Probleme Dayalı Öğrenmenin 10. Sınıf “Karışımlar” Ünitesinde Öğrenci Başarısı, Tutum ve Motivasyona Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 7 Sayı: 2, 195 - 224, 01.12.2013

Yusuf Ay Cengiz Tüysüz Mesut Kuşdemir

https://doi.org/10.12973/nefmed207

Öz

Bu çalışmada Probleme Dayalı Öğrenme (PDÖ) modelinin ortaöğretim 10. sınıf öğrencilerin kimya dersindeki karışımlar ünitesindeki başarı, tutum ve motivasyonlarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma ön test- son test kontrol gruplu yarı deneysel modelde yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2009–2010 eğitim öğretim bahar yarıyılında öğrenim gören 52 tane 10. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmada öğrenciler rastgele örnekleme yöntemi ile deney ve kontrol grubu olmak üzere 2 gruba ayrılmıştır. Deney grubunda “karışımlar” ünitesi probleme dayalı öğrenme modeli ile işlenirken, kontrol grubunda aynı ünite geleneksel modelle işlenmiştir. Her iki grupta da derslerin işlenmesi için 9 hafta zaman ayrılmıştır. Araştırmada veri toplamak için Başarı Testi, Kimya Tutum Ölçeği, Motivasyon Ölçeği ve Öğrenci Görüşme Formları kullanılmıştır. Ayrıca deney grubunda uygulanan probleme dayalı öğrenme modeli ile ilgili öğrenci görüşlerini almak amacıyla “Öğrencilerin PDÖ Yaklaşımı İle İlgili Düşünceleri”, “Öğrencilerin PDÖ Sürecinde Grup Çalışmaları Hakkındaki Düşünceleri” ile “Öğrencilerin PDÖ Sürecinde Kendileri İle İlgili Düşünceleri” ölçekleri son test olarak kullanılmıştır. Araştırma sonrasında deney ve kontrol grupları arasında öğrencilerin kimya dersindeki başarılarında, derse karşı tutum ve motivasyonlarında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur. Bunun yanında öğrenciler Probleme Dayalı Öğrenmeye ve grup çalışmalarına yönelik olumlu tutum geliştirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Probleme Dayalı Öğrenme, Karışımlar, Başarı, Tutum, Motivasyon, Kimya Eğitimi

