The Problem Of Method In Divine Researches

Yıl 2023, Sayı: 17, 9 - 33, 29.06.2023

Ferruh Kahraman

Öz

The subject of the study is the problem of method in Islamic researches. As a problem, it questions the nature and place of Islamic Sciences in the face of modern-postmodern paradigms. Research methods and techniques in Islamic sciences are very broad concepts. This is because, in the historical process, each field has developed its own procedures and proofs according to its scientific object. For this reason, the general principles of Islamic sciences were laid out in the research, rather than addressing the method of each of the basic Islamic sciences individually. Science is all kinds of systemic effort made to know nature, human, society, religion and the unseen world. In order for science to be valid and reliable, regardless of its object, scientific research methods and techniques must be used. A scientific method is a set of scientific rules that reveal which theoretical perspectives to have when obtaining information, how to handle religious - secular, natural – social events and facts all and how to analyze and interpret social data. In the study, science, scientific methods and strategies were discussed from the point of view of Islamic scholars. In related places, the perspectives of Islamic scholars have been compared to those of modern scholars. The aim of the study is to establish what the paradigms of Islam and modern science are compared with a view to contribute to scholars who detect contradictions between both approaches. Its importance is to eliminate the contradiction in these fields by revealing similarities and differences between Islamic and modern scientific paradigms.

Anahtar Kelimeler

Islam, Modern, Science, Religion, Method

İlâhiyat Araştırmalarında Yöntem Sorunu

Öz

Çalışmanın konusu İlâhiyat araştırmalarında yöntem sorunudur. Problem olarak modern-postmodern paradigmalar karşısında İslâmî ilimlerin mahiyetini ve yerini sorgulamaktadır. İslâmî ilimlerde araştırma yöntem ve teknikleri çok geniş kavramlardır. Zira tarihsel süreç içerisinde her bir branş bilimsel nesnesine göre kendine usul ve deliller geliştirmiştir. Bu nedenle araştırmada temel İslâmî bilimlerinin her birinin yöntemini tek tek ele almaktan ziyade İslâmî ilimlerin genel prensipleri ortaya konulmuştur. İlim; doğa, insan, toplum, din ve gayb âlemi gibi konuları bilmek üzere yapılan her türlü sistemli çabadır. Nesnesi ne olursa olsun ilmin geçerli ve güvenilir olması için bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerinin kullanılması gerekmektedir. Bilimsel yöntem; bilgi elde ederken hangi kuramsal bakış açılarına sahip olunacağını; dinî - la dinî, doğal – sosyal tüm olay ve olguların nasıl ele alınacağını; toplumsal verilerin nasıl tahlil edileceğini ve yorumlanacağını ortaya koyan bilimsel kurallar manzumesidir. Çalışmada bilim, bilimsel yöntem ve stratejileri; İslâm âlimlerinin bakış açısı ile ele alınmıştır. İlgili yerlerde İslâm âlimlerinin bakış açıları, modern bilim insanlarının bakış açılarıyla mukayese edilmiştir. Çalışmanın amacı, İslâm ve modern bilim paradigmalarının ne olduğunu ortaya koymak ve her iki yaklaşım arasında çelişki yaşayan bilim insanlarına katkı sağlamaktır. Önemi ise İslâm ve modern bilim paradigmaları arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya koyarak bu alanlarda yaşanan çelişkiyi ortadan kaldırmaktır.

