TRANSPLANTATION AND QUALITY OF LIFE

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 3, 166 - 173, 31.12.2014

Esma Özşaker

Öz

Organ transplantation is considered to be a good alternative for improving the quality of life for patients with end stage renal disease and is increased patient quality of life by eliminating many of the limitations caused by the disease. Major depression, anxiety, changes in family roles, psychological problems such as feelings of guilt related to getting someone else's organs can be seen usually in a patient before transplantation. The concerns regarding the surgical procedure, the success of the operation and the transplanted organ will adapt are seen during transplant period. After transplantation, the patients think that their health would be as before, their life would be more active and their life back to normal. In fact, after transplantation, the patient's life will continue with a chronic disease and the patients’ lives the physical, psychological and social difficulties and their quality of life may be negatively affected. In this paper, the physical, psychological and social problems in the transplantation process and the effects on quality of life of these problems will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Transplantation, Quality of Life

ORGAN NAKLİ VE YAŞAM KALİTESİ

Öz

Organ nakli, son dönem böbrek yetmezliği olan hastaların yaşam kalitesinin iyileştirilmesi için iyi bir alternatif olarak kabul edilmekte ve hastalık nedeniyle oluşan sınırlamaların birçoğunu ortadan kaldırarak hastanın yaşam kalitesini arttırdığı belirtilmektedir. Organ nakli olan bir hastada genellikle nakil öncesi dönemde; majör depresyon, anksiyete, aile rollerinde değişim, başkasının organını almayla ilgili suçluluk duygusu gibi psikolojik problemler görülebilmektedir. Nakil döneminde cerrahi girişime, ameliyatın başarısına, nakledilen organın uyum sağlayıp sağlayamayacağına ilişkin kaygılar görülür. Nakil sonrası ise hastalar, sağlığının eskisi gibi olacağını, hayatlarının normale döneceğini ve daha aktif olacaklarını düşünmektedirler. Aslında, nakil olan hastanın hayatı kronik bir hastalıkla devam eder ve hastalar nakil sonrası fiziksel, psikolojik ve sosyal güçlükler yaşar ve yaşam kaliteleri olumsuz olarak etkilenebilir. Bu yazıda, organ nakli sürecinde yaşanan fiziksel, psikolojik ve sosyal sorunlara ve bu sorunların yaşam kalitesi üzerine olan etkilerine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Organ Nakli, Yaşam Kalitesi

