Tasavvufî Kavramlarla Anlamsal Bağları Açısından Kerâmet Kavramı

Yıl 2020, Sayı: 12, 239 - 251, 29.12.2020

Esma Sayın

Öz

Peygamberlerin peygamberlik delili olarak yaşadığı ve tecrübe ettiği olağanüstü durumlara ‘mucize’ denirken, Peygamberler dışında, Kurân’a ve sünnete tam bağlanmış, inancı sağlam ve takva sahibi bir kulun yaşadığı olağanüstü durumlara ise, ‘kerâmet’ denir. Kerâmeti ilgilendiren olağanüstü durum, ortaya çıkan olayların ve tecrübelerin normal tabiat kanunlarının dışında meydana gelmesidir. Kısacası Yüce Allah, sevdiği kulunun iyiliği için geçici bir süre de olsa, tekvinî ayetlerini ve tabiata koyduğu kanunları değiştirmektedir. Kerâmet, kula bazen isteği ve duası üzerine verilir, bazen de isteğine rağmen verilmez, bazen de kulun isteği olmaksızın Allah Teâlâ tarafından kendisine verilir. Kerâmet sahibi kişi, yaşadığı olağanüstü durumun Allah’ın emri ile gerçekleştiğine inanarak Rabbine sığınmalıdır. Aynı zamanda o, kerâmetin değil; istikâmetin esas olduğunu fark etmelidir. Aslında en büyük kerâmet; doğruluk, dürüstlük, tutarlılık, istikrar ve gerçek bağlılık olan sadakat merkezli istikâmet ahlakıyla yaşamaktır. Kerâmet anlayışı, Allah’ı ve O’nun isim ve sıfatlarının yansımalarını ibadet ve müşâhede bilinci içerisinde sevmeyi gerektirir. Nefsine değil Rabbine kul olan bir kişi, kulluğun zevkine, nefsini ve Rabbini tanımakla ve O’nun ikramlarını görme hali olan kerâmetle erişebilir. Dolayısıyla bu makalede kerâmetin anlamsal bağları açısından diğer tasavvufî kavramlarla bağlantı noktaları ele alınmıştır. Bu bağlamda kerâmetin; ubûdiyyet, istikâmet, vecd, ittisâl, fakr ve muhâsebe kavramlarıyla anlamsal bağlantıları açısından benzerlikleri ve farklılıkları semantik tarzda ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Kerâmet, İstikâmet, Ubûdiyyet, Vecd, İttisâl, Fakr, Muhâsebe

The Concept Of Oracle in Terms of Its Connections With Sufi Concepts

Öz

The extraordinary events experienced by prophets as a proof of their prophecy is named ‘miracle’, while extraordinary events experienced by a devout and pious servant fully committed to the Holy Qur’an and Islamic tradition are called ‘oracle’. An extraordinary event that is considered as a miracle is defined as any event or experience that occurs outside the boundaries of regular laws of nature. In short, God Almighty briefly renews the verses as well as the laws of nature for the good of His beloved servant. A miracle is sometimes granted to the servant through his/her wish and prayer, sometimes it is not granted despite the wish while sometimes Allah grants it regardless of the servant praying for it. A miracle worker must seek refuge in his Lord by believing his extraordinary experience took place only because Allah wanted it to occur. At the same time, he must also recognize that it is not the miracle but steadfastness that prevails. In fact, the greatest miracle is to live with an ethics of steadfastness centred on righteousness, honesty, consistency, permanence and true loyalty. The understanding of miracle required man to be fond of Allah and the reflections of His names and titles within a sense of worship and contemplation. A man who succeeds in becoming a servant of his Lord rather than his inner ego can achieve the joy of obedience by knowing his inner-ego and his Lord and through oracle, which is the state of being able to see His blessings. Accordingly, this article reviews the connection points between the meaning of oracle and other Sufi concepts. In this sense, the semantic connections between oracle and obedience, steadfastness, rapture, joining, spiritual poverty and self-evaluation have been addressed.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Miracle, Steadfastness, Obedience, Rapture, Joining, Spiritual Poverty, Self-Evaluation