Anahtar Kelimeler

İslâm, Modern, İlim, Din, Yöntem

Kaynakça

• Abercrombie, Nichola-Hill, Stephen ve Turner, Bryan. The Penguin Dictionary of Sociology. London: Penguin Books, 1994.
• Aristoteles. “De Interpretatione”, Complete Works: Digital Edition. ed. Jonathan Barnes New Jersey: Princeton University Press, 1995.
• Bâkıllânî, Muhammed b. Tayyib. et-Temhîd. nşr. Richard mcCharthy, Beyrut: el-Mektebetü’ş-Şarkıyye, 1957.
• Bilton, Tony-Bonnett, Kevin-Jones, Pip-Lawson, Tony vd. Sosyoloji. Ankara: Siyasal Yayınevi, 2008.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed. Şerhu’l-mevâkıf. İstanbul: Dârü’Tıbâati’l-Âmire, 1321.
• Cüveynî, Abdülmelik b. Abdullah. el-İrşâd ilâ kavâtıı’l-edille. Mısır: Mektebetü’l-Hanci, 1369.
• Çiğdem, Ahmet. Aydınlanma Düşüncesi. İstanbul: İletişim Yayınları, 1997.
• Ebû Hafs Necmeddin b. Muhammed en-Nesefî. Metnu Akāidi’n-Nesefî. İstanbul: Mektebetül-Hanefiyye, 1428.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Ata Ofset 1971.
• Fîrûzabâdî, Mecdüddîn. el-Kâmûsu’l-muhît. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1408/1987.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed. el-İktisâd fi’l-i‘tikâd. Ankara: Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 1962.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed. el-Müstasfâ. thk. Muhammed Abdüsselâm, Dârü’l-Kûtûbi’l- İlmiyye, 1993.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed. Mi’yârü’l-ilm fî fenni’l-mantık. Kahire: Dârü’l-Meârif, 1961.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed. Tehâfütü’l-felâsife: Filozofların Tutarsızlığı. çev. Bekir Sadak, İstanbul: Ahsen Yayınları, 2002.
• Hall, Stuart. “Introduction” Formations of Modernity. Cambiridge: Polity Press, 1996.
• Hamilton, Peter. “The Enlightenment and the Birth of Social Science” Formation of Modernitiy. Cambridge: Polity Press, 1996.
• Haralambos, Michael ve Holborn, Martin. M. Sociology: Themes and Perspectives. London: Harper Collins, 1995.
• Harpûtî, Abdüllatif. Tenkîhu’l-Kelâm f’i ak’aidi ehli’l-İslâm. İstanbul: Necm-i İstikbal Matbaası, 1330.
• Hollinger, Robert. Postmodernizm ve Sosyal Bilimler, Tematik bir Yaklaşım. çev. Ahmet Cevizci, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2005.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl. Lisanü’l-‘Arab. Beyrût: Dâru Sadr-Dâru Beyrût, 1955.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Muhassalu’l-kelâm ve hikme. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, 1336.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlmi Kelâm. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, 1339/1923.
• Öner, Necati. Klasik Mantık. Ankara: Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 1974.
• Neuman, William Lawrance. Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. çev. S. Özge, İstanbul: Yayın Odası, 2007.
• Ramazan b. Muhammed b. Şuhayr. Şerhü Ramazan Efendi alâ şerhi's- Sa’d ala Akāidi'n-Nesefî. thk. Muhammed Hâdi Mardinî, Diyarbakır: Mektebetü’s-Seydâ, 2012.
• Râzî, Fahreddîn b. Ömer b. Hüseyin. el-Muhassal fi efkâri’l-mutakaddimîn ve’l-mutaahhirîn. thk. Tâhâ Abdurrauf Sa‘d, Kahire: Mektebetü’l-Külliyati’l-Ezher, y.y.
• Sarup, Madan. Postyapısalcılık ve Postmodernizm. Ankara Bilim ve Sanat Yayınları, 2004.
• Teftâzânî, Mes‘ûd b. Ömer Sa‘duddîn. Şerhu’l-akâid. İstanbul: y.y., 1315/1899.
• Turhanoğlu, Ayşin Koçak vd. Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Türker, Ömer. Varlık Nedir: İslam Filozoflarının Varlık Tasavvuru. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2019.
• Zerkeşî Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır. el-Burhân fi ‘ulûmi’l-Kur’ân. ed. Muhammed İbrâhim, Beyrut: Dârü’l-İhyâi’t-Tûrâs, 1957.