Kaynakça

• Adler, R. W., Milne M. J. and Stablein R. (2001). Situated Motivation: An emprical test in an accounting course, Canadian Journal of Administrative Sciences, 18 (2) 101-115.
• Açıkyıldız, M. (2004). Probleme dayalı öğrenmenin fizikokimya laboratuarı deneylerinde etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Akınoğlu, O. ve Tandoğan, R. Ö. (2005). Fen eğitiminde probleme dayalı aktif öğrenmenin öğrencilerin kavram öğrenmelerine etkisi: nitel bir analiz. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi. İstanbul
• Akpınar, E. ve Ergin, Ö. (2005). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımına yönelik öğrenci görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (9), 3-14
• Appleton, K. (1997). Analysis and description of students learning during science classes using a constructivist-based model. Journal of Research in Science Teaching, 34(3), 303-318.
• Aydoğdu, C. (2012). Elektroliz ve pil konularının öğretiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 48-59
• Barrows, H.S. (2001). Is it truly possible to have such a thing as PBL?, Distance Education. 23(1), 119-122.
• Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klâsik Test Teorisi ve Uygulaması. Ankara: ÖSYM yayınları.
• Bayrak, R. (2007). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımı ile katılar konusunun öğretimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum
• Baysal, N. (2003), İlköğretim sosyal bilgiler dersinde öğretmen tutumlarının problem çözmeye dayalı öğrenmeye etkisi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analiz el kitabı. Pegem A Yayıncılık
• Chin, C. ve Chia, L. (2004). Problem-based learning: using students’ questions to drive knowledge construction, Science Education, 88 (5), 707-727
• Dahlgren, M. A. ve Öberg, G. (2001). Questioning to learn and learning to question: structure and function of problem-based learning scenarios in enviromental science education. Higher Education. 41, 263-282.
• Dede, Y. ve Yaman, S. (2008). Fen öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED). 2(1), 19-37.
• Demirel, Ö. (1993). Eğitim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Usem Yayınları–10.
• Deveci, H. (2002). Sosyal Bilgiler Dersinde PDÖ’nin Öğrencilerin Derse İlişkin Tutumlarına, Akademik Başarılarına ve Hatırlama Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Duch, B. J., Groh, S. E. ve Allen, D. E. (2001). The Power of Problem-based Learning. Stylus Publishing. Virginia (USA).
• Ersoy, E. ve Başer, N. (2010). Probleme dayalı öğrenme sürecinin öğrenci motivasyonuna etkisi, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(4), 336-358
• Geban, Ö., Ertepınar, H., Yılmaz, G., Altın, A. ve Şahbaz, F. (1994). Bilgisayar destekli eğitimin öğrencilerin fen başarılarına ve fen bilgisi ilgilerine etkisi. I. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu: Bildiri Özetleri Kitabı, ss: 1-2, 9 Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Hamurcu, H. (1997). Fen Bilgisi Öğretiminde Teknoloji Kullanımı, Eğitim Sempozyumu, İzmir.
• Hand, B. ve Treagust, D. F. (1991). Student achievement and science curriculum development using a constructivist framework. School Science and Mathematics, 91(4), 172-176.
• Hmelo-Silver, C.E. (2004). Problem-based leaming: What and how do students leam? Educational Psychology Review, 16(3). 235-266.
• Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (2000). Yapılandırmacılık (constructivism) kuramı ve fen öğretimi, Çağdaş Eğitim Dergisi, 265, 22-27.
• Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (2001). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımı, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 185-192
• Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (2002). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımının hizmet öncesi fen öğretmenlerinin problem çözme becerileri ve öz yeterlik -inanç düzeylerine etkisi, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt: II, Ankara.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Koçakoğlu, M. (2008). PDÖ ve motivasyon sitillerinin öğrencilerin biyoloji dersine karşı tutum ve akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kuşdemir, M., Tüysüz C. ve Yıldırım, B. (2010). 10. Sınıf kimya konularından“karışımlar” ünitesi ile ilgili problem senaryoları geliştirilmesi, International Conference on New Horizons in Education, Famagusta, Cyprus, 1-5 (June)
• Larive, C.K. (2004). Problem-based learning in the analytical chemistry laboratory course. Analytical and Bioanalytical Chemistry, 380, 357-359.
• Mierson, S. ve Parikh, A.A. (2000). Stories from the field. Change, 32 (1), 20-27.
• Murray-Harvey, R., Curtis, D.D., Catt1ey, G. and Slee, P.T. (2005). Enhancing teaeher edueation students' generic skil1s through problem-based leaming. Teaching Education, 16 (3), 257-273.
• Nakhleh, M. B. (1994). How Can Research Uncover What Students are Learning?. Journal of Chemistry Education, 71, 201-205.
• Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET, 3(1), Article 14.
• Özyalçın-Oskay, Ö. (2007). Kimya eğitiminde teknoloji destekli probleme dayalı öğrenme etkinlikleri. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saban, A. (2000), Öğrenme öğretme süreci, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.162
• Sağır, Ş.U., Çelik, A.Y. ve F.Ö. (2009). The effect of problem-based learning strategy in metalic activity subject teaching. Hacettepe University Journal Education, 36, 283-293
• Sawyer, R. K. (2004). Improvised lessons: collaborative discussion in the constructivist classroom. Teaching Education, 15(2),189-200.