Kaynakça

• Akyüz, Vecdi. Mukayeseli İbadetler İlmihali, İstanbul: İz Yayıncılık, 1995, c. 1-3.
• Ankaravî, İsmail. Minhâcü’l-Fukara, İstanbul: Rıza Efendi Matbaası, 1869.
• Aybey, S. İslâm’ın Penceresinden Çevre Etiği ve Mutluluk İlişkisi, ISEM 2016, 3. International Symposium on Environment and Morality, Alanya-Turkey, 2016.
• Bayrakdar, Mehmet. İslâm İbadet Fenomenolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları, 1987.
• Câmî, Abdurrahman b. Ahmed. Nefehâtü'l-Üns, neşr. Mehdi Tevhidi Pûr, Tahrân: İntişârât-i Kitâb-i Furuşi Mahmudî, 1337.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Anka Yayınları, 2004.
• Cevziyye, İbn Kayyım. Medâricu’s-Salikîn, Beyrût: Darü’n-Nifâs, 1979.
• Çağrıcı, Mustafa. Gazâlî’ye Göre İslâm Ahlakı, İstanbul: Ensar Neşriyat, 1982.
• Çam, Ömer. Ahlâk Eğitimi, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 3, (1996), 66-77.
• Efendi, Nasrullah. Velîler Başbuğu Şah-ı Nakşibend, İstanbul: Buhara Yayınları, 2004.
• el-Kâfî Subkî, Abdulvehhâb b. Ali. Tabakatü'ş-Şâfiyye, Beyrût: Darü’n-Nifâs, 1992, c. 1-2.
• Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı Meal Tefsir, çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 1997.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed. el-Munkızu Mine’d-Dalâl Şerhi ve Tasavvufî İncelemeler, çev. Salih Uçan, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1987.
• Gazâlî, Ebû Hâmid. Mukâşefetü’l-Kulûb, thk. Hişâm Semiru'l-Buhâri, Beyrût: Dâru’l-İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 1995.
• Gürer, Dilaver. Abdulkadir Geylanî Hayatı, Eserleri, Görüşleri, İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
• Hucvirî, Ali b. Osman. Keşfü’l-Mahcûb, thk. Mahmûd Âbidî, Tahrân: İntişârât-ı Sâdâ ve Sîmâ, 2006.
• İbn Arabî, Muhyiddîn. Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi, Çev. Ahmed Avni Konuk, haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1990.
• İbn Haldun. Tasavvufun Mahiyeti Şifâu’s-Sâil, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1984.
• İpek, M. İslam Kültürü Açısından Çevre-İnsan İlişkisi Üzerine, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 14/3 (2014), 227-240.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1985.
• Kara, Mustafa. Tekkeler ve Zaviyeler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1990.
• Kelâbâzî, Ebû Bekir Muhammed. Taaruf li Mezhebi Ehli't-Tasavvuf, thk. Ahmed Şemseddin, Beyrut: Dâru'l-Kütübü’l- İlmiyye, 1994.
• Kuşeyrî, Ebu’I-Kâsım Abdülkerîm. Risâletü'l-Kuşeyrî, Beyrût: Dâru’l-Hayr, 1993.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasan. Edebü’d-Dünyâve’d-Dîn, Beyrût: Dâru İhyâ-i Ulûm, 1988.
• Muhâsibî, Hâris. Riâye li Hukukillâh, Kâhire: Dâru’l-Kütübü’l-Hadîseti, 1970.
• Rabbânî, İmam-ı Ahmed Sirhindî. Mektubât, 92. Mektup, İstanbul: Merve Yayınları, 1998, c. 1-2.
• Rûmî, Mevlânâ Celâleddîn. Mesnevî-i Mânevî, haz. A. Nicholson, Tahrân: İntişârât-ı Hermes, 2003.
• Saruhan, M.S. İslam Ahlâk Esasları ve Felsefesi, Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
• Sayın, Esma. Anne Kucağı Namaz, İstanbul: Nesil Yayınları, 2002.
• Sayın, Esma. Tasavvuf Terapisi. İstanbul: Nesil Yayınları, 2014.
• Sühreverdî, Ebû Hafs Şihabüddîn. Avâirifu'l-Maârif, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabiyyi, 1983.
• Tûsî, Serrâc. Lümâ fi Tarihi’t-Tasavvufi’l-İslamiyyi, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Uludağ, Süleyman. İslam Tasavvufu, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1992.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Kültüründe Kerâmet Anlayışı, Bursa’da Dünden Bugüne Tasavvuf Kültürü-3.Bursa: Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı Yayınları, 2004.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları, 1999.
• Yıldız, Muhammed Ali. Akşemseddin’de Allah Kâinat ve İnsan, Ankara: Kalem Neşriyat, 2017.
• Yıldız, Muhammed Ali. Hacı Hasan Dinç ve Bazı Tasavvufi Görüşleri, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14/2 (2019), 259-282.
• Yıldız, Muhammed Ali. Osmanlı’nın Bilgeleri -8- Akşemseddin, İstanbul: İlke Yayınevi, 2017.
• Yılmaz, Ömer. Geçmişten Günümüze Tasavvuf ve Tarikatlar, Ankara: Akçağ Yayınları, 2015.
• Yücer, Hür Mahmut, Yılmaz, S. Şeriat ve Tasavvuf Bağlamında Din-Çevre İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 1/4 (2012), 319-333.