Aile Şirketlerinde Kurumsallaşmanın İç Kaynak Bağımlılığı Üzerindeki Etkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2023, , 89 - 115, 30.06.2023

Mahmut Özgün , Reşit Şadi Can Saruhan

https://doi.org/10.46452/baksoder.1255210

Öz

Araştırmamız kapsamında, “aile şirketlerinde kurumsallaşma ve iç kaynak bağımlılığı üzerindeki etkisi” incelenmiş bu doğrultuda; hem aile hem de şirketin birbirine paralel kurumsallaşmasıyla anlamlı bir kurumsallaşma düzeyine ulaşabileceğini söyleyebiliriz. Aile şirketlerinde iç kaynak bağımlılığı konusunun fayda/maliyet analizi yaklaşımı doğrultusunda rasyonel olarak ele alınmasının sürdürülebilirlik ve kurumsal dayanıklılık açısından gerekli olduğu görüşündeyiz.
Aile şirketleri, küresel ekonomik büyüme ve istihdam açısından hayati önem arz eden yapılardır. Dünyada yüzyıllardır yaşayan başarılı aile şirketleri bulunmakla birlikte, yaygın pratik birçok şirketin üçüncü kuşağa geçemeden ömrünü tamamladığı yönündedir. Diğer yandan, Türkiye’deki aile şirketlerinin performansı dünya ortalamasının altında olup, aile şirketleri yapısal zorluklarla karşı karşıyadır. Bunların başında aile şirketlerinin en temel motifi olan “aile” olma ve şirketteki pozisyonları itibariyle aile üyelerine karşı oluşturulan iç kaynak bağımlılığı bulunmaktadır.
İç kaynak bağımlılığı nedeniyle kurumsallaşamayan aile şirketinin yaşamı kısalmakta ve bu da ülke ekonomisini olumsuz etkilemektedir. Bu bağlamda, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de devletler çizdikleri yasal çerçeve ve düzenlemelerle aile şirketlerinin kurumsallaşma sürecine katkıda bulunmaktadır. Bu makalede aile şirketlerinde kurumsallaşma ve iç kaynak bağımlılığı üzerindeki etkisi” inceledikten sonra bu sorunun çözümüyle ilgili önerilerde bulunulmaktadır. Çalışma, Ülke ekonomisinin sağlıklı büyümeye kavuşabilmesi için aile şirketlerimizde sürdürülebilir büyümenin sağlanabilmesi önemli faktörlerden biridir. Türkiye’de ekonomimizin lokomotifi olan aile şirketlerinin faaliyetlerini geliştirmek, iş sürekliliklerini sağlamak, ülkemiz ekonomisinin sağlıklı ve sürdürülebilir büyümesi için büyük önem taşımaktadır. Aile şirketleri, büyümeyi sürdürülebilir kılmak, şirketlerin ömürlerinin uzun olması ve ailenin bir sonraki jenerasyonlara yönetimi aktarabilmesi adına kurumsallaşma, dijital dönüşüm ve yenilikçi iş modellerine odaklanmalıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Aile Şirketi, Kurumsallaşma, Aile Anayasası, Aile Meclisi, Kaynak Bağımlılığı Kuramı, İç Kaynak Bağımlılığı.

Kaynakça

• Corrado, H., Drent, S., Omarı, Y. ve van Mierlo, S., (2017). Next Generation Family Businesses: Leading A Family Business in A Disruptive Environment, Deloitte University: EMEA CVBA.
• Çelik, A., Soysal, A. ve Alıcı, S., (2004). Aile İşletmelerinde Kuşak Çatışmasından Kaynaklanan Yönetim Sorunları: K. Maraş Aile İşletmelerinde Bir İnceleme, 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildiriler Kitabı, 17-18 Nisan, İstanbul.
• Dalay, İ. (2001). Yönetim ve Organizasyon, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Deloitte (2019). Aile Şirketlerinde Sürdürülebilir Başarının Anahtarları, Deloitte Türkiye, <https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/risk/ailesirketlerinde-surdurulebilir-basarinin-anahtarlari.pdf> (Erişim Tarihi:13.07.2019).
• Erdoğmuş, N. (2007). Aile İşletmeleri Yönetim Devri ve İkinci Kuşağın Yetiştirilmesi, 2. Baskı, İstanbul: İGİAD. Family Business Facts, (2022). https://www.johnson.cornell.edu/smith-family-business-initiative-at-cornell/resources/family-business-facts/, (Erişim Tarihi: 22.06.2022).
• Fındıkçı, İ. (2011). Aile Şirketlerinde Yönetim ve Kurumsallaşma, İstanbul: Alfa.
• Genç, N. ve Karcıoğlu, F. (2004). Aile İşletmelerinin Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri-Bir Uygulama, 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildiriler Kitabı, 17-18 Nisan, İstanbul.
• Goleman, D. (2000). İş Başında Duygusal Zekâ, İstanbul: Varlık
• Güler, E. ve Akgün, A. (2014). Aile İşletmelerinde İç Kontrol ve İç Denetim Sisteminin Etkinliği: Konya’da Faaliyet Gösteren Aile İşletmeleri Üzerine Yapılmış Bir Araştırma,” 4. Aile İşletmeleri Kongresi, İstanbul, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, s. 69-83.
• Günver, Bahar A. (2004). Aile İşletmelerinin Geleceği, 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildiriler Kitabı, 17-18 Nisan, İstanbul.
• Karpuzoğlu, Ebru, (2004), “Aile Şirketlerinin Sürekliliğinde Kurumsallaşma,” İstanbul Kültür Üniversitesi Aile İşletmeleri ve Girişimcilik Araştırma Merkezi, 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildiriler Kitabı, 17-18 Nisan, İstanbul.
• Luo, X. R. (2019). Family Business and SMEs, Management and Organization Review, 15(1), 211-212. https://doi.org/10.1017/mor.2019.7
• Nold, H. ve Michel, L. (2016). The Performance Triangle: A Model for Corporate Agility, Leadership and Organization Development Journal, 37(3), 341-356
• Pfeffer, J. ve Leong, A. (1977). Resource Allocation in United Funds: An Examination of Power and Dependence, Social Forces, 55, 775-790.
• PwC (2021). Aile Şirketleri Araştırması https://www.pwc.com.tr/tr/ailesirketleri/assets/aile-sirketleri-arastirmasi-2021.pdf (Erişim Tarihi: 22.06.2021).
• Sağlam, N. (2005). Aile Şirketlerinde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, 2. Aile İşletmeleri Kongresi, İstanbul, İKÜ Yayınları.
• Salancik, G.R. ve Pfeffer, J. (1980). Effects of Ownership and Performance on Executive Tenure in U.S. Corporations, Academy of Management Journal, 23(4), 653-664.
• Saruhan, Ş. C. ve Özdemirci, A., (2018) Bilim, Felsefe ve Metodoloji, İstanbul: Alkım .
• Tanta, G. Lat, H. ve Uçkun, G. (2004). Aile İşletmelerinde Stratejik Planlama (Sakarya İli Örneği),” 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Bildiriler Kitabı, 17-18 Nisan, İstanbul.
• Ülgen, H. ve Mirze, S. K. (2007). İşletmelerde Stratejik Yönetim, 4. Baskı, İstanbul: Arıkan .
• Yalçın, A. ve Günel, R. (2004). Aile İşletmelerinde Yönetimin Bir Sonraki Kuşağa Devrinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Bildiriler Kitabı, 17-18 Nisan, İstanbul.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 9. Baskı, Ankara: Seçkin.