, %15 pasta, bisküvi ve şekerleme sanayinde ham madde olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında fındık, %5 oranında ise çerez olarak tüketilmektedir. Ülkemizde ise, fındık taze tüketiminin yanında beyazlatılmış, kavrulmuş, kıyılmış ve dilimlenmiş iç fındık, fındık unu, fındık ezmesi, füresi, likörü, sosu ve yağı şeklinde kullanılmaktadır. Ayrıca fındık park ve bahçelerde peyzaj bitkisi, kabuklu meyvesi süs eşyası, yağı gıda, ilaç, kozmetik, sağlık ve diğer endüstrilerde yardımcı hammadde olarak kullanılmakla beraber küspesi ise, hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Fındık içerdiği yüksek orandaki yağ ve protein içeriği bakımından besleyici ve insan sağlığına etkilerinin çok fazla olduğu önemli meyve türlerimizden biridir. Yenilebilen 100 g iç fındık, 55-66 g yağ, 11-15 g protein, 12-17 g karbonhidrat, %82 oleik asit (tekli doymamış), %12 linoleik asit (çoklu doymamış), %15 palmitik asit (doymuş), %1 stearik asit (doymuş), %4,14 selüloz, 8-10 g posa içerir ve ortalama 650 kcal enerji sağlar. B ve E vitaminleri (31 mg/100 g) açısından oldukça zengin olup, bazı mineraller ve fitokimyasal maddeler için de iyi bir bitkisel kaynaktır. Bu denli geniş kullanım alanı ve sağlık açısından olumlu etkileri bulunan fındığın %75’inin üretildiği ülkemizde kişi başına fındık tüketimi oldukça azdır. Bu nedenle fındığın ülkemizdeki tüketiminin artırılması gerektiği konusunda çeşitli farkındalık çalışmaları yapılarak, tüketicilerin bilinçlendirilmesinin sağlanmasının oldukça isabetli olacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Fındık , kullanım alanları , sağlığa yararları

Hazelnut Usage Areas and Their Effects on Human Health

Öz

Hazelnut, which has a history of about 5000 years, has been growing in the Black Sea region for 2500 years. The cultivation of hazelnuts, which dates back to ancient times, is 835 thousand tones in a 430-thousand-hectare area. Hazelnut is used as a raw material in 80% chocolate, 15% cake, biscuit and confectionery industry in the world. Hazelnuts are also consumed as nuts at 5%. In our country, hazelnut is used in the form of blanched, roasted, chopped and sliced hazelnut kernel, hazelnut flour, hazelnut paste, hazelnut mash, liqueur, sauce and oil in addition to its fresh consumption. Beside all these uses, it is also used in parks and gardens as landscaping plants, its shelled nut as ornamental material and its oil is used as an auxiliary raw material in medicine, cosmetics, health and other industries while its hazelnut kernel meal is used as animal feed. Hazelnut, which is highly nutritional and therefore has lots of benefits to human health with its high fat and protein content, is among the most important fruit species. 100-gram edible decorticated hazel-nut contains 55-66-gram oil, 11-15-gram protein, 12-17-gram carbohydrate, 82% oleic acid (monounsaturated), 12% linoleic acid (polyunsaturated), 15% palmitic acid (saturated), 1% stearic acid (saturated), 4.14% cellulose, 8-10-gram pulp and provides an average of 650 kcal energy. It is rich in vitamins B and E (31 mg/100 g) and is a good herbal resource for some minerals and phytochemicals. While hazelnut has such a wide range of use and lots of positive effects on health, consumption of hazelnut per person is very low in our country where 75% of hazelnut is produced. For this reason, it can be suggested that an awareness should be raised through studies on the necessity to increase hazelnut consumption in our country.

