İslamofobinin Tarihi ve Kültürel Kökenleri

Yıl 2023, Sayı: 17, 35 - 49, 29.06.2023

Şevket Yıldız

Öz

İslamofobi, 21.yüzyılda Batı’da Müslüman nüfusun hızla artışı, göçmenler ve İslam dünyasında ortaya çıkan terör grupları gibi somut nedenlerle ortaya çıkan bir olgudur. Ancak aktüel nedenleri besleyecek tarihi imajlar islamofobiyi daha güçlü ve daha köklü bir tepkiye dönüştürmektedir. Diğer bir ifadeyle Batılı toplumların ve devletlerin Müslümanlarla güncel problemleri dönemsel bir eğilim olarak kalmayıp çeşitli olumsuz imajlar ve yanlış bilgilerden oluşan devasa bir tarihsel arka plana yaslanmaktadır. Bu durumda İslamofobiyi yalnızca konjonktürün bir ürünü olarak görmenin yanıltıcı ve eksik bir okuma olduğunu söyleyebiliriz. Bu çalışma, İslamofobinin tarihi kökenlerine inilerek ve tarihsel dönüşümlerini izleyerek daha sağlıklı bir şekilde okunacağı ve daha doğru anlaşılacağı savına dayanmaktadır. Ancak bu şekilde İslamofobiyle mücadelede çeşitli stratejiler geliştirmek ve etkili yöntemler uygulamak mümkün olabilir. Ayrıca yine ancak bu şekilde Batılı toplumların İslam’a ve Müslümanlara yönelik kanaatlerini ciddi bir biçimde sorgulamalarının yolu açılmış olur. Aynı şekilde Müslüman toplumlar için de meseleyi sadece konjonktürel bir durum olarak ele alma kolaylığından uzaklaşılmış olur.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, İslamofobi, Batı, İslam, Oryantalizm, İmaj

Historical and Cultural Origins of Islamophobia

Öz

Islamophobia is event to have emerged for concrete reasons such as the rapid rise of the Muslim population in the West in the 21st century, immigrants and terrorist groups that emerged in the Islamic world. However, historical images that feed current causes turn Islamophobia into a stronger and more radical response. In other words, the current problems of Western societies and states with Muslims are not a periodic tendency but lean on a gigantic historical background consisting of various negative images and misinformation. In this case, we can say that seeing Islamophobia as a product of the conjuncture is a misleading and incomplete reading. This study is based on the argument that Islamophobia can be read and understood more accurately by going down to its historical roots and following its historical transformations. Only in this way it can be possible to develop various strategies and implement effective methods in the fight against Islamophobia. And again, only in this way it will be possible for Western societies to seriously question their beliefs about Islam and Muslims. Likewise, Muslim societies can avoid the convenience of considering the issue only as a conjunctural situation.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Islamophobia, West, Islam, Orientalism, Image

Kaynakça

• Ağır, Abdullah Mesut. “Orta Çağ Seyyahlarının Kayıtlarında Presbyter John ve Efsanenin Asya ve Afrika’daki Temelleri.” History Studies 9, no. 2 (2017), A Tribute to Prof. Dr. Ali Birinci: 27-46.
• el-Akîkî, Necip. el-Müsteşrikûn. Mısır: Dâru’l-Maârif, 1964.
• Alighieri, Dante. (1265–1321). The Divine Comedy. trans. John Ciardi. Berkley, 2003.
• Cahen, Claude. “İslam ve Haçlılar.” çev. İsmet Kayaoğlu. Belleten 51, no. 200 (1987): 1045-1052.
• Cutler, Allan. “Peter The Venerable and Isam.” Journal of American Oriental Society 86, no. 2 (1996): 184-198.
• Düzgün, Şaban Ali. “İki Dünyanın Karşılaşması: Müslüman ve Latin Batı Dünyası Arasında Haçlı Seferleri Dönemindeki İlişkiler.” İslami Araştırmalar Dergisi 14, no. 3-4 (2001): 349-360.
• Eco, Umberto. Ortaçağ I. çev. Leyla Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2010.
• Eco, Umberto. Ortaçağ II. çev. Leyla Tonguç. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2015.
• Görgün, Hilal. “Muhammed.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 30. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2020: 474-476.
• Guenon, Rene. Doğu Düşüncesi. çev. L. F. Topaçoğlu. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.
• Haskins, Charles H. “Arabic Science in Western Europe.” Isis 7, no. 3 (1925): 478-485.
• Herodotos. Tarih. çev. Müntekim Ökmen. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2006.
• Hourani, Albert. Batı Düşüncesinde İslam. çev. Mehmed Kürşad Atalar. İstanbul: Pınar Yayınları, 1996.
• https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dante_and_Virgil_Meet_Muhammad_and_His_Son-in- law,_Ali_in_Hell.jpg (Erişim: 17.03.2023).
• https://www.zombietime.com/mohammed_image_archive/dantes_inferno (Erişim: 17.03.2023).
• Hüseyin, Asaf. Batının İslamla Kavgası. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
• İnan, M. Abdullah. Devletü’l-İslam fi’l-Endelüs I-VII. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 1988.
• Kabbani, Rana. Avrupanın Doğu Söylenceleri. çev. Pınar Kaya, Gökhan Doğramacı. İstanbul: Yayınevi, 1998.
• Korkut, Şenol. “Batı Düşüncesinde İslam ve Hz. Muhammed (s.a.s.) İmajı (Genel Bir Okuma).” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34, no. 1 (2008): 5-54.
• Metin, İsmail. Fransız Oryantalizminde Hz. Muhammed İmajı. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2022.
• Ocak, Ahmet. “Haçlı Seferlerinin Ortaya Çıkışı ve (Doğu-Batı Dünyaları Açısından) Doğurduğu Sonuçlar.” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14, no. 3 (2014): 133-155.
• Özdemir, Mehmet. Endülüs Müslümanları (Siyasi Tarih). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Peter S. Hawkins, “Hıristiyani Şiir.” çev. Adem Çalışkan. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3, no. 1 (2003): 233-242.
• Phillips, Kim M. Before Orientalism: Asian Peoples and Cultures in European Travel Writing 1245-1510. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2014.
• Pirenne, Henri. Mohammed And Charlemagne. London: George Allen &Unwin Ltd, 1939.
• Said, Edward. Şarkiyatçılık. çev. Berna Ülner. İstanbul: Metis Yayınları, 1999.
• Sezgin, Fuat. İslam Kültür Dünyasının Bilimler Tarihindeki Yeri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), 2004.
• Sıbâî, Mustafa. Oryantalizm ve Oryantalistler. çev. Doç. Dr. Mücteba Uğur. İstanbul: Beyan Yayınları, 1993.
• Southern, Richard. Orta Çağ Avrupasında İslam Algısı. çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2000.
• Taşpınar, İsmail. “Doğu’nun Son Kilise Babası Yuhanna ed-Dımeşkî (649-749) ve İslam.” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21, no. 2 (2001): 23-54.
• Watson, Geoff. “1200-1800 Yılları Arasında Batı'daki Orta Asya İmajı”, Türkler8. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002: 334-344.
• Zakzük, M. Hamdi. Oryantalizm veya Medeniyet Hesaplaşmasının Arka Planı. İzmir: Işık Yayınları, 1993.