Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklara Yönelik Kavram Karikatürlerinin Geliştirilmesi ve Uygulanması

Yıl 2014, Cilt: 8 Sayı: 2, 38 - 70, 01.12.2014

Şengül Atasoy Muhammed Ali Zoroğlu

https://doi.org/10.17522/nefefmed.42580

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi dönemindeki çocuklara yönelik bazı fizik konularında kavram karikatürleri geliştirmek ve bunların uygulanması sürecindeki yansımaları belirlemektir. Çalışma 2011-2012 bahar döneminde Rize’nin Çayeli ilçesindeki 25 okul öncesi öğretmeni, 10 öğretim elemanı ve 76 okul öncesi çocuğu ile yürütülmüştür. Çalışmada ‘Aliş’in Çantası’, ‘Maymun Kiki’nin Deneyi’, ‘Aliş’in Tablosu’, ‘Boni Manavda’ ve ‘Ayıcık Boni Kum Havuzunda’ konulu beş kavram karikatürü geliştirilmiştir. Kavram karikatürlerinin geliştirilmesi planlama (hazırlık), uygulama ve değerlendirme olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte gerek öğretmen ve öğretim elemanlarıyla yapılan informal görüşmelerden gerekse değerlendirme formlarından elde edilen veriler ışığında materyaller yeniden düzenlenmiştir. Geliştirilen materyallerin uygulanması sürecinde çocukların yönergeleri dikkatli bir şekilde dinledikleri, fikirlerini istekli bir şekilde söyledikleri ve kullanılan görsellerden hoşlandıkları belirlenmiştir. Bu durum kavram karikatürlerinin onların kendilerini ifade edebilme becerilerini desteklemesinden kaynaklanabilir. Okul öncesi sınıflarda çocukların fenle daha etkili bir şekilde meşgul olmalarını sağlayacak bu tür materyallerin geliştirilmesi ve uygulanması gerektiği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

okulöncesi dönem, kavram karikatürleri, fen ve doğa etkinlikleri, fizik.