Kaynakça

• 1. Andrews PA. Renal Transplantion. British Medical Journal 2002; 324: 530-534.
• 2. Haberal M, Emiroğlu R. Böbrek transplantasyonu. Temel ve Sistematik Cerrahi. İzmir, İzmir Güven Kitabevi, 2005, p.647-711.
• 3. Üstündağ H., Gül A., Zengin N., Aydın M. Böbrek Nakli Yapılan Hastalarda Yaşam Kalitesi, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; 2(6): 117-126.
• 4. Balaska A, Moustaffellos P, Gourgiotis S, Pistolas D, Hadjiyannakis E, Drakopoulos S. Changes in Health-Related Quality of Life in Grek Adult Patients 1 Year After Successful Renal Transplantation. Experimental and Clinical Transplantation. 2006; 2: 521-524.
• 5. Muehrer, R.M. and Becker B.N. Life After Transplantation: New Transitions in Quality of Life and Psychological Distress. Seminars in Dialysis. 2005; 18(2): 124-131.
• 6. Oğütmen, B. , Yildirim, A., Sever M.S., Bozfakioğlu S., Ataman R., Erek, E., Cetin O. ve Emel, A. Heath-Related Quality of Life After Kidney Transplantation in Comparison Intermittent Hemodialysis, Peritoneal Dialysis and Normal Controls. Transplantation Procee dings, 2006; 38:419-421.
• 7. Yatkın I., Çalışkan M. Renal transplantasyon hastalarında ve vericilerde transplantasyon öncesi ve Sonrasında depresyon, anksiyete, yaşam Kalitesi ve sosyal destek, Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri kliniği uzmanlık tezi, 2009, İstanbul.
• 8. Öğütmen B, Yıldırım A. ve ark. Kronik böbrek yetmezliğinde farklı yerine koyma tedavileri alan hastalarda yaşam kalitesi. 1. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Sempozyumu Özet Kitabı, İzmir, 2004: 33
• 9. Sainz-Barriga, M, Baccarani, U, Scudeller, L, Risalliti, A., et al., Quality-of-Life Asessment Before and After Liver Transplantation, Transplantation Proceesings, 2005; 37: 2601-2604
• 10. Kaya D. Psikolog gözüyle Böbrek Nakli. Gaziosmanpaşa Hastanesi Önce Sağlık Dergisi Organ Nakli Özel Sayısı 2011; 18; 28.
• 11. Sağıroğlı T., Yıldırım M., Meydan B.,Çobanoğlu M. Böbrek transplantasyonu hastalarının retrospektif analizi. Dicle tıp Dergisi, 2009; 36(2): 75-79.
• 12. Aras G. Karaciğer Transplantasyonunda Hastaların ve Ailelerin Sorunları, Gereksinimleri ve Bakıma Katılım Düzeylerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, M.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2006, İstanbul.
• 13. Kaçmaz N. Fiziksel Hastalığa Uyum Güçlüğü Yaşayan Hastalarda Konsültasyon Liyezon Hemşireliği Modeli Geliştirme Çabası. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İ.Ü.Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2003, İstanbul.
• 14. Kaçmaz N. Karaciğer nakli yapılan hasta ve hasta yakınlarının psikososyal durumlarının yaşam kalitesi üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2011, İstanbul.
• 15. Küçük L. Diyaliz Hastalarına Uygulanan Sorun Çözme Eğitiminin Anksiyete, Depresyon ve Baş etme Biçimlerine Etkisi. M.Ü.Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006, İstanbul, (Danışman: Yard. Doç. Dr. Ö.Işıl).
• 16. Gündoğdu S. Kronik Karaciğer Hastalığı ile Karaciğer Nakli Yapılmış Hastaların Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007, Afyon.
• 17. Bryce CL, Angus DC, Switala JA, Roberts MS et al. Health Status Vertsus Utilities of Patients with End-Stage Liver Disease. Quality of Life Research 2004; 13: 773-782.
• 18. Sarıgül S. Karaciğer Transplantasyonu Öncesi ve Sonrası Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Dokuz Eylül Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008, İzmir, (Danışmanı: Yard. Doç. Dr. A.Dicle).
• 19. Talas S., Bayraktar M. Kidney transplantation: determination of the problems encountered by Turkish patients and their knowledge and practices on healthy living, Journal of Clinical Nursing 2004; 13, 580–588
• 20. Chen CW, Chen CH, Lee PC, Wang WL. Quality of life, symptom distress, and social support among renal transplant recipients in southern Taiwan: a correlation study. Journal of Nursing Research 2007; 15: 319-329.
• 21. Hongxia, L. (Coping and Health-Related Quality of Life in Renal Transplant Patients, Thesis of Doctorate, May, 2006, Nashville.
• 22. Sayın A, Mutluay R, Sindel S. Quality of life in hemodialysis, peritoneal dialysis, and transplantation patients. Transplantation Proceedings, 2007; 39: 3047-3058
• 23. Borchhardt K, Sulzbacher I, Benesch T, Födinger M, Sunder- Plasman G, Haas M. Low – Turnover Bone Disease in Hypercalcemic Hyperparathyroidism After Kidney Transplantation. American Journal of Transplantation 2007; 7 : 2515 – 2521.
• 24. Halloran PF. Immunosuppressive Drugs for Kidney Transplantation. NEJM 2004; 351: 2715- 2729.
