AYRIMCILIK YASAĞI KAPSAMINDA ÇALIŞMA YAŞAMINDA ENGELLİLER AÇISINDAN ULUSLARARASI NORMLAR ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE CUMHURİYETİ MEVZUATI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 15 - 42, 30.06.2023

Atanur Karaahmetoğlu

https://doi.org/10.46452/baksoder.1223873

Cited By: 1

Öz

Engellilik, doğuştan gelen ya da sonradan ortaya çıkan bedensel ya da zihinsel eksiklikler ya da bozukluklardır. Engelli bireyler ise bedensel ya da zihinsel bir engeli bulunan bireylerdir. Ancak, engelli bireylerin de en az engelli olmayan bireyler kadar meslek seçme, istihdama katılma ve bu alanda verilen tüm hizmet ve olanaklardan yararlanma hakkı bulunmaktadır. Bu doğrultuda, eşitlik ilkesi devreye girmektedir ki, eşitlik ilkesi, hiçbir ayrım gözetilmeksizin tüm bireylerin eşit haklara sahip olması anlamına gelmektedir. Bu nedenle önemine binaen eşitlik ilkesi uluslararası metinlerde en üst düzeyde güvence altına alınmış ve engellilere yönelik ayrımcılık yasağı kabul edilmiştir. Bunun yanında, iş hayatında da engellilerin engelli olmayan bireylerle eşit haklara sahip olması gerektiği ve hatta gerektiğinde engellilere yönelik koruyucu düzenlemelerin yapılacağı uluslararası metinlerde yer almıştır. Böylece engellilere yönelik özel düzenlemeler getirilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti mevzuatında da uluslararası normlar esas alınmış, gerek Anayasada gerek kanunlarda engellilere yönelik özel düzenlemeler getirilmiş ve engellilere çeşitli haklar tanınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Engelli, Engelli Hakları, Ayrımcılık Yasağı, Eşitlik, Özel Düzenlemeler