Anahtar Kelimeler

Hazelnut , uses , health benefits

Kaynakça

• Açkurt, F., Özdemir, M., Biringen, G., Löker, M.,1999. Effect of geographical origin and variety on vitamin and mineral composition of hazelnut (Corylus avellana L.) varieties cultivated in Turkey. Food Chemistry 65:(309-313).
• Aksoy, M., 2000. Beslenme biyokimyası. Hatiboğlu Yayınevi, Ankara. s.622.
• Albert, C.M., Gaziano, M., Willett, W.C., Manson, J.E., 2002. Nut consumption and decreased risk of sudden cardiac death in physicians health study. Arc Intern Med; 162:1382-87.
• Anonim, 1991. Besinlerin bileşimi. Ankara.
• Anonim, 1996. Postmenopozal meme kanserlerinde şişman olmayanlar ve daha az yağ tüketenler daha uzun süre yaşıyor. Becel Sağlık Bülteni, 15:4.
• Anonim, 2004-a. Fındık ve sağlık. (http://www.fındık.com).
• Anonim, 2004-b. Fındığın insan sağlığına yararları. (http://www.durakfındık.com.tr).
• Anonim, 2004-c. Fındığın insan sağlığına yararları. (https://pazar.itgo.com/findik).
• Bartsch, H., Nair, J., Owen, R.W., 1999. Dietary Polyunsaturated fatty acids and cancers of the breasts and colorectum: emerging evidence for their role as risk modifiers. Carcinogenesis 20(12):2209-2218.
• Baysal, A., 1999. Beslenme. Hatipoğlu Basım ve Yayım. 8.Baskı. s.496.
• Baysal, A., Aksoy, M., Bozkurt, N., Merdol, T.K., Pekcan, G., Keçeçioğlu, S., Besler, HT., Mercanlıgil, S., 2008. Diyet el kitabı. Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Ankara.
• Baysal, A., Criss, W.E., 2004. Kanseri tanıyalım. Hatipoğlu Yayınları, s.134.
• Criss, WE., Baysal, A., Kanserden korunmak için beslenme rehberi. Türkiye Diyetisyenler Derneği Yayını: 5. Baskı Ankara.
• Ellsworth, J.L., Kushi, L.H., Folsom, A.R., 2001. Frequent nut intake and risk of death from coronary heart disease and all causes in postmenopausal women: the low a women’s health study. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 11(6):362-71.
• Elmacıoğlu, F., Garibanoğlu, M., Baysal, A., 2000. Bitkisel sıvı yağlar ve sağlığımız. Gıda 2000.
• Jenkins, D.J.A., Popovich D.G., Kendall C.W.C., Vidgen E., Tariq N., Ransom T.P.P., Wolever T.M.S., Vuksan V., Mehling C.C., Boctor D.L., Bolognesi C., Huang J., Patten R. 1997. Effect of a diet high in vegetables, fruit, and nuts on serum lipids. Metabolism; 46(5):530-7.
• Özdemir, F., Topuz, A., Doğan, Ü., Karkacıer, M., 1998. Fındık çeşitlerinin bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Gıda 23(1):37-41.
• Özdemir, M., Açkurt, F., Kaplan, M., Yıldız, M., Löker, M., Gürcan, T., Bringen, G., Okay, A., Seyhan, F.G., 2001. Evaluation of new Turkish hybrid hazelnut (Corylus avellana L.) varieties: fatty acid composition, a-tocopherol content, mineral composition and stability. Food Chemistry, 73(411-415)1.
• Parcerisa, J., Richardson D.G., Rafecas M., Codony, R., Boatella, J., 1998. Fatty acid, tocopherol and sterol content of some hazelnut varieties (Corylus avellana L.) harvested in Oregon (USA). Journal of Chromatography. 805:259-268.
• Sabaté, J., 1993. Does nut consumption protect against ischemic heart disease? Eur. J. Clin. Nutr. 47 Suppl 1:71-5.
• Şimşek, A., Aslantaş, R., 1999. Fındığın bileşimi ve insan sağlığı açısından önemi. Gıda 24(3):209-216.
• Türk Kardiyoloji Derneği, 2002. Koroner kalp hastalığı: korunma ve tedavi kılavuzu. Yenilik Basımevi, İstanbul.
• Welsch, C.W., 1987. Enhancement of mammary tumorigenesis by dietary fats review of potential mechanism. Am. J. Clin. Nutr., 45:192-202.
• Yalçın, H., Ünal, M.K., 2002. Türkiye’de yetişen başlıca fındık çeşitlerinden elde edilen fındık yağlarının bileşimleri üzerine araştırmalar. Gıda, Aralık 70-77.
• Yücesan, A., Nursal, B., Pekcan, G., Besler, H.T., 2003. Amerikan diyetisyenler derneğinin geliştirilmiş besin ve beslenme rehberi Türkçesi. Acar Matbaacılık, İstanbul; s:53-77.