Mahmud Sami Ramazanoğlu’nun (1892-1984) Tasavvuf Anlayışında Altı Temel Prensip

Yıl 2024, Sayı: 19, 139 - 168, 30.06.2024

Muzaffer Ertuğrul

Öz

Mahmud Sami Ramazanoğlu (1892-1984) son devrin önemli mürşitlerinden biridir. Kelâmî Dergâhı şeyhi Muhammed Esad Erbîlî’nin (1847-1931) gözetiminde tasavvufi terbiyesini tamamlamıştır. Genç yaşında başladığı manevi eğitimini kısa bir sürede tamamlamış ve mürşidinin verdiği icazetle memleketi Adana’da irşat vazifesine başlamıştır. Mürşidi Erbîlî’nin vefatından yaklaşık on bir yıl kadar sonra da diğer halifelerin kendisine tabi olmasıyla mürşidinden boşalan irşat makamına geçmiştir. Tasavvufi bir kimliğe sahip olan Sami Efendi, aynı zamanda bir İslam hukukçusu ve fıkıh âlimidir. Ama ilmi çalışmadan ziyade insan yetiştirmeye önem verdiği için onun mürşit kimliği âlim kimliğinin önüne geçmiştir. Sami Efendi, Menemen Hadisesi’nden sonra dağılmış ve zayıflamış olan Erbîlî’nin tasavvuf ekolünü toparlamış, güçlendirmiş ve ihya etmiştir. Bunu yaparken de şeriat ve sünnete bağlılıktan asla taviz vermemiş, ilmi önemsemiş, şöhretten ve taassuptan uzak durmuş, keramete değil istikamete önem vermiştir. Bu makalede Sami Efendi’nin tasavvuf anlayışının temelini oluşturan altı prensip üzerinde durulmuş ve Sami Efendi örneği üzerinden İslami değerlere uygun bir tasavvuf anlayışının sınırlarının çizilmesi amaçlanmıştır. Sami Efendi’nin üzerinde durduğu bu prensipler tasavvufî hayatın İslâmî çizgiden çıkmadan devam edebilmesi için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Şeyh, Nakşibendî, Mahmud Sami Ramazanoğlu, Şeriat, Sünnet

The Six Basic Princiles in Mahmud Sami Ramazanoglu's (1892-1984) Understanding of Sufism

Öz

Mahmud Sami Ramazanoğlu (1892-1984) is one of the most important murshid of the last period. He completed his sufi education under the supervision of Muhammad Esad Erbili (1847-1931), the shaykh of the Kalami Dergah. He completed his spiritual education, which he started at a young age, in a short time and with the permission of his shaykh, he started his mission in his hometown Adana. About eleven years after the death of his shaykh Esad Erbili, he succeeded his shaykh and became a murshid. Sami Efendi gathered the dervishes of Esad Erbili, who had dispersed after the Menemen Incident and strengthened his order. In doing so, he created an understanding of sufism based on sharia and sunnah. Sami Efendi cared about knowledge but not about miracles. He shunned fame and bigotry. This article focuses on the six principles that form the basis of Sami Efendi's understanding of sufism and Through the example of Sami Efendi, it is aimed to draw the boundaries of a sufi understanding in accordance with Islamic values. These principles emphasised by Sami Efendi are important for the continuation of sufi life without deviating from the Islamic line.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Shaykh, Naqshbandi, Mahmud Sami Ramazanoğlu, Sharia, Sunnah

