Türkiye Bitkisel Biyoçeşitliliği ve Endemizm

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: (Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi, 335 - 342, 26.12.2018

Mehmet Yılmaz , Aylin Özdemir , Kemuran Ali Timurağaoğlu Fatih Kebeli , Halil İbrahim Tuzlacı Çağla Çolak Eda Aksoy

Öz

Bitkisel biyoçeşitlilik; insanların başta gıda, barınma ve ısınma gibi temel ihtiyaçlarını karşılayan ayrıca gerek sağlık gerekse de kozmetik ve biyoteknoloji gibi farklı sektörlere hammadde sağlayan temel doğal kaynakları kapsayan önemli bir biyokütleyi ifade etmektedir. Türkiye sahip olduğu farklı coğrafi ve iklimsel özellikler yönünden zengin bir bitki çeşitliliğine bunun yanında floral doku içerisinde yüksek endemizm ve genetik çeşitliliğe sahiptir. Ülkemiz tüm Avrupa kıtası ile kıyaslandığında topraklarında yetişen 12.000 bitki türü ile neredeyse tüm Avrupa kıtasında bulunan bitkisel çeşitliliğe tek başına sahip olduğu görülmektedir. Bununla beraber dünyanın en önemli üç ekolojik bölgesi yine ülkemizde yer almaktadır. Bu çalışmada; bitkisel biyoçeşitliliğin önemi, Türkiye’nin bitkisel zenginliğinin coğrafi konumu ile ilişkisi ile bitki tür sayıları ve dağılımları haritalar üzerinde karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Bunun yanında endemik türlerimizin tanımı ile ülkesel endemizm oranımıza ait istatistikler komşu ve diğer ülkeler ile karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Çalışmada ayrıca Türkiye’nin önemli bitki alanlarına değinilerek örneklemeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bitkisel biyoçeşitlilik , endemizm , bitki genetik kaynakları , önemli bitki alanları

Turkey's Plant Biodiversity and Endemism

Öz

Plant biodiversity represents a significant biomass encompassing fundamental natural resources that meet basic human needs, such as food, shelter, and heating, and also provides raw materials for various sectors such as healthcare, cosmetics, and biotechnology. Turkey boasts a rich plant diversity due to its diverse geographical and climatic characteristics, as well as high endemism and genetic diversity within its floral fabric. Compared to the entire European continent, Turkey boasts nearly the same plant diversity found on the entire European continent, with 12,000 plant species growing in its territory. Furthermore, three of the world's most important ecological regions are also located in Turkey. This study presents a comparative map of the importance of plant biodiversity, the relationship between Turkey's plant diversity and its geographical location, and the number and distribution of plant species. Furthermore, the definition of our endemic species and statistics on our national endemism rate are discussed in comparison with neighboring and other countries. The study also addresses Turkey's important plant areas and provides examples.

Anahtar Kelimeler

Plant biodiversity , endemism , plant genetic resources , important plant areas

Kaynakça

• Atik, A.D., Öztekin, M., Erkoç, F., 2010. Biyoçeşitlilik ve Türkiye’deki endemik bitkilere örnekler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 30(1):219-240.
• Avcı, M., 1993. Türkiye’nin flora bölgeleri ve Anadolu Diagonali’ne coğrafi bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi 28:225-248.
• Avcı, M., 2005. Çeşitlilik ve endemizm açısından Türkiye’nin bitki örtüsü. Coğrafya Dergisi 13:27-55.
• Budak, F., 2013. Biyolojik çeşitlilik ve organik tarım. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 6(2):45-50.
• Davis, P.H., 1965-1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh at the University Press.
• Erik, S. ve Tarikahya, B., 2004. Türkiye florası üzerine. Kebikeç (İnsan Bilimleri için Kaynak Araştırmaları Dergisi) 17:139-163.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. and Başer, K.H.C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, (Supple. 2). Edinburgh Univ. Press, Edinburg.
• Karagöz, A., Zencirci, N., Tan, A., Taşkın, T., Köksel, H., Sürek, M., Toker, C. ve Özbek, K., 2010. Bitki genetik kaynaklarının korunması ve kullanımı. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği 7. Teknik Kongresi, 11-15.01.2010, Ankara, s.155-177.
• Kaya, Y. ve Aksakal, Ö., 2005. Endemik bitkilerin Dünya ve Türkiye’deki dağılımı. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi 7(1).
• Kence, A., 1992. Biyolojik zenginlikler: sorunlar ve öneriler. Tarım ve Köyişleri Dergisi, Sayı:74.
• Kolankaya, N., 2012. Biyoçeşitliliğin ekonomik değeri ve biyoekonomik kalkınma modeline katkısı. Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu, 22-23.05.2012 Ramada Plaza Ankara, Bildiri Özetleri, s.12-13.
• Özhatay, N., Byfield, A., Atay, S., 2005. Türkiye’nin 122 önemli bitki alanı. WWF Türkiye, İstanbul. (http://obanettr.org) (Erişim:17.04.2016).
• Özhatay, N., 2006. Türkiye’nin BTC boru hattı boyunca önemli bitki alanları. BTC Şirketi, İstanbul. (http://obanettr.org) (Erişim:17.04.2016)
• Özhatay, N., Kültür, Ş., Gürdal, B., 2011. Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey V., Turk J. Bot., 35: 589-624.
• Özhatay, N., 2012. İstanbul’un zengin bitki örtüsü. Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu, 22-23.05.2012 Ramada Plaza Ankara, Bildiri Özetleri, s.17-18.
• Şehirali, S., Özgen, M., Karagöz, A., Sürek, M., Adak, S., Güvenç, İ., Tan, A., Burak, M., Kaymak, H.Ç., 2005. Bitki genetik kaynaklarının korunma ve kullanımı. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası 6. Teknik Kongresi, Ankara, 1:253-273.
• Usta, A., Yılmaz, M., Kocamanoğlu, Y., 2014. Anadolu çaprazı üzerindeki orman ağaçlarının dağılımı ile iklim arasındaki ilişkiler. 2. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 22-24.10.2014, Isparta.
• Uyanık, M., Kara, Ş.M., Gürbüz, B., Özgen, Y., 2013. Türkiye’de bitki çeşitliliği ve endemizm. Ekoloji 2013 Sempozyumu, Tekirdağ.
• Uysal, İ., 2004. Canlı doğal kaynaklarımız: Türkiye’de biyoçeşitlilik. Türktarım Dergisi, Sayı:155.
• TÜBİVES, 2016. Türkiye bitkileri veri servisi. (http://wwweski.tubitak.gov.tr/tubives) (Erişim:17.04.2016).