Cerrahi Kliniklerde Yatan Hastaların Psikolojik Yardım Arama Tutumu

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 189 - 196, 23.12.2020

Melike Yönder

Öz

arama tutumunu belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Araştırma bir üniversite hastanesinin cerrahi kliniklerinde yatan ve dahil olma kriterlerine uyan 80 hastayla yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak Kişisel bilgi formu ve Psikolojik Yardım Alma Niyeti Envanteri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmada yer alan hastaların cinsiyetlere göre ölçek toplam puan ortalamaları, Travmatik alt boyutundan aldıkları toplam puan sıra ortalamaları, Duyuşsal ve Davranışsal alt boyutundan aldıkları toplam puan sıra ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur (p<0,05). Araştırmada kadınların erkeklerden daha fazla psikolojik yardım alma tutumu içinde oldukları saptanmıştır. Analiz sonucuna göre araştırmaya katılan kişilerin gelir durumuna göre Duyuşsal ve Davranışsal alt boyutundan aldıkları toplam puan sıra ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur(p<0,05). Geliri giderinden az olan hastaların daha fazla yardım almayı düşündükleri saptanmıştır. Analiz sonucuna göre araştırmaya katılan kişilerin yaşama ortamına göre Duyuşsal ve Davranışsal alt boyutundan aldıkları toplam puan sıra ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur (p<0,05). Buna göre, “ailesiyle” grubunda bulunan katılımcıların toplam puan sıra ortalamalarının “tek başına” grubunda bulunan katılımcıların toplam puan sıra ortalamalarından daha yüksektir.
Sonuç: Hastaların başetme gücünü artırabilmek ve destekleyebilmek için hastalarla daha çok temas halinde olan hemşirelerin psikolojik gereksinimleri belirleme ve uygun müdahaleleri uygulayabilme konusunda bilinçli olması aynı zamanda multidisipliner ekip çalışması ile gerektiğinde hastaları profesyonel psikolojik destek kaynaklarına yönlendirebilmek önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Cerrahi, Hasta, Psikoloji, Yardım Arama Niyeti