Kaynakça

• Abacı, O. (2003). Okul öncesi eğitim kurumlarında görsel sanat eğitimi. (Ed.: Müzeyyen Sevinç), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Aktaş Arnas, Y. (2002). Okul öncesinde fen eğitiminin amaçları. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 6(7), 1-8.
• Aktaş Arnas, Y. (2003) . Küçük bir bilim adamı yetiştirmenin ilk adımları. Çocuk ve Aile, 42– 46.
• Alisinanoğlu, F. Özbey, S., & Kahveci, G. (2007). Okul öncesinde fen eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Aslan, Z & Doğdu, S. (1993). Eğitim teknolojisi uygulamaları ve eğitim araç gereçleri. Ankara: Tekışık Ofset.
• Atasoy, Ş. (2008). Öğretmen adaylarının Newton’un hareket kanunları konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesine yönelik geliştirilen çalışma yapraklarının etkililiğinin araştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Avcı, N. & Dere, H. (2002). Okulöncesi eğitim kurumlarında fen doğa çalışmaları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-18 Eylül, ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, Ankara.
• Aydın, N. & Yılmaz, A. (2010). Yapılandırıcı yaklaşımın öğrencilerin üst düzey bilişsel becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 57-68.
• Ayvacı, H. Ş, Devecioğlu, Y. & Yiğit, N. (2002). Okulöncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerindeki yeterliliklerinin belirlenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara. http://www.fedu.metu.edu.tr/ufbmek.5/b.kitabı
• Balım, A. G., İnel, D. & Evrekli, E. (2008). Fen öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. İlköğretim Online, 7(1), 188-202.
• Boddy, N., Watson, K. & Aubusson, P. (2003). A trial of the five Es: a referent model for constructivist teaching and learning. Research in Science Education, 33, 27-42.
• Brenneman, K. (2009). Preschoolers as scientific explorers. Young Children, 64(6), 54-60.
• Brewer, J. A & Bacon, A. (2001). Introduction to early childhood education, preschool throught primary grades, Chapter 11.
• Budunç A. B. (2007). Okul öncesi öğretmenlerinin bakış açısıyla çalışma ortamlarının değerlendirilmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüktaşkapu, S. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin fen öğretimine yönelik inançlarının belirlenmesi. Second International Congress of Educational Research, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Büyüktaşkapu, S., Çeliköz, N. & Akman, B. (2012). Yapılandırmacı bilim öğretim programının 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 274-291.
• Cabı, E. (Ed.). (2013). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Charlesworth, R. & Lind, K. (2003). Math and science for young children. Fourth Edition, U.S.A: Thomson Delmar Learning.
• Dabell, J. (2004). The maths coordinator’s file using concept cartoons. London: PFP Publishing.
• Dabell, J., (2008). Using concept cartoons. Mathematics Teaching Incorporating Micromath, 209, 34-46.
• DeBoer, G. E. (2002). Student centered teaching in a standards based world: finding a sensible balance. Science and Education, 11(4), 405-417.
• Demiriz, S. (2001). Okulöncesi eğitim kurumlarındaki fen ve doğa etkinlikleri ile ilgili uygulamaların belirlenmesi. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Bildiri Özetleri Kitabı, ss. 86-95, Ankara.
• Dere, H. & Ömeroğlu, E. (2001). Okulöncesi dönemde fen doğa matematik çalışmalar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Donaldson, N. L. (2004). The effectiveness of the constructing physics understanding (cpu) pedagogy on the middle school students’ learning of force and motion concepts. Doktora Tezi, Missouri Üniversitesi, USA.
• Early, D. M., Iruka, I. U., Ritchie, S., Barbarin, O. A., Winn, D.-M. C., Crawford, G. M., Frome, P. M., Clifford, R. M., Burchinal, M., Howes, C., Bryant, D. M. & Pianta, R. C. (2010). How do pre-kindergarteners spend their time? Gender, ethnicity, and income as predictors of experiences in pre-kindergarten classrooms. Early Childhood Research Quarterly, 25, 177-193.
• Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Journal of Turkish Science Education, 7, 136-154.
• Evrekli, E. (2010). Fen ve teknoloji öğretiminde zihin haritası ve kavram karikatürü etkinliklerin öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme beceri algılarına etkisi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• French, L. (2004). Science as the center of a coherent, integrated, early childhood curriculum. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 138-149.
• Gelman, R. & Brenneman, K. (2004). Science learning pathways for young children. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 150-158.
• Gomes, M. J. J. (2005). Using a creativity focused science program to foster general creativity in young childeren: a teacher action research study. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fielding Graduate University.
• Gönen, M. & Dalkılıç, N. U. (2000). Çocuk eğitiminde drama yöntem ve uygulamalar. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Greenfield, D. B., Jirout, J., Dominguez, X., Greenberg, A., Maier, M. & Fuccillo, J. (2009). Science in the preschool classroom: a programmatic research agenda to improve science readiness. Early Education and Development, 20(2), 238-264.
• Güler, D. & Bıkmaz, H. (2002). Ana sınıflarında fen etkinliklerinin gerçekleştirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulamaları, 1(2), 249-267.
• Kabapınar, F. (2005). Yapılandırıcı öğrenme sürecine katkıları açısından fen derslerinde kullanılabilecek bir öğretim yöntemi olarak kavram karikatürleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(1), 101–146.
• Kallery, M. (2004). Early years teachers' late concerns and perceived needs in science: an explotory study. Europan Journal of Teacher Education, 27(2), 147-165.
• Kandır, A., Can Yaşar, M. & Tuncer, N. (2010). Okul öncesi dönemde fen eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Karaer, H. & Kösterelioğlu, M. (2005). Amasya ve Sinop illerinde çalışan okulöncesi öğretmenlerin fen kavramlarının öğretilmesinde kullandıkları yöntemlerin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 447-454.
• http://www.kefdergi.com/pdf/13_2/13_2_14.pdf (16.05.2012).
• Karamustafaoğlu, S. & Kandaz, U. (2006). Okul öncesi eğitimde fen etkinliklerinde kullanılan öğretim yöntemleri ve karşılaşılan güçlükler. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 65-81.
• Karamustafaoğlu, S. & Üstün, A. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen ve doğa etkinliklerini uygulayabilme düzeylerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 15-23.