• 25. Howard A. Long- Term Posttransplantation Care: The Expandin Role of Community Nephrologists. American Journal of Kidney Diseases 2006; 47: 111-124.
• 26. Sağduyu A., Şentürk V., Sezer S., Emiroğlu R., Özel S. Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan Hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve Tedaviye uyum, Türk psikiyatri dergisi 2006; 17(1):22-31
• 27. Şahin A.F., Cihan A., Akgül K.,Demir Ö, Gürkan A., Çelik A, Can E., Esen A.A. Erkek hastalarda böbrek nakli sonrası cinsel işlevler, Turkish Journal of Urology 2009; 35(1):23-27.
• 28. Serin Y.İ.Böbrek Nakli ve Cinsel Yaşam, Gaziosmanpaşa Hastanesi Önce Sağlık Dergisi Organ Nakli Özel Sayısı 2011; 18: 25
• 29. Franke GH, Yücetin L, Yaman H, Reimer J, Demirbaş A. Disease – Specific Quality of Life in Turkish Patients After Successful Kidney Transplantation. Transplantation Proceedings 2006; 38: 457-459.
• 30. Gökçay S, Cengiz K. Böbrek Nakil Hastalarında Yaşam Kalitesi, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2009, Samsun
• 31. Neipp M, Karavul B, Jackobs S, Vilsendorf A, Richter N. Quality of Life in Adults Transplant Recipients More than 15 Years after Kidney Transplantation. Transplantation 2006; 81 ( 12 ) : 1640-1644.
• 32. Özşaker E., Özbayır T. Böbrek transplantasyonu olan hastalar ve yakınlarının yaşam kalitelerinin saptanması ve yaşam kalitelerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahı Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2002, İzmir.
• 33. Talas S., Bayraktar M. Böbrek Transplantasyonu Olan Hastaların Yaşadıkları Güçlüklerin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Programı, Doktora tezi, 2002, Ankara.
• 34. Cürcani M. Böbrek Transplantasyonu Yapılmış Hastalara Verilen Eğitimin Hastaların Yaşam Kalitesi, Tedaviye Uyumları Ve Yasadıkları Ruhsal Sorunlar Üzerine Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2008, Erzurum.
• 35. Whıte C. & Gallagher P. Effect of patient coping preferences on quality of life following renal transplantation. Journal of Advanced Nursing 2010; 66(11), 2550–2559.
• 36. Pascual M, Theruvath T, Kawai T, Rubin N, Cosimi B. Strategies to Improve Long – Term Outcomes after Renal Transplantation. NEJM 2002; 346: 580-590
• 37. Çetingök M, Hathaway D, Winsett R. Differences in Quality of Life Before transplantation Among Transplant Recipients With Respect to Selected Socioeconomic Variables. Progress in Transplantation 2005 ; 15 ( 4) 338-344
• 38. Tung, H.-H., Chen, H.-L., Wei, J., & Tsay, S.-L. Predictors of quality of life in heart-transplant recipients in Taiwan. Heart & Lung 2011; 40(4), 320-330.
• 39. Sarıgöl Y., Dicle A. Karaciğer transplantasyonu öncesi ve sonrası yaşam kalitesinin İncelenmesi. Dokuz eylül üniversitesi sağlık bilimleri Enstitüsü Cerrahi hastalıkları hemşireliği anabilim dalı yüksek lisans tezi, 2008, İzmir.
• 40. Parvizi G. Nakil Sonrası Hemşirelik Hizmetleri, Gaziosmanpaşa Hastanesi Önce Sağlık Dergisi Organ Nakli Özel Sayısı 2011; 18: 41.
• 41. Fukunishi I, Sugawara Y, Takayama T. et all. Association between pretransplant psychological assessments and posttranplant psychiatric disorders in living – releated tranplantion. Psycomatics 2002; 43; 49-54.
• 42. Miyagi S, Kawagishi N, Fujimori K, Sekiguchi S, Fukumori T, Akamatsu Y, Satomi S. Risk of donation and quality of life donor's life after living donor liver transplantation. Transpl Int. 2005; 18(1):47-51.
• 43. Verbesey JE, Simpson MA, Pomposelli JJ, Richman E, Bracken AM, Garrigan K, Chang H, Jenkins RL, Pomfret EA. Living donor adult liver transplantation:a longitudinal study of the donor's quality of life. American Journal of Transplantation 2005; 5(11):2770-2777. 44. Walter, M., Moyzes, D., Rose, M., Neuhaus, R., et al., Psychosomatic Interrelations Following Liver Transplantation, Clinical Transplantation, 2002; 16: 301-30
• 45. Lumsdaine JA, Wray A, Power MJ, Jamieson NV, Akyol M, Bradley AJ, Forsythe JL, Wigmore SJ. Higher Quality of Life in Living Donor Kidney Transplantation: Prospective Cohort Study. Transplant International 2005; 18 : 975 – 980
• 46. Pınar, R., Çınar, S., İşsever, H., Albayrak, M. ve İlhan, S. Hemodiyalize Devam Eren ve Transplant Olan Son Dönem Böbrek Yetmezlikli Hastaların Yaşam Kalitelerinin Karşılaştırılması. Çınar Hemşire Dergisi. 1995; 1-5.
• 47. Kong, I.L.L. and Molassiotis, A. “Quality of Life, Coping and Concerns in Chinese Patients After Renal Transplantation”, International Journal of Nursing Studies, 1999; 36:313-322.
• 48. De Bona M, Ponton P, Ermani M et al. The impact of liver disease and medical complications on quality of life and psychological distress before and after liver transplantation. Journal of Hepatology 2000; 33: 609-615.