Tanzimat Dönemi’nden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine Kadar Türk İdari Teşkilatında İstişari Kurullar

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 72 - 88, 30.06.2023

Sadık Kocabaş

https://doi.org/10.46452/baksoder.1211509

Öz

Tanzimat Dönemi gerek Osmanlı Devleti’ni gerekse Türkiye Cumhuriyeti’ni farklı boyutlarda etkilemiştir. Hiç şüphesiz ki devletin idari teşkilatlanması da etkilenen boyutların başında gelir. Buna göre Tanzimat Dönemi ile birlikte kurumsallaşan idari yapılardan bazıları günümüze kadar gelmiştir. Bu idari yapılardan biri de istişari kurullardır. İşte bu çalışmanın konusu; 2. Mahmud ile başlayan, Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile artarak devam eden ve 1. Meşrutiyet’e kadar uzanan reform döneminde, idari teşkilatımızda ortaya çıkan istişari organlar ve bunların Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçmeden önceki döneme kadar yani parlamenter sistemin son döneminde görülen yansımaları olacaktır. Buna göre çalışmada öncelikle Osmanlı Devleti’nde meşveret usulüne değinilecek, daha sonra evvela merkezde oluşan, sonra da taşrada oluşan istişari kurullar, parlamenter sistemin uygulandığı son yıllardaki karşılıkları ile verilecektir.

Anahtar Kelimeler

İstişari Kurullar, Tanzimat Dönemi, Danışma

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Ana Hizmet Birimleri Danışma Kurulları İle Bakanlık Danışma Kurulunun Kuruluş Görev Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. (5 Haziran 2013). Erişim: https://www.aile.gov.tr/uploads/sgb/uploads/pages/yonergeler/aile-ve-sosyal-politikalar-bakanligi-danisma-kurullari-nin-kurulus-ve-gorevleri-ile-calisma-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge-05-06-2013.pdf
• Aksu, C. (2004). Dâr-ı Şûrâ-yı Askeri (Kuruluşundan 1876’ya Kadar). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akyıldız, A. (1993). Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform. İstanbul: Eren.
• Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Yönlendirme ve İzleme Komitesi İle Danışma Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (14 Ocak 2004). Resmi Gazete (Sayı: 25346).
• Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
• Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun. (19 Ekim 1984). Resmi Gazete (Sayı: 18550).
• Cin, H. & Akgündüz, A. (1990). Türk-İslam Hukuk Tarihi Cilt: 1. İstanbul: Timaş.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. (18 Ocak 1985). Resmi Gazete (Sayı: 18639).
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (4 Temmuz 2011). Resmi Gazete (Sayı: 27984).
• Danıştay Kanunu. (20 Ocak 1982). Resmi Gazete (Sayı: 17580).
• Erdoğan, M. C. (2017). Osmanlı Devlet Yönetiminde Akıl ve Meşveretin Yeri, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10).
• Eryılmaz, B. (2011). Kamu Yönetimi. Ankara: Okutman.
• Gençlik ve Spor Şûraları Yönetmeliği. (24 Kasım 2011). Resmi Gazete (Sayı: 28122).
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (8 Haziran 2011). Resmi Gazete (Sayı: 27958).
• Gözler, K. & Kaplan, G. (2013). İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (8 Haziran 2011). Resmi Gazete (Sayı: 27958).
• Günday, M. (2013). İdare Hukuku. Ankara: İmaj.
• İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. (23 Şubat 1985). Resmi Gazete (Sayı: 18675).
• Kalkınma Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (8 Haziran 2011). Resmi Gazete (Sayı: 27958).
• Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (14 Aralık 2007). Resmi Gazete (Sayı: 26730).
• Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (14 Eylül 2011). Resmi Gazete (Sayı: 28054).
• Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. . (4 Temmuz 2011). Resmi Gazete (Sayı: 27984).
• Ortaylı, İ. (2011). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ortaylı, İ. (2016). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Ankara: Cedit.
• Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (2 Kasım 2011). Resmi Gazete (Sayı: 28103).
• Sanayi Şûrası Yönetmeliği. (3 Haziran 2012). Resmi Gazete (Sayı: 28312).
• Sencer, M. (1984). Osmanlı İmparatorluğunda Tanzimat Sonrası Siyasal ve Yönetsel Gelişmeler, Amme İdaresi Dergisi, 17 (3).
• Tanör, B. (1999). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri. İstanbul: Yapı Kredi.
• Transit Petrol Boru Hatları Kurulunun Toplanma, Çalışma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik. (1 Ağustos 2002). Resmi Gazete (Sayı: 24833).
• Türcan, T. (2010). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:39, “Şûra Başlığı”, Ankara: TDV.
• Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (1 Kasım 2011). Resmi Gazete (Sayı: 28102).
• Uyanık, E. (2013). Tanzimat Dönemi’nde (1839-1876) Yönetim Yapısı. Erkan Tural (Ed.), Türk İdare Tarihi (s. 106-127). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi.
• Vergi Konseyi Yönetmeliği. (22 Mart 2005). Resmi Gazete (Sayı: 25763).