Kaynakça

• Akça, Melahat - Yalçıntaş, Şeyma. “Kibâr-ı Evliyâ: Mahmûd Sâmi Ramazanoğlu” (Görüşmeci: Halime Demireşik, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Şubat 2010). https://www.sebnemdergisi.com/kibar-i-evliya--mahmud-sami-ramazanoglu--rahmetullahi-aleyh-.html
• Aksoy, Dursun. “Dursun Aksoy ile: Manevi Yoldan İstifade için” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Mart 2016). https://www.altinoluk.com.tr/dursun-aksoy-ile-manevi-yoldan- istifade-icin.html
• Armutçuoğlu, İlhan. “İlhan Armutçuoğlu Hocaefendi ile - 3” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Ekim 2017). https://www.altinoluk.com.tr/ilhan-armutcuoglu-hocaefendi-ile-3- 2967.html
• Avcı, Abdullah Sami. “Çağdaş Tasavvuf Çevrelerinde Hz. Peygamber Algısı: Mahmud Sami Ramazanoğlu Örneği”. Kocaeli İlahiyat Dergisi 2/2 (Aralık 2018), 96-124.
• Barsamoğlu, Zahid. “Sami Efendi Aşısı Almış Bir Mühtedi; Zahid Barsamoğlu”. (Görüşmeci: Ahmet Hamdi Topbaş, Görüşme Transkripsiyonu, Şubat 2015). https://www.altinoluk.com.tr/sami-efendi-asisi-almis-bir- muhtedi-zahid-barsamoglu-ile.html
• Baybal, M Hulusi. “Kalbini İhya Eden Ölmez”. Altınoluk. Erişim 20 Kasım 2023. https://www.altinoluk.com.tr/kalbini-ihya-eden-olmez.html
• Bilgin, İbrahim Ethem. “Bir Yağmur Damlası Gibi”. Altınoluk. Erişim 20 Kasım 2023. https://www.altinoluk.com.tr/bir-yagmur-damlasi-gibi.html
• Cebecioğlu, Ethem. “Kalbi Tamamen Rahmetten İbaretmiş”. Altınoluk. Erişim 25 Aralık 2023.
• Cebecioğlu, Ethem. Allah Dostları-11: Dr. Dursun Aksoy. Ankara: Kalem Neşriyat, 2019.
• Dânâ, Sâdık. “Gönül Almak”. Altınoluk. Erişim 22 Kasım 2023. https://www.altinoluk.com.tr/gonul-almak.html
• Dânâ, Sâdık. “Mahmud Sami Ramazanoğlu”. Altınoluk. Erişim 30 Mart 2024. https://www.altinoluk.com.tr/mahmud-sami-ramazanoglu-15532.html
• Dânâ, Sâdık. Altınoluk Sohbetleri-1. İstanbul: Erkam Yayınları, 1991.
• Dânâ, Sâdık. Altınoluk Sohbetleri-4. İstanbul: Ekam Yayınları, 1994.
• Dânâ, Sâdık. Altınoluk Sohbetleri-5. İstanbul: Erkam Yayınları, 1997.
• Dânâ, Sâdık. Sultânü'l-Ârifîn eş-Şeyh Mahmûd Sâmî Ramazanoğlu. İstanbul: Erkam Yayınları, 1991.
• Eliboyalı, Mustafa. “Merhum Mustafa Eliboyalı Ağabey’le” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Haziran 2016). https://www.altinoluk.com.tr/merhum-mustafa-eliboyali-agabeyle.html
• Erbîlî, Muhammed Esad. Mektûbât. Düzenleyen Hasan Kâmil Yılmaz ve İrfan Gündüz. İstanbul: Erkam Yayınları, 2012.
• Erbîlî, Muhammed Esad. Risâle-i Es’adiyye. İstanbul: Erkam Yayınları, 1406.
• Eriş, Mustafa. Mahmud Sami Efendi’den Hatıralar-3. İstanbul: Erkam Yayınları, 2022.
• Eriş, Mustafa. Mahmud Sami Efendi'den Hatıralar-1. İstanbul: Erkam Yayınları, 2010.
• Eriş, Mustafa. Mahmud Sami Efendi'den Hatıralar-2. İstanbul: Erkam Yayınları, 2010.
• Eriş, Mustafa. Mahmud Sami Efendi'den Hatıralar-4. İstanbul: Erkam Yayınları, 2018.
• Ertaş, Ahmet. “Allah İçin İki Kişi Bir Araya Gelse, Üçüncülerini Mevlâ Gönderir” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Nisan 2019). https://www.altinoluk.com.tr/allah-icin-iki-kisi-bir-araya- gelse-ucunculerini-mevla-gonderir.html