• Katz, L., Sadler, K. & Craig, D.V. (2005). Science professors serve as mentors for early childhood preservice teachers in the design and implementation of standards based science units. Journal of Elementary Science Education, 17(2), 43-56.
• Keogh, B. & Naylor, S. (1999). Concept cartoons, teaching and learning in science: an evaluation. International Journal of Science Education. 21(4), 413–446.
• Keogh, B., Naylor, S., & Wilson, C. (1998); Concept cartoons: a new perspective on physics education. Physics Education, 33(4), 219-224.
• Kıldan, O. & Pektaş, M. (2009). Erken çocukluk döneminde fen ve doğa ile ilgili konuların öğretilmesinde okulöncesi öğretmenlerinin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 113-127.
• Kılınç, A. (2008). Öğretimde mizahi kavramaya dayalı bir materyal geliştirme çalışması: bilim karikatürleri. Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliği Bilim Dalı, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kontos, S. (1999). Preschool teachers’ talk, roles, and activity settings during free play. Early Childhood Research Quarterly, 14, 363–382.
• Long, S. & Marson, K. (2003). Concept cartoons. Hands on Science, 19, 67–68.
• McBride, B. & Schwartz, I. S. (2003). Effects of teaching early interventionists to use discrete trials during ongoing classroom activities. Topics in Early Childhood Special Education, 23, 5-17.
• Meydan, A. & Akdağ, H. (2008). Sosyal bilgilerde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı, Tay B. ve Öcal A. (Ed.) Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi, s. 145-190, Ankara: PegemA Yayınları.
• Morris, M., Merrit, M., Fairclough S., Birrell, N., & Howit, C. (2007). Trialling concept cartoons in early childhood teaching and learning of science. Teaching Science, 53(2), 42-45.
• Nayfeld, I., Brenneman, K. & Gelman, R. (2011). Science in the classroom: finding a balance between autonomous exploration and teacher-led ınstruction in preschool settings. Early Education and Development, 22(6), 970-988.
• Naylor, S. & Keogh, B., (1999). Constructivism in classroom: Theory into practice. Journal of Science Teacher Education, 10(2), 93-106.
• Naylor, S. & Keogh, B. (2000). Concept cartoons in science education. UK: Milligate Hause Publishing.
• Naylor, S., Keogh, B. & Downing, B. (2001). Dennis likes a good argument: concept cartoons, argumentation and science education. Paper presented at the Annual Conference of the Australasian Science Education Research Association, July, Sydney.
• Northfield, J., Gunstone, R. & Erickson, G., (1996). A constructivist perspective on science teacher education, David F. Treagust, Reinders Duit & Barry J. Fraser (Eds.), In improving teaching in science and mathematics, pp. 201-211, New York: Teachers College Press.
• NRC (National Researh Council---1996). National science educations standards. Washington, DC: National Acedemy Press.
• Örs, F. (2007). Eğitim ve karikatür. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 84, 26-28.
• Özbey, S. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin fen etkinliklerine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Parlakyıldız, B. & Aydın, F. (2004). Okulöncesi dönem fen eğitiminde fen ve doğa köşesinin kullanımına yönelik bir inceleme. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Pepele Ünal, M. (2006). Okulöncesi öğretmenlerinin fen eğitimine karşı gösterdikleri tutumların çocukların fen süreçlerini kullanmalarına etkisinin incelenmesi (AnkaraMalatya illeri örnekleri). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Plevyak, L. H. (2007). What do preservice teachers learn in an inquiry based science methods course. Journal of Elementary Science Education, 19(1), 1-13.
• Poyraz, H. & Dere, H. (2003). Okul öncesi eğitimin ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Roberts, J. R., Bailey, D. B. & Nychka, H. B. (1991). Teachers’ use of strategies to facilitate the communication of preschool children with disabilities. Journal of Early Intervention, 15, 358–376.
• Saçkes, M. (2012). How often do early childhood teachers teach science concepts? Determinants of the frequency of science teaching in kindergarten. European Early Childhood Education Research Journal, 1-16. http://dx.doi.org/10.1080/1350293X.2012.704305
• Saçkes, M., Trundle, K. C., Bell, R. L. & O’Connell, A. A. (2011). The influence of early science experience in kindergarten on children’s immediate and later science achievement: Evidence from the early childhood longitudinal study. Journal of Research in Science Teaching, 48(2), 217–235.
• Schwartz, L. S., Carta, J. J. & Grant, S. (1996). Examining the use of recommended language intervention practices in early childhood special education classrooms. Topics in Early Childhood Special Education, 16, 251–272.
• Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Simpson, R. D. & Oliver, J. S. (1990). A summary of major ınfluences on attitude toward and achievement in science among adolescant students. Science Education, 74(1), 1-18.
• So, W. M. W., (2002). Constructivist teaching in primary science, Asia Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 3, 1.
• Stephenson, P. & Warwick, P., (2002). Using concept cartoons to support progression in students’ understanding of light. Physics Education, 37(2), 135-141.
• Şahin, Ç. (2010). İlköğretim 8. sınıf “Kuvvet ve Hareket” ünitesinde “Zenginleştirilmiş 5E Öğretim Modeli” ne göre rehber materyaller tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi. Basılmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Şahin, F. (1996). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin fen kavramlarının öğretiminde kullandıkları metotların tespiti. II. Ulusal Eğitim Sempozyumu: Bildiri Özetleri Kitabı, ss.74-92, 18- 20 Eylül, İstanbul.
• Tu, T. (2006). Preschool science environment: What is available in a preschool classroom? Early Childhood Education Journal, 33, 245-51.
• Uysal D. (2007). Okulöncesi eğitim kurumlarında uygulanan fen ve doğa etkinliklerinin işlevselliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ünal, M. & Akman B. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine karşı gösterdikleri tutumlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 251-257.
• Varol, F. (2013). What they believe and what they do. European Early Childhood Education Research, 21(4), 541-552. http://dx.doi.org/10.1080/1350293X.2012.677309
• Veziroğlu M. & Gönen M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının MEB okul öncesi eğitim programındaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226- 238.
• Yalın, H. İ. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldız, İ. (2008). Kavram karikatürlerinin kavram yanılgılarının tespitinde ve giderilmesinde kullanılması: Düzgün dairesel hareket. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.