Kur’ân’ın Kur’ân İle Tefsiri ‘Kur’ân-ı Kerîm Meal ve Tefsiri’ Örneği

Yıl 2021, Sayı: 13, 119 - 136, 30.06.2021

Serkan Göktaş

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, Arap dilinin tüm belâğat özelliklerini kullanan ve kendine özgü üslûbu olan bir kitaptır. O, inanç, muamelât, ahiret hayatı, kıssalar vb. pek çok konuyu ihtiva etmektedir. Kur’ân, nüzûl süreci olarak yirmi üç yılık bir döneme yayıldığı için muhataplarına ulaştırmak istediği konuları zamana yayarak anlatmıştır. Yani bir yerde kısaca değindiği bir konuyu farklı yerlerde uzunca anlatıp açıklamıştır. Kur’ân’ın bu yapısal niteliği bünyesinde bazı mutlak, mücmel, müphem, âmm ve müşkil ifadeleri barındırmasına sebep olmuştur. Bahsi geçen bu ifadeler çoğu zaman Kur’ân tarafından açıklanmıştır. İslam âlimleri, başta Hz. Peygamber olmak üzere sahabe’nin, tabiin âlimlerinin ve müfessirlerin Kur’ân’ı Kur’ân’la tefsir etmelerini gerekçe göstererek Kur’ân’ı anlamada ilk önce Kur’ân’a başvurulması gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Kur’ân ayetlerinin iç içe olduğu ve birbirinden bağımsız olmadığı düşünüldüğünde onun kendisini nasıl tefsir ettiğini öğrenmek, ayetler arasındaki bağlantıyı çözmek anlamına gelmektedir. Gerek rivayet ağırlıklı gerekse dirayet ağırlıklı tüm tefsirlerde dikkat çeken temel niteliğin ayetlerin tefsirinde diğer ayetlere başvurma yönteminin kullanılmış olmasıdır. Bu yöntemin genel itibariyle ayet siyakı ve Kur’ân bütünlüğü çerçevesinde yapılmasının anlama açısından daha sağlıklı sonuçlar doğurduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmadaki amacın Kur’ân’ın Kur’ân ile tefsirinin ne olduğu ve hangi yöntemler kullanılarak yapıldığının bir tefsir değerlendirmesi üzerinden ortaya konulması olduğu söylenebilir. Bu anlamda Kur’ân’ı Kur’ân’la tefsir etme metodu incelenmiş ve hadis alanında uzman olan Talat Koçyiğit’in Kur’ân-ı Kerîm Meâl ve Tefsiri adlı eserinde bu yöntemi nasıl ele aldığı ile hadisçi kimliğini bu metoda ne şekilde yansıttığı işlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada tefsir, tefsir üsûlü kitaplarıyla beraber konuyla ilgili kitap, tez ve makalelerden istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tefsir, Kur'ân, dirayet, rivayet, Talat Koçyiğit

Teşekkür

Muhterem danışman hocam Prof. Dr. Fethi Ahmet Polat'a teşekkür ederim.

Evaluation of The Work Titled “The Book of The Qur’an And its Commentary” in The Context of The Qur’an And its Interpretation of The Qur’an

Öz

The Quran is a book that uses all the rhetorical features of the Arabic language and has its own style. He, belief, treatment, the hereafter, stories and so on. It contains many topics. Since the Quran spread over a period of twenty-three years as the process of revival, it spreaded the subjects it wanted to convey to its addressees over time. In other words, he explained a subject that he briefly touched on somewhere, and explained it in different places. This structural feature of the Quran caused it to contain some absolute, confusing, ambiguous, amalgam and complicated expressions. These expressions are often explained by the Quran. Islamic scholars, especially Hz. They argued that the Quran should be consulted first in understanding the Quran, citing the fact that the Companions, including the Prophet, naturally scholars and commentators interpret the Quran with the Quran. Considering that the verses of the Quran are intertwined and not independent from each other, learning how he interprets himself means resolving the connection between the verses. The main feature that draws attention in both narration-based and acumen-based interpretations is that the method of referring to other verses is used in the interpretation of the verses. It has been observed that performing this method in general within the framework of the verse politics and the integrity of the Quran yields healthier results in terms of understanding. It can be said that the purpose of this study is to reveal what the Quran is and the interpretation of the Quran and what methods it is used by using an interpretation assessment. In this sense, the method of interpreting the Quran with the Qur'an has been examined, and how Talat Koçyiğit, an expert in the field of hadith, handles this method in his work titled Qur'an-ı Kerîm Meâl ve Tafsir and how he reflects his hadithist identity on this method. It has been studied.

Anahtar Kelimeler

Tafseer, Qur’ân, Sagacity, Narrative Tafseer, Talat Koçyiğit.