• Es, İbrahim. “Denge Ümmeti Örneği Olarak Sami Efendi”. Altınoluk. Erişim 11 Aralık 2023. https://www.altinoluk.com.tr/denge-ummeti-ornegi-olarak-sami-efendi.html
• Es, İbrahim. “Son Nefeste İman”. Altınoluk. Erişim 19 Kasım 2023. https://www.altinoluk.com.tr/son-nefeste- iman.html
• Fuat Akpınar, “Zor Zamanlar Geliyor, Musa Efendi’den Ayrılma!” (Görüşmeci: Altınoluk, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Kasım 2022). https://www.altinoluk.com.tr/zor-zamanlar-geliyor-musa- efendiden-ayrilma.html
• Göktaş, Vahit. Mahmud Sami Efendi: Hayatı ve Tasavvufi Görüşleri. Ankara: Kalem Neşriyat, 2021.
• Hüsrevoğlu, Ali. “Ramazanoğlu Mahmud Samî (k.s.)”. Altınoluk. Erişim 14 Aralık 2023. https://www.altinoluk.com.tr/ramazanoglu-mahmud-sami-ks.html
• İç, Selim. Mahmud Sâmi Ramazanoğlu’nun Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Karabük: Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• İslam, Abdurrahman. “Allah’a Giden Yol Kapanmadı”. (Görüşmeci: Selma Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Nisan 2018). https://www.altinoluk.com.tr/allah-a-giden-yol-kapanmadi.html
• İslam, Abdurrahman. “İtalya'da Mekke Dönemi” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Mayıs 2018). https://www.altinoluk.com.tr/italyada-mekke-donemi.html
• Kalemdar. “Azîmetle Amel -2”. Yenidünya. Erişim 22 Ocak 2024. https://yenidunyadergisi.com/blog/azimetle- amel-2
• Kalemdar. “Güzel Ahlâk”. Yenidünya. Erişim 22 Ocak 2024. https://yenidunyadergisi.com/blog/guzel-ahlak-1
• Kamer, Mustafa. “Mustafa Kamer Ağabey ile Vefatından Önce -1- Teheccüd Gecenin Anasıdır” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Nisan 2016). https://www.altinoluk.com.tr/mustafa-kamer- agabey-ile-vefatindan-once-1-teheccud-gecenin-anasidir.html
• Kaplan, Ali. “Zikrullah Kalbin İlacıdır: Seher, Seher, Seher...” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Ocak 2016). https://www.altinoluk.com.tr/zikrullah-kalbin-ilacidir-seher-seher-seher.html
• Kuşeyrî, Ebu’l-Kâsım Abdülkerîm b. Hevâzin, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye fi ilmi’t-tasavvuf, thk. Ma’ruf Mustafa Zerrîk, Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1439/2018.
• Nar, Cemal. “Tayinsiz Dellal”. Altınoluk. Erişim 14 Aralık 2023. https://www.altinoluk.com.tr/tayinsiz-dellal.html
• Öğüt, Hikmet. “Hacı Cemal Öğüt'ün Kerimeleri Hikmet Hanımefendi ile” (Görüşmeci: Altınoluk, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Mayıs 1996). https://www.altinoluk.com.tr/haci-cemal-ogutun-kerimeleri-hikmet- hanimefendi-ile-babam-menemen-gunleri-hep-aglardi.html
• Perek, Ahmet. “Zevcene Rıfk ile Muamele Et” (Görüşmeci: Selman Tan, görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Temmuz 2018). https://www.altinoluk.com.tr/zevcene-rifk-ile-muamele-et.html
• Perek, Ahmet.“Rehbersiz Yola Gidilmez”. (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Haziran 2018). https://www.altinoluk.com.tr/rehbersiz-yola-gidilmez.html