Kaynakça

• Abay, A. R. & Kahraman Güloğlu F. (2015). Engellilere yönelik temel ulusal mevzuatın toplumsal cinsiyet açısından içerik analizi.Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), 430-439.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021a). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni, Aile ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021b). Engelliler için bilgilendirme rehberi, Anıl Reklam Matbaa Limited Şirketi.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2022). Aile ve sosyal hizmetler bakanlığı e-bülten, https://www.aile.gov.tr/media/102882/bakanlik_subat_2022_ebulten.pdf (Erişim Tarihi: 10.02.2023).
• Algan, Y. M. (2001). Özürlülerin istihdamı açısından mesleki rehabilitasyonuna yönelik çalışmalar.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Aktay N., Arıcı K. &Senyen, Kaplan, E. T. (2013). İş hukuku(6.bs.). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Akyiğit, E. (2021).Bireysel iş hukuku(2. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Alper, Y. &Kılkış, İ. (2017). İş ve sosyal güvenlik hukuku( 3. bs.).Bursa; Dora Yayıncılık.
• Betül, A. &Atasü, Topçuoğlu, R. (2014). Engelli hakları, bakım güvencesi ve toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümü çerçevesinde evde bakım hizmeti, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü,Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu VI Bildiriler, İstanbul; Petrol İş Yayınları.
• Bıyıkcı, E. T, (2010).İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasında iş güvenliği uzmanlığı.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Bozkurt, T. (2009).Anayasa mahkemesi’nin 4857 sayılı iş kanunu’ndaki engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğunun anayasa’ya uygun olduğuna dair verdiği karar üzerine düşünceler, Ankara Barosu Dergisi, 2, 98-105.
• Caniklioğlu, N. (1991). Türk hukuku'nda sakat ve eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğü.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Civan, O. E. (2017). İş sağlığı ve güvenliğinde özel politika gerektiren gruplar, Ankara Barosu Dergisi, 4,205-290.
• Çağlar, S. (2009). Uluslararası hukuk ve türk hukuk sisteminde engellilerin eğitim hakkı ve devlet yükümlülükleri.(1. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Çallı, Y. (2009). Türk anayasa hukukunda eğitim hakkı.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N. & Canbolat, T. (2017). İş hukuku dersleri(30.bs.).İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Declaration of Rights of Personswith Disabilities (2008). http://www.un.org.tr/humanrights /en/resources/rights-of-persons-with-disabilities (Erişim Tarihi: 20.12.2021).
• Demircioğlu, M. &Centel, T. (2016). İş hukuku (bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Donat, C. (2017). 100 soruda engelli hakları(1. bs.). Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
• Durmuşoğlu, H. (2005). İşveren özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğu.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Ekonomi, M. (2009). Kadın işçilerin gebelik ve doğum halinde feshe karşı korunması, Çalışma ve Toplum, 22, 11-33.
• Engelli Hakları (t.y.). [http://iskanunu.com/sizin-sorduklariniz/2608- engelli-isci-calistirma-kosullari/#:~:text=Engelli%20%C4%B0%C5%9F%C3%A7i%2C%20bedensel%20ve%2Fveya,sa%C4%9Fl%C4%B1k%20kurulu%20raporuyla%20belgelemi%C5%9F%20ki%C5%9Fidir]. (Erişim Tarihi: 14.10.2021).
• Engelli İstihdamı (t.y.). https://www.iskur.gov.tr/isveren/engelli-istihdami/ (Erişim Tarihi: 11.11.2021).
• Eren, A. (2010). Engellilerin iş yerlerinde çalıştırılması için yapılabilecekler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ertaş, A. F. (2017).Ulusalüstü boyutlarıyla engelli hakları ve engelli kişilerin hakları sözleşmesi (1. bs.). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• European of Human Rights, (2010). Avrupa ayrımcılık yasağı hukuku el kitabı, Avrupa Konseyi.
• European Social Charter (1961). https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0019 79399104400401 (Erişim Tarihi: 12.11.2021).
• Evren,Ö. K. (2007). Çalıştırma ve başka iş gördürme yasakları.Çalışma ve Toplum, 15, 117-150.
• Genç, Y. (2015). Engellilerin sosyal sorunları ve beklentileri.Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 15, 65-92.
• Güler, Z. (2014). Özel politika gerektiren grupların iş yaşamındaki sağlık ve güvenlik riskleri ile kontrol tedbirleri.Çalışma Dünyası Dergisi, 3 (2), 117-134.
• Gümüş, A. T. (2012). Eğitim hakkının dönüşümü.Journal of SocialStudiesEducationResearch, 3(1), 119-134.
• Hüaeyinli, N. (2017).Çalışma hayatında engellilere ilişkin yasal düzenlemeler ve engellilerin haklarına ilişkin farkındılıkları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (6), 138-152.
• İnce, A. (1996).Avrupa birliği`nde ve türkiye`de özürlüler.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• İnciroğlu, L. (2017), İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı (2.bs.).Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Karaarslan, E. (2014).Engelli hakları(1. bs.). Antalya: BEKAD Yayınları.
• Karakaş, İ. (2014). İşçi açısından iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları, İş Sağlığı ve Güvenliği Ders Notları (2014), Ankara: Gurup Matbaacılık.
• Karen, U. (2017). Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı (1. bs.).İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Kaya, P. A. (2016). Uluslararası insan hakları hukukunda çalışma hakkı.Sosyal Siyaset Konferansları / Journal of SocialPolicyConferences, 70, 55-80.
• Kınık, Ö. (2005). Türk iş hukukunda özürlü çalıştırma yükümlülüğü.Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Koca, F. (2003). Fiziki engelli insanların toplumsal konumu.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Manav, A. E. (2006). İşverenin özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğu.Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, X (1), 137-169.
• Makas, R. (2011). Korumalı işyeri.ÇEİS, 6 (25), 4-13.
• Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M. & Baysal, U. (2004). İş hukuku (6. bs.). Ankara: Turhan Kitapevi.
• Okçu, D. (2007). Eğitim hakkı ve tarihsel gelişimi.Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, IV (1), 45-59.
• Özdemir, C. S. (2018).İş mevzuatı rehberi (1. bs.). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Öztürk, M. (2011).Türkiye’de engelli gerçeği. Serenli A. (Ed.),İstanbul: Müsiad Cep Kitapları.
• Pamuk, S. (2002).Çalışma yaşamındaki engellilerin iş doyumu.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Poyraz, E. (2002). İş hukuku şemalı anlatımlı(7. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Selek, H. S. (2018). İş sağlığı ve güvenliği (İSG) temel konular (2. bs.).Ankara; Seçkin Yayıncılık.
• Senyen, Kaplan, E. T. (2017). İş hukukunda eşitlik ilkesi ve cinsiyet ayrımcılığı.TBB Dergisi, 30, 225-278.
• Sur, M. (2017). İş ilişkilerinde eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı.Sicil İş Hukuku Dergisi, 37, 33-52.
• Süzek,S. (2017). İş hukuku (13. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şen, M. (2014). İnsan hakları bağlamında çalışma hakkı.Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20(1), 143-162.
• Şakar, M. (2018).İş hukuku uygulaması(12. bs.). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Ulucan, D. (2013). Eşitlik ilkesi ve pozitif ayrımcılık.Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,15 (0), 369-383.
• Universal Declaration of Human Rights (1948).article 23-24.https://www.un.org/en/universal-declaration-human-right/ (Erişim Tarihi: 19.12.2021).
• United Nations Convention on theRights of Personswith Disabilities (2008). http://www.un.org.tr/humanrights/en/turkey-and-un-treaty-bodies/15-crd-convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities (Erişim Tarihi: 20.12.2021).
• Yenisey, K. D. (2006). İş hukukunda eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı.Çalışma ve Toplum, 11, 63-82.
• Yıldız, G. B. (2018). İş hukukunun etkinliği ve amacı üzerine yeniden düşünmek.Çalışma ve Toplum, 57, 733-748.
• Yılmaz, F. (2013). 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununda önleyici yaklaşım ve işverenin yükümlülükler.TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 24(6)/25(1-2), 46.-47.
• Tunçomağ, K. &Centel, T. (2013).İş hukukunu esasları (6. bs.). İstanbul: Beta Yayınevi.