Travnic Scholar Yakub Hadzic Efendi; His Life, Personality And Missions

Yıl 2021, Sayı: 13, 281 - 299, 30.06.2021

Merzuk Grabus

Öz

Yakub Hadzic Efendi was born in 1930, in the village of Maline, near Travnik, in Bosnia and Herzegovina. He attended primary school in this village. In his childhood, he received his religious education from his grandfather Salih Hoca, his father Sinan and his brother-in-law Rasim Grabus Hoca. Later on, he continued his education in madrasah of Pojske, founded by Dervish Spahic Efendi in 1934. However, due to the closure of this school in 1947by the Yugoslavian communist regime, his education was interrupted. In 1965, he graduated from the madrasah of Gazi Husrev Beg, which was the only one still operating in those days. In 1967, he was appointed as imam of the villages of Krpeljici and Velika Bukovica in Travnik and he kept this position for 33 years, until the year of 2000. As an imam, he was able to attend the teachings of Sulejman Alibegovic, the last qadi of Travnik. In the like manner, for many years he attended the teachings of Abdulkadir Mahmutovic, the last ‘Istanbul alim’ in Bosnia. Alongside his duties as an imam, he was a prominent preacher, instructor in the Qoran, teacher, and during the war in Bosnia between 1992-1995 he continued to attend to the religious needs of the soldiers fighting on the front. During his laborious life he managed to train many hundreds of disciples. He died on the October 22nd in 2004, and is buried in the village of his birth.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Yakub Hadzic Efendi, Bosnia and Herzegovina, Travnik, Madrasah

Travnikli Âlim Yakub Hadzic Efendi; Hayatı, Şahsiyeti ve Hizmetleri

Öz

Yakub Hadzic Efendi 1930 yılında Bosna Hersek’in Travnik şehrine bağlı Maline köyünde dünyaya geldi. İlkokulu köyünde okudu. Küçük yaşta dedesi Salih Hoca başta olmak üzere, babası Sinan ve eniştesi Rasim Hocalardan dinî eğitimini almıştır. Daha sonra müderris Derviş Spahiç Efendi’nin 1934 yılında kurduğu Pojske Medresesi’ne kaydolmuştur. Ancak medrese 1947 yılında komünist idare tarafından kapatılınca eğitimi yarıda kalmıştır. 1965 yılında eksik kalan dersleri vererek o dönemde yegâne açık olan Gazi Hüsrev Bey Medresesi’nden mezun olmuştur. 1967 yılında Travnik’in Krpeljici ve Velika Bukovica köylerine imam olarak tayin edilmiş ve 2000 yılına kadar 33 sene bu görevde kalmıştır. İmam olarak, Travnikin son kadısı Sulejman Alibegovic’ten istifade etme imkânına sahip olmuştur. Aynı şekilde Bosna’da son İstanbul âlimi olarak bilinen Abdulkadir Mahmutovic Hoca’nın derslerini yıllarca takip etmiş ve ondan istifade etmiştir. İmamlık görevinin yanı sıra vaizlik, Kur’an kursu hocalığı, öğretmenlik ve 1992-1995 yılları arasında meydana gelen Bosna Savaşı’nda cephede askerlere dinî hizmet vermek gibi pek çok görevde bulunmuştur. Büyük fedakârlıklarda bulunan Yakub Hadzic Efendi yüzlerce talebe yetiştirmiştir. Yakub Hadzic Efendi 22 Ekim 2004 tarihinde vefat etmiş ve köyünde defnedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Bosna Hersek, Yakub Hadzic, Travnik, Medrese