• Sert Çıbık, A. (2009). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin fen bilgisi dersine yönelik tutumlarına etkisi, Elementary Education Online, 8(1), 36-47
• Sifoğlu, N. (2007). İlköğretim 8. sınıf fen bilgisi dersinde yapılandırmacı öğrenme ve pdö yaklaşımlarının öğrenci başarısı üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Şalgam, E. (2009). Fizik eğitiminde probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir
• Şenocak, E. (2005). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımının maddenin gaz hali konusunun öğretimine etkisi üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Tarhan, L. (2004). Orta öğretim fen alanlarında probleme dayalı öğrenme. 6. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Bildiriler, İstanbul.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tavukçu, K. (2006). Fen bilgisi dersinde probleme dayalı öğrenmenin öğrenme ürünlerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Zonguldak.
• Tosun, C. ve Taşkesenligil, Y. (2012). Probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin kimya dersine karşı motivasyonlarına ve öğrenme stratejilerine etkisi, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9 (1), 104-125
• Tüysüz, C., Tatar, E. ve Kuşdemir, M. (2010). Probleme dayalı öğrenmenin kimya dersinde öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisinin incelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 48-55
• Ürek, R. Ö., Kayalı, H. A. ve Tarhan, L. (2002). Kimya ders programı maddenin yapısı ünitesindeki “bağlar” konusunda aktif öğrenme destekli yeni bir rehber materyal geliştirilmesi ve uygulanması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara, Türkiye.
• Walker, J., T., Lofton, S. P. (2003). Effect of a problem based learning curriculum on students’ perceptions of self directed learning, Issues In Educational Research, Cilt: 13, University Of Mississippi Medical Center.
• Walsh, A. (2005). The tutor in problem-based learning: a novice’s guide. Ed: Sciarra, E. F., McMaster University, Faculty of Health Sciences, Canada.
• Yaşar, Ş. (1998). Yapılandırmacı kuram ve öğrenme-öğretme süreci. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 1-2
• Yaşar, Ş. ve Gültekin, M., (2002). Uzaktan eğitimde kullanılan ders kitaplarının yapılandırmacı öğrenmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenmesi. Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu, Eskişehir, 23-25 Mayıs.
• Yuzhi, W. (2003). Using problem – Based learning and teaching analytical chemistry, The China Papers.
• Ek Başarı Testi Soru Örneği
• Soru Bir sulu çözeltinin kaynama noktasını,
• I. Çözünen tanecik sayısını artırmak
• II. Dış basıncı artırmak
• III. Isı kaynağının şiddetini artırmak
• İşlemlerinden hangileri yükseltir?
• A- I ve III B- Yalnız I C- I ve II D-I, IIve III E- II ve III
• Ek Öğrencilerin PDÖ Yaklaşımı ile İlgili Görüşleri
• Açıklama: Bu form PDÖ yaklaşımını değerlendirmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
• Tablo içinde düşüncelerinize en yakın seçeneği işaretleyiniz. Tablonun alt
• kısmında belirtilen ifadeleri kendi düşüncelerinize göre tamamlayınız. Öğrencinin; Adı-Soyadı : Sınıfı : Cinsiyeti : ( K ) ( E )
• DEĞERLENDİRECEĞİNİZ TUTUM VE DAVRANIŞLAR Geli De Olumsuz e 1 Bu 2 Bu 3 Bu
• çalışma sonunda problem durumlara çözüm üretme (1) (2) (3) yeteneğim 4 Bu
• 5 Çalışma boyunca derse olan ilgim 6 Bu 7 Bu 8 Bu 9 Bu (1) (2) (3) (1) (2) (3) (1) (2) (3) (1) (2) (3) (1) (2) (3) (1) (2) (3)
• çalışma sonunda konuyla ilgili (karışımlar) bilgi düzeyim
• 10 Bu çalışma sonunda bilgiye ulaşma becerim (1) (2) (3)
• PDÖ’yü beğendim. Çünkü;
• PDÖ’yü beğenmedim. Çünkü;
• PDÖ’nün daha etkili olabilmesi için önerilerim var.
• Ek Öğrencilerin PDÖ Sürecinde Kendileri ile İlgili Düşünceleri
• Açıklama: Bu form yaptığınız çalışma sonunda kendinizi değerlendirmeniz
• amacıyla hazırlanmıştır. Tablo içinde düşüncelerinizi en iyi anlatan seçeneği
• işaretleyiniz. Tablonun alt kısmında sunulan ifadeleri kendi düşüncelerinize göre tamamlayınız. Öğrencinin; Adı-Soyadı : Sınıfı : Cinsiyeti : ( K ) ( E )
• DEĞERLENDİRECEĞİNİZ TUTUM VE DAVRANIŞLAR Kat K (1) (2) (3) (1) (2) (3) 2
• Grup içi bana verilen görevleri yerine getirdim 3 Birçok
• farklı kaynağa ulaşmak için yeterince çaba gösterdim (1) (2) (3)
• Kendime güvenim arttı (1) (2) (3)
• 5 Diğer arkadaşların görüş ve önerilerine saygı duydum 6
• Konu ile ilgili bilgi seviyemi artırdım (1) (2) (3)
• 7 Çalışmada kullanılan problemlere benzer bir problemle
• karşılaşırsam zorlanmadan üstesinden gelebilirim
• Başarılıydım. Çünkü;
• Kendimi başarısız buldum. Çünkü;
• Ek Öğrencilerin PDÖ Sürecinde Grup Çalışmaları Hakkındaki Düşünceleri
• Açıklama: Bu form çalışma grubunuzu değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Tablo
• içinde grubunuzu en iyi ifade eden seçeneği işaretleyiniz. Tablonun altında verilen
• ifadeleri kendi düşüncelerinize göre tamamlayınız.
• Gruptaki öğrencilerin isimleri: Öğrencinin; Adı-Soyadı: Sınıfı:
• Cinsiyeti : ( K ) ( E ) Çoğu Zaman az
• 1 Etkinlikleri birlikte hazırladık. (1)
• 2 Plânlayarak başka kaynaklardan da araştırmalar (2) (3) yaptık. (1) (2) (3)
• 3 Birbirimizin görüş ve önerilerine saygı gösterdik.
• 4 Grup ruhu içinde birlikte çalıştık. (1)
• 5 Ders dışı zamanlarda grup olarak bir araya geldik.
• 6 Grup oluşturulurken grup üyelerinin birbiriyle (1) (2) (2) (2) (3) (1)
• uyumlu olmasına dikkat ettik. (1) (2) (3)
• 7 Grup çalışması öğrenmemde olumlu etkide bulundu. (1) (2) (3)
• Grubumuzda problemler vardı. Çünkü,
• Grubumuz iyiydi. Çünkü,
• Grup olarak daha iyi olabilirdik. Fakat;