Kaynakça

• 1. Altıntaşer, P. (2014). Türk toplumunda psikolojik yardım alma davranışının sosyolojik analizi: izmir örneği. Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 2. Arslantaş, H., Dereboy, İ.F., Aştı, N., & Pektekin, Ç. (2011). Yetişkinlerde profesyonel psikolojik yardım arama tutumu ve bunu etkileyen faktörler. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 12(1):17 – 23.
• 3. Berger, J.M., Levant, R., McMillan, K.K., Kelleher, W. ve Sellers, A. (2005). Impact of gender role conflict, traditional masculinity ideology, alexithymia, and age on men’s attitudes toward psychological help-seeking. Psychology of Men & Masculinity, 6(1), 73-78.
• 4. Carkhuff, R. (2011). 21. yüzyılda yardım etme sanatı. (R. Karaca ve F. E. İkiz, Çev.). Ankara: Nobel Yayınevi Basım Dağıtım. (Orijinal çalışma basım tarihi 2014).
• 5. Crosby, JW., Bossley, N. (2011). The religiosity gap: Preferences for seeking help from religious advisors. Ment Health Relig Cult, 15(2): 141–159.
• 6. Çolak, E. (2018). Sosyal fayda projelerinde gönüllü çalışan üniversite öğrencilerinde mutluluk ve psikolojik yardım aramaya gönüllülük düzeylerinin değerlendirilmesi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• 7. Ertek, Eİ., Öztürk, HM. (2019). Bir eğitim-araştırma hastanesinde istenen psikiyatri konsültasyonlarının değerlendirilmesi ve psikiyatrik hastalıkların doğru tanınma oranları. Klinik Psikiyatri Dergisi, 22:338-346. DOI: 10.5505/kpd.2019.75046.
• 8. Gürsoy O, Gizir CA. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım almaya yönelik tutumları: Sosyal damgalanma, kendini damgalama, öznel sıkıntıları açma, benlik saygısı ve cinsiyetin rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(48): 137-155, 2018.
• 9. İçel, S., Özkan, B., Aydoğan, A. (2016). Toplum ruh sağlığı merkezlerinde hemşirenin rolü. Ankara Med J, 16(2): 208-14.
• 10. Kakhnovets, R. (2011). Relationships among personality, expectations about counseling, and help-seeking attitudes. J Couns Dev, 89(1): 11–19.
• 11. Kaniasty, K., Norris, F. (2000). Help seeking comfortand receiving social support: The role of ethnicity and context of need. Am J Community Psychol, 28 (4): 545–581.
• 12. Karayağız, F., Altuntaş, M., Güçlü, Y.A., Yılmazer, T.T., & Öngel, K. (2011). Cerrahi servisinde yatan hastalarda görülen anksiyete dağılımı Anxiety distrubution observed at surgery patients. Smyrna Tıp Dergisi, 22-25.
• 13. Koydemir Özden, S., Erel, Ö. (2010). Psychological help-seeking: Role of socio demographic variables, previous help-seeking experience and presence of a problem. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5: 688– 693.
• 14. Nahidi, S. (2014). Mental Health and Psychological Help-Seeking of Iranian International Students at UNSW Australia. School of Public Health and Community Medicine, Faculty of Medicine, Doctoral Dissertation.
• 15. Özel, Y., Duzcu, T. (2018). Ruh sağlığı okur-yazarlığı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(77): 380-387.
• 16. Rickwood, DJ., Thomas, K. (2012). Conceptual measurement framework for help-seeking for mental health problems. Psychol Res Behav Manag, 5:173–183.
• 17. Seamark, D., & Gabriel, L. (2018). Barriers to support: a qualitative exploration into the help-seeking and avoidance factors of young adults. British Journal of Guidance & Counselling, 46(1), 120-131.
• 18. Şimşek, P. (2016). Yetişkinlerin psikolojik yardım alma tutumlarının incelenmesi: mardin ili örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 19. Tarsuslu, B. (2018). Erkek Üniversite Öğrencilerinde Depresyon Rol Normları ve Psikolojik Yardım Arama Tutumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sakarya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 20. Teke, G. (2017). Hemşirelerin psikolojik yardım arama davranışları içselleştirilmiş damgalama ve benlik saygısının belirlenmesi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 21. Topkaya, N. (2011). Psikolojik yardım alma niyetinin sosyal damgalanma, tedavi korkusu, beklenen yarar, beklenen risk ve tutum faktörleriyle modellenmesi Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• 22. Topkaya, N. (2014). Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu yordamada cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(2): 480-487.
• 23. Özbay, Y., Aydoğan, D. (2013). İlişkisel yardım arama ölçeği. XII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 8-11 Eylül 2013, Boğaziçi Üniversitesi.
• 24. Vergili, O. (2017). Profesyonel psikolojik yardım arama tutumuna ilişkin geliştirilen psikoeğitim programının profesyonel psikolojik yardım arama tutumlarına etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 25. Vogel, DL., Wester, SR., Larson, ML. (2007). Avoidance of counseling: psychological factors that inhibit seeking help. J Couns Dev, 85(4): 410-422.
• 26. Vogel, D.L., Wade, N.G. ve Hackler, A.H. (2007). Perceived public stigma and the willingness to seek counseling: The mediating roles of self-stigma and attitudes toward counseling. Journal of Counseling Psychology, 54, 40-50.
• 27. Yazıcı, K., Tot, Ş., Yazıcı, A., Erdem, P., Buturak, V., Okyay, Y., Şimşek, Y. (2003). Bedensel hastalığı olan kişiler arasında psikiyatrik yardıma ihtiyacı olanlar tanınabiliyor mu? Klinik Psikiyatri, 6:27-31.
• 28. Yelpaze, İ. (2016). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım alma tutumlarının incelenmesi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı, Doktora Tezi.