Kaynakça

• Alibasic, Ahmed. “İbrahim Trebinjac” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/609-610. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Aruçi, Muhammed. “Kemal Aruçi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/225-226. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Didarevic, Mevludin. “Zaboravljeni Âlim- Zapis o Dervis Efendiji Spahicu, Muderrisu iz Pojski”, Novi Muallim 18, (2004), 112-120.
• Ergin, Osman Nuri. Türkiye’de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1936.
• Eyice, Semavi. “Ferhad Paşa Külliyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/386-387. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Gazija-Pajt, Enisa, “Elçi İbrahim Pasina Medresa - Kontinuitet odgoja i obrazovanja”. Elçi İbrahim Pasina Medresa U Travniku 1706-2014. 87-88, 90-91, 91-92. Travnik: Elci İbrahim Pasina Medresa, 2014.
• Grabus, Merzuk, “Bosna Hersek’te Din Eğitimi”, İslam Dünyasında Din Eğitimi ve Öğretimi Türkiye Diyanet Vakfı I. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu, 26-27 Aralık (2014).
• Grabus, Merzuk. “Bosna’da Bir İlim ve Askiyon Geleneği: Derviş Spahiç Efendi: Hayatı, Medresesi, Öğrencileri ve Eserleri”, Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11, (2020), 64-88.
• Grabus, Nedzad. “Preselio Jakub ef. Hadzic”, Preporod 24/794, (Aralık 2004), 37.
• Husic, Aladin. “Teritorijalni i Demografski Razvitak Travnika u Vrijeme Osmanske Uprave”, Anali GHB 44/36, (2015), 17-26.
• İbranovic, Dzemail. Porodica Korkut i Njen Doprinos Nasoj Kulturnoj Bastini, Saraybosna: Saraybosna Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Jahjai, Meral. ”Makedonyalı Kemal Aruçi’nin Hüseyin Cozo’ya Ehl-i Kitabın İtikadi Durumu Hususundaki Reddiyesi“, Rumeli İslâm Araştırmaları Dergisi 1, (2018), 52-104.
• Kasap, Midhat. “Kratkı Dokumentarnı Fılm: Istına O Medresı U Pojskama”, YouTube. 28 Şubat 2015. https://www.youtube.com/watch?v=SFaOB1LlLRY-
• Kazıcı, Ziya. İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, 5. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2003.
• Kiel, Machiel. “Travnik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 41/308-311. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Kliko, Amir. Rat u Bosni 1992-1994. 1. Baskı. Sarajevo: İnstitut Za İstrazivanje Zlocina Protiv Covjecnosti i Medzunarodnog Prava Univerziteta u Sarajevu, 2019.
• Kresevljakovic, Hamdija - Korkut, Dervis Muhamed. Travnik u Proslosti 1464-1878, 1. Baskı Travnik: 1961.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 7. Basım, 2004.
• Malkic, Mensur. Hafız Camil Silajdzic- zivot i djelo. 1. Baskı Sarajevo: Tugra, 2014.
• “Merhum hadzi Abdulkadir- ef. Mahmutovic”, Glasnik VİS-A, god. 38/75, br. 7-8, Sarajevo, 1975.
• Mladi 306/706. brigade Armije RBiH, “Govor Hadzi Jakub ef. Hadzica na dzenazi komandanta 2. bataljona”, Facebook (20 Aralık 2020). Erişim 15.02.2021. https://www.facebook.com/192388978350250/videos/849241652535371
• Muminhodzic, Redzep, Talimu’l-İslam-Udzbenik za Vjersku Pouku. 7. Baskı. Sarajevo: Starjesinstvo İslamske Vjerske Zajednice Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Slovenije, 1989.
• Omerdic, Muharem. “Kadija Sulejman Efendija - Alibegoviç 1910-1988”, Preporod, 5/1159.
• Omerdic, Muharem. Prilozi İzucavanju Genocida nad Bosnjacima (1992-1995). 1. Baskı. Sarajevo: el-Kalem, 1999.
• Rijaset islamske Zajednice u Bosni i Hercegovini. “Biografije dosadasnjih reis’ul-Ulema”. Erişim 27 Nisan 2020. https://static.islamskazajednica.ba/dosadasnje-reisu-l-uleme
• Silajdzic, Kâmil-Trebinjac, İbrahim. Tedzvid-Pravilno Ucenje Kur’ân’a. 1. Baskı. Sarajevo: 1973.
• Sosic, Dzevdet. İslamska Pedagoska Misija i Praksa Dervis Ef. Spahica. 2. Baskı. Travnik: Elci İbrahim Pasina Medresa Yayınları, 2015.
• Sukric, Nijaz, “Gazi Husrev Begova Medresa U Vrijeme Austro-Ugarske Uprave (1878-1918)”, 450 Godina Gazi Husrev-Begove Medrese u Sarajevu, Sarajevo: Gazi Husrev Begova Medresa, 1988, 35-84.
• Vâkıdî, Muhammed b. ‘Umar b. Vâkıd. Kitâbu’l-Megâzî. ed. Marsden Jones. London: Oxford University Press/ Âlemu’l-Kutub, 1966.