• Ramazanoğlu, Mahmud Sami. Bakara Sûresi Tefsîri. İstanbul: Erkam Yayınları, 1985.
• Ramazanoğlu, Mahmud Sami. Hazret-i Halid bin Velid. İstanbul: Erkam Yayınları, 2018.
• Ramazanoğlu, Mahmud Sami. Musâhabe-1. İstanbul: Erkam Yayınları, Tarihsiz.
• Ramazanoğlu, Mahmud Sami. Musâhabe-2. İstanbul : Erkam Yayınları, 1985.
• Ramazanoğlu, Mahmud Sami. Musâhabe-4. İstanbul: Erkam Yayınları, 1985.
• Ramazanoğlu, Mahmud Sami. Musâhabe-5. İstanbul: Erkam Yayınları, 1984.
• Ramazanoğlu, Mahmud Sami. Musâhabe-6. İstanbul: Erkam Yayınları, 2005.
• Safî, Fahreddin Ali, Reşehât-ı 'Aynü'l-Hayât. Leknev: Matbaa-i Münşi Naval Kişor, 1315/1897.
• Saraç, Emin. “Evlatlarımı Sami Efendi’ye Teslim Edin”. Altınoluk. Erişim 11 Aralık 2023. https://www.altinoluk.com.tr/evlatlarimi-sami-efendiye-teslim-edin.html
• Sert, Abdullah. İrfan Sohbetleri. İstanbul: Erkam Yayınları, 2022.
• Sirhindî, Ahmed el-Fârukî. Mektûbât. Düzenleyen Ârif Nevşâhî. İstanbul: Erkam Yayınları, 2019.
• Sümer, Faruk. "Ramazanoğulları". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/442-445. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
• Tan, Muammer. “Muammer Tan Hoca ile – 2” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Şubat 2020). https://www.altinoluk.com.tr/muammer-tan-hoca-ile-2.html
• Topbaş, Musa. “Hacı Musa Topbaş Efendi ile Sohbetler” (Görüşmeci: Altınoluk). Allah Dostunun Dünyasından. İstanbul: Erkam Yayınları, 2012.
• Topbaş, Osman Nuri. Altın Silsile. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 2012.
• Topçu, Zahide – Topçu, Mehmet. Sohbet-i Ârifân. İstanbul: Erkam Yayınları, 2013.
• Topçu, Zahide. “İtidal Üzere Bir Hayat”. Şebnem. Erişim 21 Ocak 2024. https://www.sebnemdergisi.com/itidal- uzere-bir-hayat.html
• Topçu, Zahide. Hâtıralar. İstanbul: Yüzakı Yayınları, 2015.
• Tosun, Necdet. "Ramazanoğlu, Mahmut Sami". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/442. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
• Tosun, Necdet. Altın Silsile. İstanbul: Eriş Vakfı, 2017.
• Tosun, Necdet. Mahmud Sami Ramazanoğlu. Köln: Plural Publications, 2018.
• Turan, İbrahim. “İşte Aile Reisi Böyle Davranmalı” (Görüşmeci: Selman Tan, Görüşme Transkripsiyonu, Görüşme Ocak 2019). https://www.altinoluk.com.tr/iste-aile-reisi-boyle-davranmali.html
• Tûsî, Serrâc. el-Lüma’ fî târihi’t-tasavvufi’l-İslâmiyyi. thk. Abdulhalîm Mahmûd – Tâhâ Abdülbâkî Sürûr. Bağdâd: Dârü’l-Kütübi’l-Hadîse, 1380/1960.
• Yardımedici, Osman Şevket. “Şam Günleri” (Görüşmeci: Altınoluk, Görüşme Transkripsiyonu, Şubat 2003). https://www.altinoluk.com.tr/sam-gunleri.html
• Yılmaz, Hasan Kâmil. “Ramazanoğlu Mahmud Sami Efendi (ks)”. Altınoluk. Erişim 26 Kasım 2023. https://www.altinoluk.com.tr/ramazanoglu-mahmud-sami-efendi--kuddise-sirruh-.html
• Yılmaz, Hasan Kâmil. “Ramazanoğlu Mahmûd Sâmi Efendi”. Altınoluk. Erişim 26 Kasım 2023. https://www.altinoluk.com.tr/ramazanoglu-mahmud-sami-efendi--kuddise-sirruh--16820.html
• Yılmaz, Hasan Kamil. Altın Silsile. İstanbul: Erkam Yayınları, 2003.