Kaynakça

• Âk, Şeyh Halid Abdurrahman el-. Usûlu’t-Tefsir ve Kavaiduhu. Şam: Dâru’n-Nefais. 1407/1986.
• Albayrak, Halis. Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri. Ankara: 1988.
• Askerî, Ebû Hilâl el-. el-Furûḳu’l-luġaviyye. thk. Muhammed İbrahim Selim. Kahire: Dârü’l-İlmi ve’s-Sekâfeti, 1418/ 1997.
• Begavî, Ebû Muhammed Huseyin bin Mesʻûd el-. Meʻâlimü’t-Tenzîl. Riyad, Dâru’t-Tayyibe, 1409/1988.
• Bilgin, Abdulcelil. Kur’ân’daki Deyimler Ve Zemahşerî’nin Keşşafı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1971.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasan Seyyid Şerif Alî b. Muhammed b. Alî el-. Kitabu’t-Ta’rifât. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1406/1985.
• Çalışkan, İsmail. “Hakikat ve Mecazın Belirleyicisi Müfessirdir”. ed. Mehmet Mahfuz Söylemez. İslâmî İlimler Dergisi 8/1 (2013), 139-160.
• Demir, Şehmus. Mitoloji Kur’ân Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik. İstanbul: Beyan Yayınları, 2003.
• Duman, Zeki, “Tabiûn Döneminde Tefsir Faaliyetleri”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1987), 209-238.
• Ebû’s-Suûd Efendi. İrşâdu’l-Akli’s-Selim ilâ Mezâya’l-Kitabi’l-Kerîm. 5 Cilt. thk. Abdulkadir Ahmet Âta, Riyad: Mektebetu Riyade’l-Hadise, ts.
• Endelüsî, Ebû Hayyân el-. el- Bahrü’l-Muhît. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1391/ 1971.
• Ferâhidî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm. Kitabu’l-ʿAyn. thk. Abdulhamîd Hindavî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-ʿİlmiyye, 1424/2003.
• Gündüzöz, Soner. “Klâsik ve Modern Arap Literatürü Açısından İslam Düşüncesinde Hakikat ve Mecaz Tartışmaları”. ed. Mehmet Mahfuz Söylemez. İslâmî İlimler Dergisi 8/1 (1994), 31-46.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’t-Tunusiyye, 1405/1984.
• İbn Atiyye. Ebû Muhammed Abdulhak bin Ğalib. el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. 7 Cilt. thk. Abdusselam Abdussani Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l Ferec Abdurrahman. Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t-tefsîr. Beyrut: Mektebetu İslami, 1405/1984.
• İbn Kesîr, İmamûddin Ebü’l-Fîdâ İsmail b. Ömer. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-ʻAzîm. 15 Cilt. Riyad: Mektebetu’l-Maarif, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemaluddin Muhammed Bin Mükrim. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dâru’l-İhyau’t-Turasi’l-Arabî, 1420/1999.
• İsfehânî, Râgıb el-. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• İbn Teymiyye, Takiyüddîn Ahmed b. Abdulhalim. Muḳaddime fî uṣûli’t-tefsîr. thk. Adnân Zerzûr. Şam: Dâru’l-Kur’ân, 1392/1972.
• Kafes, Mahmut. EbûHayyân el-Endelüsî’nin Hayatı ve el-Bahrü’l-Muhît İsimli Eserindeki Metodu. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1994.
• Karataş, Ali. “Kur’ân’ı Kur’ân İle Anlama”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 ( 2011), 177-196.
• Kâsimî, Cemâlüddîn el-. Mehâsinü’t-Te’vîl. 2 Cilt. Dâru’l-İhyau’l-Kütübi’l-ʻArabiyye, 1377/ 1957.
• Kelbî, Ebü’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-. et-Teshîl li ‘Ulûmi’t-Tenzîl. drl. Muhammed Salim Haşim. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1416/ 1995.
• Koçyiğit, Talat. Kur’ân’ı Kerîm Meal ve Tefsiri. 7 Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1. Basım, 2016.
• Kur’ân’ı Kerîm Meal ve Tefsiri, çev. Talat Koçyiğit. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1. Basım, 2016.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed bin Ahmed bin Ebû Bekir. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. 30 Cilt. thk. Abdullah bin Abdülmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1427/2006.
• Ma’bed, Muhammed Ahmed. Nefğatün Min Ulûmi’l-Kur’ân. Medine: Mektebetü’t-Tayyibe, 1407/1986.
• Mennâuʻl-Kattân. Mebâḥis̱ fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. Kahire: Mektebetu Vehbe, ts.
• Okumuş, Mesut. “Ulûmu’l-Kur’ân”. ed. M. Akif Koç. Tefsir El Kitabı. 331-370. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Öğmüş, Harun. “es-Sevâiku’l-Mursele Adlı Eseri Çerçevesinde İbnu’l-Kayyim El-Cevziyye’nin Mecaz Eleştirisi”. d. Mehmet Mahfuz Söylemez. İslâmî İlimler Dergisi 8/18 (2013), 67-97.
• Öztürk, Mustafa, “Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri”, : Bir Mahiyet Soruşturması”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/ 2 (Temmuz-Aralık 2008), 1-19.
• Râzî, Fahruddîn er- . Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1402/1981 .
• Sâbûnî, Muhammed Ali es-. Safvetü’t-Tefâsîr. 3 Cilt. İstanbul: Dersaadet Yayınları, 2001.
• Suyûtî, Celaluddin es-. el-İtḳān fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r- Risaletin- Naşirun, 1429/2008.
• Şimşek, Sait. Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri. 5 Cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
• Tabatabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân. 7 Cilt. çev. Vahdettin İnce, Kevser Yayınları, 1409/1998.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed bin Cerîr bin Yezîd et-. Câmiu’l-Beyân An Te’vîli Âyi’l-Kur’ân.25 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts.
• Yaşar, Hüseyin. Kur’ân’da Müphem Ayetler (Müphematu’l-Kur’ân). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1992.
• Tayyâr, Musâid bin Süleyman. Fusûlün fî Usûli’t-Tefsîr. Riyad: Dâru’n-Neşri’d-Düveli, 1414/1993.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Aziz Dağıtım, ts.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin ez-. et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1396/1976.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. 6 Cilt. Riyad: Mektebetu’l- Ubeykan, ts.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah ez-. el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân. 4 Cilt. thk. Muhammed Ebû’l- Fadl İbrahim. Kahire: Dâru’l-İhyâu’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1377/1957.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazim ez-. Menâhilu’l-İrfan fî Ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-ʻArabi, 1416/1995.